Năm 2016 là năm đánh dấu chặng đường chuyển đổi hoạt động của thành phần kinh tế tập thể tỉnh, nòng cốt là các HTX. Các HTX bước đầu đã thực hiện việc chuyển đổi theo Luật HTX 2012. Nhờ đó, chất lượng hoạt động của các HTX tăng lên, khẳng định được chỗ đứng ở vùng nông thôn và kinh tế hộ.
Kết quả đạt được
Hiện toàn tỉnh có 104/117 HTX được cấp đăng ký chuyển đổi hoạt động theo Luật HTX 2012. 82 HTX đáp ứng tiêu chí 13 về hình thức tổ chức hoạt động hiệu quả trong bộ 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới. Các HTX thu hút trên 140.500 thành viên vào HTX và tạo việc làm cho gần 2.300 lao động, bình quân mỗi HTX duy trì 20 lao động, cho thu nhập từ 2-3,5 triệu đồng/người/tháng…
Các HTX tham gia vào các lĩnh vực kinh tế như nông nghiệp, thương mại dịch vụ, xây dựng, vận tải, tiểu thủ công nghiệp, tín dụng, môi trường. Trong đó, lĩnh vực nông nghiệp là thế mạnh của các HTX, với 84/117 HTX tham gia. Các HTX nông nghiệp tổ chức được nhiều dịch vụ, từ 4-10 dịch vụ và một nửa trong số đó là dịch vụ phục vụ thành viên phát triển sản xuất. Những dịch vụ này không mang lại doanh thu cho HTX nhưng các HTX luôn quan tâm làm tốt; từ đây giúp hình thành sản xuất theo chuỗi giá trị trong nông nghiệp và hỗ trợ chính quyền đẩy nhanh xây dựng nông thôn mới. Đây chính là bản chất ưu việt của thành phần kinh tế tập thể so với các thành phần kinh tế khác. Đối với lĩnh vực khác, các HTX tuy hoạt động còn hạn chế song cũng đã tạo ra ngày càng nhiều việc làm cho người lao động, đặc biệt là lao động nông nhàn.
Suốt quá trình định hướng hoạt động cho các HTX, bên cạnh hiệu quả kinh tế, Liên minh HTX còn quan tâm giữ đúng bản chất của loại hình kinh tế này trong nền kinh tế thị trường. Các HTX chính là “bà đỡ” của kinh tế hộ, là nơi tập hợp những cá nhân yếu thế muốn vươn lên làm kinh tế. Thiếu bản chất căn nguyên này, kinh tế tập thể không thể tồn tại. Vì vậy đánh giá hoạt động của HTX không thể đánh giá bằng doanh thu mà phải tổng hòa các yếu tố, gồm thu nhập thành viên HTX cùng những giá trị về chính trị xã hội mà các HTX mang lại trên địa bàn dân cư.
Khi thực hiện chuyển đổi, chúng ta nhắc tới khái niệm mô hình HTX kiểu mới. Từ đây cần làm rõ, liệu khi xây mới thì bản chất cũ của HTX có mất đi. Cần hiểu rõ rằng, HTX kiểu mới ở đây là kế thừa những yếu tố tốt đẹp của thành phần kinh tế được Nhà nước XHCN sinh ra với nhiệm vụ cùng với nền kinh tế Nhà nước trở thành nền tảng của nền kinh tế quốc dân; nên trách nhiệm “bà đỡ” cho kinh tế hộ sẽ gắn chặt với mô hình HTX dù nó là mới hay cũ. Trong điều kiện kinh tế thị trường, hòa nhập thế giới, hình thái HTX kiểu mới ra đời là nhấn mạnh tới tính năng động, tự lực của các HTX này. HTX ngày hôm nay không còn tư tưởng trông chờ, phụ thuộc vào bao cấp, để rồi “cha chung không ai khóc” như xưa.
Hiện chính quyền các cấp đã bám sát các mô hình được quy định trong Nghị quyết Trung ương 5 về kinh tế tập thể, để định hình mô hình hoạt động cho các HTX trên địa bàn tỉnh. Đó là mô hình dịch vụ hỗ trợ, mô hình vừa làm dịch vụ vừa kinh doanh tổng hợp, HTX chuyên ngành, đa ngành, HTX tạo việc làm và mô hình sản xuất vừa tập trung vừa phân tán. Trên tinh thần tự nguyện, tự giác, đến nay sau khi rà soát thành viên và hoạt động tại các HTX, không có thành viên nào xin ra khỏi HTX và không có đơn vị nào từ bỏ mô hình HTX; hầu hết thành viên cũng như các HTX đều đồng thuận thay đổi cho phù hợp với Luật HTX năm 2012.
Định hướng phát triển
Trong năm 2017, Liên minh HTX tỉnh hướng tới mục tiêu phát triển kinh tế tập thể với nhiều hình thức đa dạng, dựa trên sở hữu thành viên và tập thể liên kết rộng rãi những người lao động, các hộ sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp vừa và nhỏ thuộc các thành phần kinh tế, đảm bảo đúng bản chất, nguyên tắc giá trị của Luật HTX 2012. Phát triển mô hình HTX kiểu mới gắn với thực hiện thắng lợi đường lối và chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của Đảng, với mục tiêu CNH-HĐH, thực hiện tái cơ cấu trong các ngành và đích tới xây dựng nông thôn mới; phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động của các HTX để ngày càng nhiều thành viên HTX hưởng lợi. Liên minh HTX tỉnh tiếp tục thực hiện Kết luận 56 của Bộ Chính trị về kinh tế tập thể; triển khai có hiệu quả các giải pháp đề ra tại Báo cáo 125 của Tỉnh ủy về tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa IX trong đổi mới, nâng cao hiệu quả của kinh tế tập thể; thực hiện Chỉ thị 19 của Thủ tướng Chính phủ về đẩy mạnh thi hành Luật HTX 2012.
Đồng thời, Liên minh HTX tỉnh sẽ củng cố lại hoạt động của các HTX trên tất cả lĩnh vực, chú trọng tới chất lượng hoạt động. Ở lĩnh vực nông nghiệp, khuyến khích phát triển các HTX thực hiện mô hình dịch vụ nông nghiệp tổng hợp vừa hoạt động dịch vụ sản xuất nông nghiệp đáp ứng nhu cầu của thành viên, vừa phát triển ngành nghề kinh doanh tổng hợp. Phát triển các HTX chuyên cây, chuyên con, chuyên khâu, HTX tiêu thụ và chế biến nông thực phẩm… với quy mô hợp lý tùy theo nhu cầu cụ thể sản xuất kinh doanh và không giới hạn địa giới hành chính. Khuyến khích mô hình liên kết 4 nhà hình thành HTX đa sở hữu, đẩy mạnh hoạt động theo chuỗi giá trị. Trong lĩnh vực thủy sản, phát triển các hình thức hợp tác theo đơn vị truyền nghề do người lao động cùng nhau tự nguyện góp vốn, góp sức, trang bị đánh bắt hiện đại, thiết bị hàng hải theo yêu cầu mới, đáp ứng đánh bắt xa bờ, dài ngày có hiệu quả, góp phần bảo vệ an ninh, chủ quyền quốc gia trên biển. Chú trọng xây dựng các tổ hợp tác, HTX nuôi trồng hải sản, làm dịch vụ hậu cần, cung cấp vật tư thiết bị, thu mua, chế biến và tiêu thụ sản phẩm, tư vấn kỹ thuật, cung cấp thông tin phục vụ đánh bắt.
Trong lĩnh vực CN-TTCN, khuyến khích mô hình HTX sản xuất tập trung, đổi mới công nghệ, thiết bị, nâng cao chất lượng sản phẩm, hạ giá thành. Phát triển nhân rộng HTX ở các làng nghề, tổ chức liên doanh liên kết, khôi phục làng nghề truyền thống hoặc du nhập nghề mới, từng bước tăng sức cạnh tranh ở quy mô lớn hơn. Các lĩnh vực khác như GTVT, xây dựng, thương mại dịch vụ, tín dụng tiếp tục kiện toàn, khuyến khích và nhân rộng các mô hình, loại hình phát triển bền vững đáp ứng nhu cầu cho địa bàn nông thôn.
LÊ THANH LAM
Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh
