Củng cố hoạt động để các hợp tác xã (HTX) đủ sức cạnh tranh trong nền kinh tế thị trường là điều bức thiết đặt ra hiện nay. Tuy nhiên, trong nỗ lực của các cấp, ngành và địa phương, vẫn đang tồn tại nhiều vấn đề.
LÚNG TÚNG VỚI LUẬT HTX 2012
Luật HTX 2012 có hiệu lực từ năm 2013, nhưng đến nay nhiều HTX trong tỉnh vẫn còn lúng túng khi thực hiện và cơ quan quản lý cũng loay hoay với việc thẩm định hồ sơ cấp đăng ký. Ông Nguyễn Văn Chín, Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp và kinh doanh tổng hợp Hòa Thắng 2 (huyện Phú Hòa), cho biết: Nhiều HTX dù đã thay đổi bộ máy quản lý cũ thành bộ máy quản lý mới với chủ nhiệm thành giám đốc, Ban quản trị thành Hội đồng quản trị kèm với chức danh chủ tịch hội đồng quản trị… Nhưng thực tế, các HTX chưa phân định rõ vai trò, trách nhiệm của giám đốc khác với chủ tịch hội đồng quản trị, nên cơ bản vẫn hoạt động như trước.
Đối với các phòng, ban cấp huyện làm nhiệm vụ quản lý hành chính HTX như phòng NN-PTNT, phòng Tài chính - Kế hoạch… cũng đang rất lúng túng với việc cấp đăng ký hoạt động cho HTX theo Luật HTX 2012. Theo đại diện nhiều địa phương, các HTX muốn được cấp đăng ký hoạt động cần những giấy tờ như hợp đồng sử dụng dịch vụ với thành viên và khách hàng ngoài thành viên theo đúng tỉ lệ cung ứng của luật. Nhưng các HTX chưa có những giấy tờ này, vì chưa được hướng dẫn cụ thể các biểu mẫu hoặc “ngại” tiến hành hợp đồng vì khách hàng chủ yếu là nông dân, tới giao dịch với số lượng ít, giá trị kinh tế thấp. Một số HTX có dịch vụ kinh doanh xăng dầu, xuất khẩu hàng thủ công… thì chưa thành lập doanh nghiệp trực thuộc. Trong những trường hợp như vậy, cấp huyện chưa có phương án giải quyết vì chưa được tập huấn.
Ông Vũ Ngọc Khoa, Trưởng phòng Tài chính - Kế hoạch huyện Tuy An, cho biết: Liên minh HTX tỉnh mở rất nhiều lớp tập huấn cho cán bộ các HTX, trang bị kiến thức về hoạt động HTX theo Luật 2012. Nhưng cán bộ chuyên môn ở huyện, những người trực tiếp hoàn tất thủ tục, thẩm định hồ sơ để HTX được cấp đăng ký hoạt động mới, hay hưởng những chính sách ưu đãi thì không được tham gia tập huấn, dẫn đến sự chậm trễ vì trông chờ lẫn nhau giữa các bên, khiến HTX mất đi cơ hội phát triển.
CỦNG CỐ THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN
Theo nhiều HTX, để các HTX tự chủ trong sản xuất, kinh doanh nên bỏ qua đơn vị trung gian, mà để các HTX thụ hưởng trực tiếp các chính sách hỗ trợ. Ông Nguyễn Hoàng Phố, Giám đốc HTX Nông nghiệp An Ninh Tây (huyện Tuy An), cho hay: Nhờ sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, các HTX được hưởng nhiều chính sách hỗ trợ như vay vốn ưu đãi nông nghiệp nông thôn, đầu tư hạ tầng cơ sở, miễn giảm thuế… Nhưng thực tế, những HTX khó khăn cần vốn hoạt động thì ngân hàng ngại cho vay. HTX vẫn phải đóng thuế giá trị gia tăng đối với một số dịch vụ phục vụ như thu gom rác thải. Các nguồn đầu tư khác như khoa học kỹ thuật, chăn nuôi, trồng trọt… các HTX cũng chỉ thụ hưởng gián tiếp thông qua phối hợp thực hiện với các đơn vị. Trên thực tế, năng lực quản lý, tiềm năng của HTX còn yếu nhưng nếu không được chủ động sử dụng các nguồn vốn hỗ trợ cũng như tạo điều kiện từ các cơ quan, đơn vị thì HTX khó thoát khỏi khó khăn và yếu vẫn mãi yếu.
Giải thể các HTX hoạt động không hiệu quả là nguyên tắc chung, nhưng thực tế nếu cứ hiệu quả kém là giải thể thì sẽ phải giải thể rất nhiều HTX. Trong khi đó, sự tồn tại của các HTX có ý nghĩa trong xây dựng nông thôn mới, trong hỗ trợ nông dân phát triển kinh tế hộ, giải quyết việc làm cho lao động nông thôn cũng như tạo ra sự đa dạng trong hoạt động ngành nghề ở địa phương... Vì vậy, nhiều địa phương cho rằng thay vì giải thể cần xem xét vực dậy HTX. Theo ông Phạm Trung Chánh, Phó chủ tịch UBND huyện Đồng Xuân, nên củng cố theo hướng vực dậy các HTX đứng trước nguy cơ giải thể và tìm đầu ra cho các sản phẩm của HTX. Tại huyện Đồng Xuân, HTX Vận tải Đồng Xuân, trong điều kiện không có đầu xe, không có bến bãi cũng như các điều kiện vật chất căn bản thì hoạt động kém hiệu quả là tất yếu. Thay vì giải thể, HTX này cần được xem xét tới việc vực dậy, duy trì hoạt động để Nhà nước thu được thuế, giúp địa phương quản lý đầu xe… Hay một số HTX có sản phẩm, đặc biệt là các sản phẩm tiểu thủ công nghiệp đạt chất lượng nhưng do không tiêu thụ được nên không có vốn tái đầu tư. Khi được hỗ trợ thu mua thì các HTX sẽ phát triển.
Tại hội nghị triển khai kế hoạch công tác năm 2015, Phó chủ tịch thường trực UBND tỉnh Lê Văn Trúc, Trưởng ban Chỉ đạo đổi mới, phát triển kinh tế tập thể tỉnh, chỉ đạo: Về việc cấp giấy chứng nhận đăng ký HTX, giao Sở KH-ĐT nghiên cứu quy trình liên quan để hướng dẫn phòng Tài chính - Kế hoạch các địa phương về thủ tục cấp Giấy chứng nhận đăng ký HTX đối với những HTX đã chuyển đổi theo Luật HTX 2012. Liên minh HTX tỉnh phối hợp Sở KH-ĐT, UBND các huyện tiếp tục chỉ đạo việc rà soát bổ sung điều lệ, tổ chức quản lý và thay đổi hoạt động HTX theo Luật HTX 2012 cho các HTX còn lại trong tỉnh và hoàn thành đến 31/12/2015. Đề nghị UBND các huyện, thị xã, thành phố tạo điều kiện cho các HTX tham gia các dịch vụ ở địa phương (như kinh doanh quản lý chợ). Đối với các HTX ngành GTVT tạo điều kiện quỹ đất để có bến bãi đậu xe, nhà làm việc nhằm tháo gỡ khó khăn cho các HTX hoạt động.
MINH DUYÊN
