Ngày 6/12, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố chính thức công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel và sẽ chuyển Đại sứ quán Mỹ về thành phố này một khi công tác chuẩn bị hoàn tất.
Phóng viên TTXVN tại Washington dẫn phát biểu của Tổng thống Trump trong cuộc họp báo cùng ngày tại Nhà Trắng cho hay giờ là thời điểm thích hợp để chính thức công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, đồng thời chỉ đạo Bộ Ngoại giao Mỹ “bắt đầu triển khai mọi công tác chuẩn bị để chuyển Đại sứ quán Mỹ từ TP Tel Aviv tới Jerusalem".
Phát biểu trước báo giới, Tổng thống Trump cho rằng quyết định này sẽ có lợi nhất cho lợi ích của nước Mỹ, cũng như việc tìm kiếm hòa bình giữa Israel và Palestine. Theo Tổng thống Trump, kể từ khi Quốc hội Mỹ thông qua Luật Đại sứ quán Jerusalem vào năm 1995 tới nay, các chính quyền tiền nhiệm đã trì hoãn việc thực thi đạo luật này vì quan ngại sẽ gây phương hại cho nỗ lực đàm phán thỏa thuận hòa bình tại khu vực Trung Đông.
Theo giới chức Nhà Trắng, quá trình chuẩn bị và chuyển Đại sứ quán Mỹ về Jerusalem có thể sẽ được hoàn tất trong vòng 3 năm. Quyết định công nhận Jerusalem là thủ đô chính thức của Israel đã giúp Tổng thống Trump hiện thực hóa một trong những cam kết tranh cử quan trọng.
Động thái này cũng nhận được sự ủng hộ khá rộng rãi của các nhà lập pháp Đảng Cộng hòa. Tuy nhiên, bước đi nói trên được xem là sự đảo ngược so với chính sách mà Washington thực thi nhiều thập kỷ qua đối với tiến trình hòa bình Trung Đông, đồng thời có nguy cơ gây bất ổn khu vực và cản trở giải pháp “hai nhà nước” giữa Israel và Palestine.
Cùng ngày, hàng loạt nhà lãnh đạo Hồi giáo đã lên tiếng chỉ trích quyết định này của Mỹ. Đặc phái viên Palestine gọi hành động của Tổng thống Trump là lời tuyên chiến tại Trung Đông. Giáo Hoàng Francis cho rằng “nguyên trạng” của Jerusalem cần phải được tôn trọng. Trung Quốc và Nga cũng đều lên tiếng bày tỏ quan ngại bước đi này có thể sẽ gây bất ổn hơn nữa khu vực Trung Đông. Tuy nhiên, Tổng thống Trump khẳng định Washington cam kết ủng hộ tiến trình hòa bình và giải pháp hai nhà nước giữa Israel và Palestine.
Mỹ cũng yêu cầu Israel phản ứng kiềm chế đối với quyết định của nước này công nhận Jerusalem là thủ đô của nước này, trong bối cảnh chính quyền Mỹ muốn theo dõi làn sóng phản ứng quốc tế sau bước đi trên và đánh giá những nguy cơ an ninh đối với các cơ sở và công dân của Mỹ ở nước ngoài.
Hãng tin Reuters công bố thông tin trên, trích dẫn một văn bản của Bộ Ngoại giao Mỹ đề ngày 6/12 gửi tới Đại sứ quán Mỹ tại Tel Aviv để chuyển lời tới giới chức Israel. Theo đó, Mỹ muốn Israel "kiềm chế trong các phản ứng chính thức" dù Mỹ hiểu rằng nước này sẽ hoan nghênh thông tin quyết định của Tổng thống Donald Trump.
Theo văn bản trên, Washington tin rằng sẽ có những phản ứng tiêu cực tại Trung Đông cũng như nhiều nơi trên thế giới đối với quyết sách mới nhất của Nhà Trắng. Do đó, chính quyền Mỹ muốn đánh giá tình hình và xem xét tình hình nếu quyết định này tiềm ẩn nguy hiểm đối với các cơ sở và công dân Mỹ ở nước ngoài.
Văn bản này cũng được gửi tới Lãnh sự quán Mỹ ở Jerusalem, các đại sứ quán Mỹ tại Anh, Pháp, Đức và Ý cũng như phái bộ của Mỹ tại Liên minh châu Âu (EU) ở Brussels (Bỉ).
Trong thông điệp gửi tới cơ quan ngoại giao tại châu Âu, Mỹ đề nghị giới chức châu Âu giúp làm rõ rằng quyết định của Tổng thống Trump không tự quyết định cái gọi là "quy chế cuối cùng" của Jerusalem mà Israel và Palestine cần đạt được đồng thuận với nhau trong thỏa thuận hòa bình cuối cùng.
Văn bản kêu gọi sự hợp tác từ châu Âu để tác động tới phản ứng quốc tế, nêu rõ chính quyền Mỹ hiện nay là một chính quyền "chưa từng có" với những quyết sách táo bạo, song khẳng định các nỗ lực hòa bình cần tới những hành động táo bạo nếu muốn có cơ hội thành công.
Reuters cũng đề cập đến một văn bản khác của Bộ Ngoại giao Mỹ, cũng đề ngày 6/12, cho biết bộ trên đã thành lập một nhóm đặc nhiệm "để theo dõi những diễn biến toàn cầu" sau tuyên bố về Jerusalem của Tổng thống Trump. Một quan chức Mỹ giấu tên cho biết việc thành lập nhóm đặc nhiệm là thông thường "mỗi khi có quan ngại về sự an toàn và an ninh của nhân viên Chính phủ hay công dân Mỹ".
Trước đó, Tổng thống Trump đã tuyên bố chính thức công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel và sẽ chuyển Đại sứ quán Mỹ về thành phố này một khi công tác chuẩn bị hoàn tất. Quyết định này ngay lập tức đã vấp phải phản đối từ nhiều nước, cảnh báo nguy cơ gây bất ổn khu vực và cản trở giải pháp “hai nhà nước” giữa Israel và Palestine.
Quy chế của Jerusalem, nơi đặt các điểm tôn giáo linh thiêng đối với cả Hồi giáo, Do Thái giáo và Cơ đốc giáo, là vấn đề hết sức nhạy cảm và là trung tâm của cuộc xung đột Israel - Palestine. Israel coi cả thành phố này là thủ đô không thể chia cắt của mình, trong khi người Palestine muốn khu vực Đông Jerusalem là thủ đô của nhà nước tương lai của họ.
L.H (tổng hợp từ Vietnam+)
