Trong kháng chiến, quân và dân huyện Sơn Hòa anh dũng chiến đấu, hy sinh làm nên dấu ấn lịch sử. 40 năm sau ngày giải phóng, từ một huyện miền núi khó khăn, kinh tế nghèo nàn, lạc hậu, nay Sơn Hòa đã trở thành “thủ phủ” mía đường, là trung tâm kết nối giao thương thông thoáng 3 huyện miền núi Phú Yên và các tỉnh duyên hải miền Trung - Tây Nguyên.

Chiến thắng giải phóng Sơn Hòa ngày 24/3/1975 là chiến thắng quan trọng làm cho cuộc rút quân chiến lược của địch trở thành cuộc tháo chạy hoảng loạn, góp phần quan trọng giải phóng hoàn toàn tỉnh Phú Yên ngày 1/4/1975 và giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước ngày 30/4/1975. Sau ngày giải phóng, trong điều kiện khó khăn do hậu quả, tàn dư của chiến tranh để lại, Đảng bộ và nhân dân huyện Sơn Hòa đoàn kết, chung tay khôi phục kinh tế, ổn định an sinh xã hội, đưa đời sống nhân dân ngày càng phát triển.

Với diện tích tự nhiên 950,33km², dân số hơn 58.000 người, trong đó khoảng 1/3 là người đồng bào dân tộc thiểu số, huyện Sơn Hòa có 13 xã, thị trấn Củng Sơn nằm về phía tây của Phú Yên; là một trong 3 huyện miền núi có tiềm năng phát triển nông nghiệp, công nghiệp mía đường và tài nguyên khoáng sản. Sau 40 năm khôi phục chiến tranh, phát triển kinh tế - xã hội, hiện nay huyện Sơn Hòa được ví như “thủ phủ” mía đường với bạt ngàn trên 12.800ha, tăng hơn 6.000ha so với cách đây 10 năm, chiếm gần 1/2 diện tích mía toàn tỉnh và có sự gắn kết chặt chẽ của Công ty TNHH Công nghiệp KCP Việt Nam với người dân; kết cấu cơ sở hạ tầng điện, đường, trường, trạm cũng được đầu tư đồng bộ, khá hoàn chỉnh từ trung tâm huyện đến các xã vùng sâu, vùng xa. Ngoài 2.750ha lúa nước và trên 20.000 con bò (bò lai chiếm 65%), cây mía và ngành công nghiệp quyết định cho sự phát triển bền vững của Sơn Hòa, làm cho nhiều nông dân đổi đời, có thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi năm. Đến nay, thu ngân sách của huyện gần 29 tỉ đồng, tăng khoảng 10 tỉ đồng, thu nhập bình quân đầu người cũng tăng hơn 13 triệu đồng/năm so với năm 2010. Đặc biệt là 5 năm trở lại đây, ngành công nghiệp của Sơn Hòa có tốc độ tăng trưởng cao, thúc đẩy mạnh mẽ chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng tỉ trọng ngành công nghiệp; trong đó công nghiệp chế biến chiếm 80% cơ cấu nội bộ ngành. Đây là những con số, điều kiện lý tưởng để từ nay đến năm 2020, giá trị sản xuất công nghiệp - xây dựng của địa phương này đạt mức tăng trưởng bình quân từ 20-21% và chiếm tỉ trọng 65% trong cơ cấu các ngành kinh tế, mà trọng tâm là đầu tư hoàn chỉnh kết cấu hạ tầng Cụm công nghiệp Ba Bản mở rộng, thành lập Cụm công nghiệp Vân Hòa…

Minh chứng cho tốc độ đổi thay toàn diện, cách đây khoảng 20 năm, mỗi khi lên Sơn Hòa, ai nấy cũng phải ngán ngẩm bởi đường sá nhiều dốc, bụi nhuốm đỏ tóc, đất đai khô cằn, hoang hóa, nhà cửa thưa thớt, hạ tầng cơ sở hầu như chưa có gì, nhất là dọc hai bên quốc lộ 25, nay thay vào đó là những ngôi nhà mới mọc lên hàng ngày với ngút ngàn màu xanh của mía, sắn. Là trung tâm huyện, nhưng thời điểm đó thị trấn Củng Sơn gần như không có một mét đường nhựa, điện chiếu sáng chập chờn, nay đã được nhựa hóa, ánh điện tỏa sáng như phố đêm, phủ lên những ngôi nhà cao tầng, hòa trong hương thơm, ngọt lịm của mật mía. Ông Nguyễn Quốc Hoàn, Bí thư Huyện ủy Sơn Hòa, phấn khởi nói với chúng tôi: “Ngoài việc tiếp tục ưu tiên đầu tư cơ sở hạ tầng, nâng cao đời sống nhân dân các xã vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, huyện đang tập trung xây dựng hoàn thiện kết cấu hạ tầng thị trấn Củng Sơn, mà điểm nhấn là khu vực hồ Suối Bùn và vùng lân cận, phấn đấu đạt đô thị loại IV trước năm 2020, làm tiền đề phát triển Sơn Hòa thành thị xã sau năm 2020, xứng đáng là trung tâm kinh tế, văn hóa, xã hội vùng miền núi Phú Yên”.

Những năm gần đây, việc nâng cấp quốc lộ 25, thông tuyến trục giao thông phía tây (quốc lộ 19C), đường cứu hộ, cứu nạn, tránh lũ Tuy An - Sơn Hòa (ĐT643) và các tuyến đường liên xã đã đưa diện mạo toàn huyện lên tầm cao mới, được nhiều người biết đến. Từ những con đường chiến lược này, 213 tuyến đường bê tông giao thông nông thôn dài hơn 44km được đấu nối, đã vẽ nên bức tranh nông thôn mới sống động cho cả các xã vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, tạo điểm nhấn cho Sơn Hòa kết nối giao thương thông thoáng với 3 huyện miền núi, vùng đồng bằng và các tỉnh duyên hải miền Trung - Tây Nguyên. Kết hợp với các cụm công nghiệp đang thu hút đầu tư và thành lập mới, ngành công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, trong đó có mía đường và trồng rừng sản xuất… sẽ tạo sức bật, động lực cho Sơn Hòa “mở cửa” phát triển kinh tế, giao lưu rộng rãi văn hóa dân tộc các vùng miền. “Tập trung phát triển nông nghiệp đểổn định đời sống nhân dân; xây dựng các vùng nguyên liệu cho ngành công nghiệp chếbiến là hướng đi đúng đắn; áp dụng các cơ chế, chính sách khuyến khích đầu tư, tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp hoạt động là vô cùng quan trọng trong xu thếmởcửa vàhội nhập; có đoàn kết trong Đảng, được sự đồng thuận cao của nhân dân, thì bất cứ chướng ngại vật nào cũng vượt qua, đưa Sơn Hòa phát triển… Đây là những mục tiêu cốt lõi của huyện Sơn Hòa hiện nay và trong tương lai”, Bí thư Huyện ủy Sơn Hòa Nguyễn Quốc Hoàn khẳng định.

PHƯƠNG NAM - TRƯỜNG GIANG