Nuôi chim yến lấy tổ mang lại nguồn thu khá cao của Việt Nam. Tuy nhiên hiện nay, ngành này đang đối mặt với nhiều khó khăn trong việc bảo tồn đàn yến, thị trường tiêu thụ. Báo Phú Yên trao đổi với Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Phùng Đức Tiến xung quanh vấn đề này.

* Thưa ông, đâu là những lợi thế và giá trị ngành nuôi chim yến mang lại ?

Ông Phùng Đức Tiến

- Hiện nay, cả nước có 43 tỉnh, thành phố có nghề nuôi chim yến trong nhà để lấy tổ đem lại nguồn thu lớn cho người dân và ngân sách nhà nước, giải quyết việc làm cho hàng ngàn lao động. Tiềm năng phát triển nghề nuôi chim yến của Việt Nam là rất lớn. Đặc biệt, chim yến cho tổ làm thực phẩm ở Việt Nam là chim yến Hàng được phân bố ở vùng Đông Nam Á; trong đó, loài Aerodramus fuciphagus Germani là phân loài đặc hữu, phân bố chủ yếu tại các tỉnh duyên hải miền Trung và miền Nam Việt Nam, đây là loài chim yến cho tổ có chất lượng cao hàng đầu thế giới.

Tại Việt Nam, từ Thanh Hóa trở vào là vùng có hệ sinh thái phù hợp để nuôi chim yến. Sau khoảng 16 năm từ lúc nhà yến đầu tiên được xây dựng, đến nay cả nước đã có khoảng 12.000 nhà yến. Bình quân, mỗi năm tổng sản lượng tổ yến thu được trong cả nước hơn 100 tấn, mang lại giá trị kinh tế khoảng 3.000 tỉ đồng.

* Là cơ quan đầu ngành, Bộ NN-PTNT đã có định hướng gì cho nghề nuôi chim yến trong thời gian tới, thưa ông?

- Với tổng sản lượng tổ yến khoảng trên 100 tấn/năm, mặt hàng này chủ yếu xuất khẩu sang các nước Hồng Kông, Trung Quốc, cộng đồng người người Hoa ở các nước Mỹ, Úc… với kim ngạch xuất khẩu khoảng 100 triệu USD/ năm; còn lại một phần nhỏ tiêu thụ trong nước. Thị trường tiêu thụ tổ yến đang ổn định, tuy nhiên, thời gian tới, khi Trung Quốc siết chặt kiểm soát hoặc có thể cấm hẳn việc nhập khẩu tổ yến qua đường tiểu ngạch; đồng thời sản lượng tổ yến có thể tăng cao khi số lượng nhà nuôi yến ngày càng tăng thì vấn đề tiêu thụ, ổn định đầu ra cho sản phẩm cao cấp này sẽ là một bài toán nan giải.

Chính vì vậy, Bộ NN-PTNT đã tính đến việc xuất khẩu tổ yến sang Trung Quốc theo đường chính ngạch. Bộ đã làm việc với đối tác Trung Quốc, sắp tới sẽ tiếp tục làm việc để tiến tới hợp tác cụ thể, khả năng trong năm nay tổ yến sẽ được xuất sang Trung Quốc theo đường chính nghạch. Khi đó giá trị thặng dư mặt hàng tổ yến sẽ tăng rất cao. Chuẩn bị cho việc này, bộ cũng đã chỉ đạo cho Hiệp hội yến sào Việt Nam tiến hành rà soát lại tất cả các nhà nuôi yến, hướng dẫn các quy trình và đã có được xưởng sơ chế, chế biến, tiếp đó sẽ tiến tới thực hiện việc truy xuất nguồn gốc, đầu tư vào chế biến sâu…

* Ở nhiều địa phương đang xảy ra tình trạng giăng bắt chim yến. Ông có ý kiến gì về việc này?

- Trước đây chim yến được xếp vào nhóm IIB trong danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý hiếm cần được bảo vệ, bảo tồn nên mọi hành vi săn bắt loài chim này đều vi phạm pháp luật và sẽ bị xử lý theo Bộ Luật Hình sự 2016 với các khung quy định mức hình phạt cụ thể. Từ năm 2020, chim yến không còn thuộc danh mục động vật thuộc nhóm IIB, trở thành vật nuôi bán hoang dã, được áp dụng theo quy định Luật Chăn nuôi.

Nghị định 13/2020/NĐ-CP có quy định: “Không săn bắt, không dẫn dụ chim yến để sử dụng vào mục đích khác ngoài mục đích nuôi chim yến để khai thác tổ yến và nghiên cứu khoa học” cho nên tất cả các hành vi bắt chim yến ngoài 2 mục đích trên đều là vi phạm pháp luật, phải được nghiêm cấm. Hiện nay, Chính phủ đã dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính về chăn nuôi. Khi ban hành, nghị định này sẽ là cơ sở để các địa phương, ngành chuyên môn áp dụng xử lý hành vi vi phạm trong việc bảo vệ đàn chim yến.

* Xin cảm ơn ông!

THỦY TIÊN (thực hiện)