Phát triển kinh tế tập thể, HTX gắn với chương trình xây dựng nông thôn mới, sản phẩm OCOP; lựa chọn, hoàn thiện, nhân rộng mô hình HTX kiểu mới hiệu quả; thành lập, tổ chức và hoạt động của Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX... Đây là những trụ cột để Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển kinh tế tập thể, HTX giai đoạn 2021-2030, được kỳ vọng sẽ giúp khu vực kinh tế tập thể, HTX đột phá.

Trong 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới (NTM), tiêu chí số 13 về Tổ chức sản xuất bắt buộc các địa phương phải xây dựng được phương thức sản xuất kinh tế tập thể, mà nòng cốt là HTX, nhằm tổ chức cho người nông dân phát triển sản xuất hiệu quả và bền vững, liên kết với doanh nghiệp để cùng nhau tổ chức sản xuất, sơ chế, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp chủ lực của địa phương.

HTX gắn với nông thôn mới

Phải nói từ tiêu chí “cứng” này, mô hình HTX trên địa bàn tỉnh thời gian qua đã có sự chuyển biến rõ rệt, phát triển cả về chất và lượng. Điển hình là hai huyện đã về đích NTM là Phú Hòa và Tây Hòa. Hai địa phương này đã xác định tiêu chí 13 là một trong những tiêu chí khó thực hiện nên đã tập trung sự chỉ đạo quyết liệt. Ông Nguyễn Tấn Chân, Bí thư Huyện ủy Tây Hòa cho biết: Khi bắt tay vào xây dựng NTM, điều thuận lợi là Luật HTX năm 2012 ra đời như một bước tiến vượt bậc, thay đổi từ tư duy đến cách làm.

 Huyện ủy đã rốt ráo chỉ đạo, quyết tâm phát triển kinh tế tập thể đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới. “Tất cả các HTX trên địa bàn huyện Tây Hòa được rà soát, xốc lại bộ máy tổ chức, tăng cường cán bộ trẻ về làm giám đốc HTX; xây dựng kế hoạch phát triển gắn với thế mạnh của HTX đang có… Các HTX trên địa bàn huyện lần lượt “thay áo mới” với các phương thức làm ăn hiệu quả, hình thành chuỗi giá trị, mang lại thu nhập ổn định cho các thành viên”, ông Chân nói.

Theo Liên minh HTX tỉnh, những năm gần đây, HTX đã hỗ trợ, giải quyết việc làm cho hơn 113.000 lao động và thành viên, đem lại giá trị gia tăng cho kinh tế hộ thành viên, tác động gián tiếp thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, góp phần thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, xây dựng NTM, chương trình mỗi xã một sản phẩm OCOP... Đến nay đã sắp xếp, kiện toàn 100% HTX trên địa bàn tỉnh hoạt động theo Luật HTX 2012. Ngoài đảm bảo tiêu chí 13, các HTX còn tham gia từ 1-7 tiêu chí trong Bộ tiêu chí xây dựng NTM.

Theo Sở NN-PTNT, toàn tỉnh có 58 đạt chuẩn NTM (trong đó, năm 2020 có 3 lên số đạt chuẩn NTM còn lại 55 5 được công nhận đạt chuẩn NTM nâng cao và 2 huyện NTM. Có 3 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao là của các HTX, gồm: Dầu phộng Xuân Phước của HTX Sản xuất kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Xuân Phước (huyện Đồng Xuân), rượu tằm Hòa Phong của HTX Nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Hòa Phong, gạo thơm Hoa Vàng của HTX Nông nghiệp An Nghiệp (huyện Tuy An).

Tuy nhiên, theo ông Lê Thanh Lam, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, bên cạnh những kết quả đạt được, kinh tế tập thể, HTX còn có những khó khăn, hạn chế chưa được giải quyết triệt để. Chẳng hạn như một số HTX khi chuyển đổi hoạt động còn lúng túng; hiệu quả sản xuất kinh doanh lĩnh vực kinh tế tập thể, HTX chưa cao; quy mô hoạt động, năng lực quản lý điều hành, vốn, cơ sở vật chất hạn chế, lạc hậu; chậm đổi mới, sản phẩm hàng hóa thiếu sức cạnh tranh. Thành viên thiếu tích cực, chưa gắn bó với HTX, thậm chí chiếm dụng vốn của HTX; HTX thiếu tính chủ động, còn ỷ lại trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước…

Xây dựng HTX kiểu mới

Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành Quyết định 167/QĐ-TTg phê duyệt đề án Lựa chọn, hoàn thiện, nhân rộng mô hình HTX kiểu mới hiệu quả tại các địa phương trên cả nước giai đoạn 2021-2025, có hiệu lực từ ngày 3/2. Đề án nhằm cung cấp cơ sở thực tiễn về HTX kiểu mới hoạt động hiệu quả góp phần thực hiện thành công đường lối, chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước; xây dựng các mô hình HTX trở thành kiểu mẫu; làm cơ sở để nhân rộng các mô hình HTX hoạt động hiệu quả, thúc đẩy khu vực kinh tế tập thể phát triển. Mục tiêu đến năm 2025, lựa chọn được tối thiểu 300 HTX/Liên hiệp HTX tham gia; 100% HTX thí điểm hoạt động hiệu quả cao, được đánh giá xếp loại tốt; xây dựng phương án nhân rộng mô hình hiệu quả cho giai đoạn tiếp theo.

Dầu phộng Xuân Phước (huyện Ðồng Xuân) đạt sản phẩm OCOP 3 sao. Ảnh: LÊ TRÂM

Theo đề án trên, các HTX tham gia thí điểm sẽ được hỗ trợ theo các quy định của Chính phủ và Luật HTX năm 2012. Trong đó, theo Quyết định 1804/QĐ-TTg ngày 13/11/2020 của Thủ tướng Chính phủ về Chương trình Hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, HTX giai đoạn 2021-2025, trong đó ngân sách nhà nước hỗ trợ 100% cho HTX thí điểm.

Ông Lê Thanh Lam cho biết: Toàn tỉnh hiện có 62 tổ hợp tác, 152 HTX và 1 liên hiệp HTX đang hoạt động; trong đó có 109 HTX nông nghiệp, 43 HTX phi nông nghiệp; gần 60% HTX hoạt động từ khá trở lên. Thực hiện đề án trên, liên minh đã căn cứ các tiêu chí của đề án và kết quả hoạt động của các HTX trên địa bàn tỉnh, lựa chọn và trình UBND tỉnh quyết định 5 HTX tham gia đề án HTX kiểu mẫu.

Bên cạnh đề án thí điểm xây dựng HTX kiểu mẫu hiệu quả, Thủ tướng Chính phủ cũng ban hành Chương trình hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, HTX giai đoạn 2021-2025.

Để đảm bảo hành lang pháp lý mạnh mẽ hơn, cụ thể hóa mục tiêu và các giải pháp, cơ chế hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, HTX, ngày 12/3, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định phê duyệt Chiến lược phát triển kinh tế tập thể, HTX giai đoạn 2021-2030. Đây là những văn bản hết sức quan trọng và có ý nghĩa đối với sự phát triển kinh tế tập thể mà nòng cốt là HTX.

Ông Phạm Văn Vũ, Giám đốc HTX Công nghệ cao Hảo Sơn, nói: “Một trong những khó khăn lớn nhất của HTX hiện nay là vốn sản xuất và mặt bằng cho hoạt động sản xuất kinh doanh. HTX cũng rất cần sự hỗ trợ về thị trường, đầu ra cho sản phẩm; chuyển giao các tiến bộ khoa học kỹ thuật… Mong rằng Nhà nước có những cơ chế, chính sách hỗ trợ thiết thực để các HTX phát triển”.

BÍCH NGÂN - QUỲNH MAI