Những kết quả đạt được sau quá trình kiện toàn đổi mới kinh tế tập thể vùng miền núi đã hỗ trợ một phần giúp các địa phương triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Bởi các HTX hoạt động không chỉ hoàn thành tiêu chí 13 về hình thức sản xuất mà còn đẩy nhanh việc thực hiện các tiêu chí khác.
Hoàn thành tiêu chí 13
Khi số lượng HTX ở vùng miền núi tăng thì số xã hoàn thành tiêu chí 13 cũng tăng. Nhìn lại thời điểm năm 2017, 3 huyện miền núi của tỉnh là Đồng Xuân, Sông Hinh và Sơn Hòa từ 25 HTX giảm xuống còn 14 HTX và số HTX đáp ứng tiêu chí 13 cũng thấp.
Báo cáo lúc đó của Văn phòng Điều phối xây dựng nông thôn mới (NTM) của tỉnh cho biết 3 huyện này có 6/41 xã đạt chuẩn NTM, gồm 3 xã ở huyện Sông Hinh là Đức Bình Tây, Sơn Giang và Ea Ly; 2 xã thuộc huyện Sơn Hòa là Sơn Hà, Sơn Nguyên; 1 xã huyện Đồng Xuân là Xuân Sơn Nam.
Năm 2018, 2 xã đăng ký về đích NTM của huyện Sơn Hòa là Sơn Xuân, Sơn Định không thực hiện được như kế hoạch đã đăng ký. Một trong những nguyên nhân là các xã này chưa có HTX.
Phải tới cuối năm 2019, 2 xã mới hoàn thành 19/19 tiêu chí, trong đó có tiêu chí 13, nhờ chính quyền các cấp quyết liệt trong vận động thành lập mới HTX.
Ông Nay Y Blung, Bí thư Huyện ủy Sơn Hòa, cho biết: Để các xã hoàn thành tiêu chí 13, từ năm 2018 đến nay, địa phương thành lập thêm 4 HTX gồm HTX Nông lâm nghiệp và dịch vụ Hợp Tiến (xã Sơn Định), HTX Thương mại và dịch vụ Lương Sơn (xã Sơn Xuân), HTX Nông nghiệp và dịch vụ BB (xã Sơn Long), HTX Quản lý thủy nông Sơn Hòa (xã Suối Bạc).
Từ đây đã góp phần đưa 2 xã Sơn Định và Sơn Xuân đạt NTM. Hiện địa phương có 4 xã đạt chuẩn NTM, phấn đấu tới cuối năm 2020 thêm 2 xã NTM nữa. Mục tiêu tới cuối năm nay, địa phương thành lập thêm 2 HTX lâm nghiệp ở xã Phước Tân và xã Sơn Hội như một bước chuẩn bị cho các xã trong quá trình xây dựng NTM.
Cùng với việc thành lập, chất lượng HTX được củng cố cũng góp phần đưa các xã sớm về đích NTM. Năm 2019, HTX Sản xuất kinh doanh dịch vụ Xuân Long (huyện Đồng Xuân) được hỗ trợ kinh phí mua hai máy làm đất đa năng để đẩy mạnh cơ giới hóa. Nhờ đó, HTX từng bước nâng cao chất lượng quản lý sản xuất nông nghiệp.
Theo ông Võ Văn Nhẫn, Giám đốc HTX này, từ hoạt động trung bình, được sự quan tâm của chính quyền các cấp, đơn vị đã nâng cao chất lượng, trở thành chỗ dựa tin cậy của bà con trong phát triển kinh tế hộ. HTX hoạt động hiệu quả đã góp phần đưa xã Xuân Long về đích NTM năm 2020.
Theo Ban chỉ đạo các Chương trình mục tiêu quốc gia của tỉnh, hiện toàn tỉnh có 71/83 xã hoàn thành tiêu chí 13 về hình thức sản xuất hiệu quả, trong đó vùng miền núi có 34/45 xã. Số xã về đích NTM ở vùng này là 18 xã, tăng 10 xã so với năm 2017.
Còn nhiều thách thức
Theo Liên minh HTX tỉnh, so với giai đoạn 2010-2015 thì giai đoạn 2016-2020, nhiều chính sách được ban hành đã tạo cơ hội cho các HTX phát triển. Điển hình như Quyết định 1980/QĐ-TTg ngày 17/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ yêu cầu đạt tiêu chí 13, xã phải có HTX hoạt động theo Luật HTX 2012 và có mô hình liên kết sản xuất bền vững. Từ đây thúc đẩy các HTX ra đời và được đầu tư củng cố hoạt động.
Từ năm 2018 đến nay, 3 huyện miền núi Sơn Hòa, Sông Hinh, Đồng Xuân, số HTX tăng từ 17 HTX lên 24 HTX. Trong đó, huyện Sơn Hòa thành lập mới 4 HTX, Sông Hinh 2 HTX và Đồng Xuân 1 HTX. Cơ hội đầu tiên mà chương trình NTM mang lại cho các HTX đó là hỗ trợ vốn giúp các HTX hoàn thiện hạ tầng cơ sở, đẩy mạnh sản xuất…
Theo ông Nguyễn Dư, Giám đốc HTX Sản xuất kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Xuân Phước (huyện Đồng Xuân), năm 2018, từ nguồn vốn phát triển ngành nghề nông thôn thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, HTX được hỗ trợ 90 triệu đồng (tương đương 50% vốn) để mua 1 máy ép đậu phộng công nghiệp và 1 máy bóc vỏ đậu phộng. Nhờ đó đến nay, HTX xây dựng thành công sản phẩm dầu đậu phộng mang thương hiệu HTX.
Ông Lê Thanh Lam, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh cho biết: Mới đây, thành phần kinh tế tập thể được Chính phủ phê duyệt tham gia Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Điều này một lần nữa khẳng định vai trò của HTX, tổ hợp tác trong xóa đói giảm nghèo, xây dựng NTM vùng miền núi.
Đi cùng với những cơ hội sẽ là thách thức không hề nhỏ với các HTX khi mà năng lực nội tại của các HTX ở vùng miền núi của tỉnh nhìn chung còn yếu. Nguồn vốn và nhân lực chất lượng cao hạn chế, hoạt động chủ yếu theo phương thức sản xuất cũ với quy mô nhỏ lẻ, lạc hậu…
Cũng theo ông Lam, để giải quyết tình trạng này cần tập trung giải quyết hai khó khăn căn bản của các HTX vùng miền núi hiện nay, đó là hình thức sản xuất và thị trường tiêu thụ. “Thời gian qua, đơn vị cùng với Sở NN-PTNT, Sở Công thương… hỗ trợ xây dựng mô hình thí điểm chuỗi liên kết sản xuất tại các HTX, trong đó có cả các HTX ở vùng miền núi. Từ đó góp phần đưa khoa học kỹ thuật và công nghệ vào sản xuất, thay đổi hình thức sản xuất cũ đã lạc hậu, tạo cơ hội cho nông sản của vùng miền núi tiếp cận rộng hơn với thị trường, từng bước củng cố lòng tin của người dân vào mô hình HTX kiểu mới...”, ông Lam nói.
MINH DUYÊN
