Chế biến sau thu hoạch được xem là khâu then chốt làm gia tăng giá trị nông sản, giảm hao hụt và thất thoát; đồng thời giúp các doanh nghiệp chủ động thị trường tiêu thụ và nâng cao giá trị cho nông sản.

Thời gian qua, nắm bắt xu thế thị trường, nhiều cơ sở sản xuất trên địa bàn tỉnh đã tăng cường đầu tư công nghệ chế biến, tạo sự phong phú cho các mặt hàng nông sản. Đồng thời, các cơ sở chế biến liên kết với các HTX, hộ nông dân mở rộng vùng trồng nguyên liệu có chất lượng đồng nhất và ổn định về sản lượng. Từ sản phẩm thô, qua khâu chế biến, giá trị của nông sản được tăng lên gấp nhiều lần.

Nâng cao giá trị nông sản

Là nông dân nhiều năm gắn bó với cây khóm, nhưng nhìn thấy thực trạng khóm được mùa, mất giá; có đợt giá rớt thấp phải kêu gọi cộng đồng chung tay giải cứu, ông Nguyễn Hoàng Chương, chủ cơ sở sản xuất bánh khóm Phong Dương (thôn Định Thọ, xã Hòa Định Đông, huyện Phú Hòa) luôn trăn trở. Sau nhiều đắn đo, ông Chương quyết định thử nghiệm làm bánh khóm với quy mô nhỏ từ những quả khóm được trồng ở vườn nhà.

Sau khi sản phẩm đưa ra thị trường và được người tiêu dùng đón nhận, có thêm động lực, năm 2018, ông Chương xây dựng nhà xưởng, đầu tư máy sấy, máy làm nhân, máy ép khóm, máy chiết rót, đóng chai và cho ra các sản phẩm nước ép khóm nguyên chất, mứt khóm sấy lạnh. Tiếp tục đa dạng hóa sản phẩm, trong năm 2021, ông Chương hợp tác cùng Trường cao đẳng Công Thương Miền Trung để tiếp nhận dây chuyền công nghệ sản xuất dấm khóm và nước rửa sinh học.

Nhờ có đầu ra sản phẩm ổn định, ông Chương thu mua khóm của người dân với giá 8.000 đồng/kg tươi; trong khi trên thị trường giá bán dao động từ 3.000-5.000 đồng/kg. Sau chế biến, giá bán đối với bánh khóm là 16.000 đồng/cái (1 hộp 10 cái), mứt khóm thì 500.000 đồng/kg và nước ép là 125.000 đồng/lít. Hiện sản phẩm có mặt rộng rãi trong tỉnh và một số tỉnh, thành khác như TP Hồ Chí Minh, Khánh Hòa, Đà Nẵng, Hà Nội. Ngoài bao tiêu sản phẩm cho 7 hộ dân với 30ha khóm, cơ sở sản xuất của ông Chương còn tạo việc làm cho 24 lao động với mức lương 5 triệu đồng/người/tháng.

Anh Đặng Xuân Thanh (thị trấn Củng Sơn, huyện Sơn Hòa), chủ cơ sở sản xuất thực phẩm Thanh Tuyền ban đầu sử dụng máy sấy tự chế tạo để làm sản phẩm bò một nắng. Nhận thấy tiềm năng của các sản phẩm chế biến sẵn, cứ mùa nào thức nấy, anh Thanh thu mua nông sản của người dân trong khu vực rồi chế biến để bán ra thị trường.

Ngoài bò một nắng đã được bán tại Siêu thị Co.opmart Tuy Hòa, cơ sở của anh Thanh còn có các sản phẩm xoài sấy dẻo, chuối sấy dẻo, bột ngũ cốc, bột gạo, bột nếp, các loại thịt cá khô… Trong đó, sản phẩm bò một nắng, chuối sấy dẻo, xoài sấy dẻo, bột ngũ cốc đang được anh Thanh đăng ký tham gia Chương trình OCOP năm 2021. “Đến mùa xoài, mùa đậu, giá các nông sản này bán thô rất rẻ nên tôi thu gom chế biến. Sản phẩm sau chế biến giá trị được nâng lên rất nhiều, ví dụ xoài sấy dẻo khoảng 200.000 đồng/kg”, anh Thanh chia sẻ.

Tăng sức cạnh tranh

Ông Đàm Ngọc Phi, Giám đốc Công ty CP Phát triển công nghệ sinh học Phú Yên, một trong “4 nhà” cùng thực hiện dự án: Ứng dụng tiến bộ KH-CN trong sản xuất bắp và chế biến thức ăn gia súc bằng phương pháp ủ chua triển khai tại xã Sơn Thành Tây (huyện Tây Hòa) cho biết, cùng với nhà khoa học, nhà nước, nhà nông, phía công ty đã sử dụng nhiều máy móc, thiết bị tiên tiến để phục vụ cho quá trình thu hoạch, vận chuyển và chế biến bắp.

Nhờ áp dụng công nghệ chế biến, sản phẩm của công ty trở thành nguyên liệu cho một sản phẩm khác cho giá trị cao hơn hẳn so với thông thường. Hiện nay, sản phẩm bắp ủ chua được cung cấp cho các trang trại bò sữa trong và ngoài nước.

Năm 2019, Công ty TNHH Công nghiệp KCP Việt Nam đưa vào hoạt động dây chuyền sản xuất hiện đại với công suất lên tới 14.000 tấn mía/ngày. Toàn bộ hệ thống này được điều khiển tự động bằng công nghệ cảm biến, chỉ tốn một công nhân giám sát hệ thống.

Ông K.V.S.R.Subbaiah, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Công nghiệp KCP Việt Nam, cho biết: “Công ty rất quan tâm đến vấn đề cơ giới hóa, nên đã có chính sách cho bà con vay vốn không tính lãi và thu hồi từ 2-3 năm để áp dụng cơ giới hóa vào sản xuất mía. Trong quá trình sản xuất, nhờ áp dụng công nghệ mới, lượng đường tinh thu được đã tăng thêm khoảng 30% so với trước đây. Sản phẩm đường cũng tăng khả năng cạnh tranh nhờ chất lượng đường tinh luyện được nâng lên”.

Theo ông Nguyễn Trọng Lực, Trưởng Phòng Kế hoạch - Tổng hợp, Trung tâm Ứng dụng và Chuyển giao công nghệ Phú Yên, khâu chế biến đóng vai trò quan trọng trong phát triển sản xuất nông nghiệp. Để đẩy mạnh công nghệ chế biến nông sản thì cần đầu tư công nghệ, tiến bộ kỹ thuật để bảo quản sản phẩm, chế biến sâu, chế biến tinh, nâng cao chất lượng và tỉ trọng các sản phẩm có giá trị gia tăng cao để khai thác thế mạnh của ngành Nông nghiệp, giảm tổn thất sau thu hoạch. Ngoài ra, cơ sở sản xuất cũng cần cải tiến, đa dạng hình thức bao bì, mẫu mã sản phẩm phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng.

THÁI HÀ