L.T.S: Hiện có không ít lực lượng khoa học công nghệ (KHCN) còn lúng túng trong việc đề xuất ý tưởng nghiên cứu, đặc biệt là kỹ năng viết dự án, thuyết minh đề tài nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ. Nhân đợt tập huấn kỹ thuật, kỹ năng viết đề xuất và tổ chức thực hiện nhiệm vụ - đề tài nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ tại Phú Yên, tiến sĩ Nguyễn Việt Cường, giảng viên chính Trường Nghiệp vụ quản lý KHCN (Bộ Khoa học – Công nghệ) có bài viết về vấn đề này. Báo Phú Yên xin giới thiệu cùng bạn đọc.
Tiến sĩ Nguyễn Văn Khải, Giám đốc Trung tâm Tư vấn đèn tiết kiệm điện năng và dung dịch hoạt hóa điện hóa Hà Nội chuyển giao công nghệ cho một đơn vị ở TP Tuy Hòa. - Ảnh: M.NGUYỆT
Nghiên cứu khoa học là một hoạt động xã hội nhằm thỏa mãn nhu cầu nhận thức và cải tạo thế giới; là sự tìm tòi, khám phá bản chất các sự vật, hiện tượng và sáng tạo các giải pháp tác động trở lại sự vật, biến đổi sự vật theo mục đích sử dụng. Đặc điểm của nghiên cứu khoa học bao gồm: Tính mới, tính tin cậy, tính thông tin, tính khách quan, tính rủi ro, tính kế thừa và tính cá nhân. Nhiệm vụ KHCN là những vấn đề KHCN cần giải quyết và được thực hiện dưới các hình thức đề tài, dự án hoặc chương trình. Điểm khác nhau giữa đề tài, dự án và chương trình nghiên cứu khoa học ở chỗ: Đề tài là một hình thức tổ chức nghiên cứu khoa học, được đặc trưng bởi một nhiệm vụ nghiên cứu, nội dung chủ yếu hướng vào việc hoàn thiện và làm phong phú thêm hệ thống tri thức khoa học. Dự án là một loại đề tài có mục đích ứng dụng, xác định cụ thể về kinh tế và xã hội, có nội dung định hướng chủ yếu vào việc giải quyết một nhu cầu cụ thể trong hoạt động thực tiễn. Chương trình là một nhóm các đề tài, dự án, hoặc bao gồm cả các đề tài, dự án, được tập hợp theo một mục đích xác định.
Trình tự thực hiện đề tài được quy định như sau: Đầu tiên, việc lựa chọn nhiệm vụ phải mang ý nghĩa khoa học, ý nghĩa thực tiễn, tính cấp thiết và điều kiện đảm bảo. Kế tiếp là xây dựng đề cương đảm bảo sự cần thiết, đối tượng và phạm vi, mục tiêu và nhiệm vụ, dự toán và kế hoạch. Sau đó, tiến hành nghiên cứu bằng cách chuẩn bị phương tiện, đặt giả thuyết nghiên cứu, xác định luận cứ và luận chứng, kiếm chứng giả thuyết nghiên cứu. Viết báo cáo theo mẫu với những nội dung cơ bản là dẫn nhập, mô tả nghiên cứu, kết luận và phụ lục. Bảo vệ kết quả nghiên cứu gồm nghiệm thu từng phần, bảo vệ (đánh giá) nội bộ, bảo vệ nghiệm thu. Mọi kết quả nghiên cứu cần được công bố (trừ những kết quả cần giữ bí mật). Phương thức giao nhiệm vụ khoa học và công nghệ gồm có tuyển chọn và giao trực tiếp. Tuyển chọn đối với các nhiệm vụ KHCN có nhiều tổ chức, cá nhân, tập thể có khả năng thực hiện; do cơ quan quản lý nhà nước về KHCN quyết định trên cơ sở ý kiến tư vấn của hội đồng tuyển chọn. Đối với các nhiệm vụ KHCN do mọi tổ chức, cá nhân hoạt động KHCN đề xuất, do quỹ phát triển nhà nước tài trợ hoặc cho vay cũng được tuyển chọn. Giao trực tiếp đối với các nhiệm vụ KHCN thuộc bí mật quốc gia, đặc thù của an ninh quốc phòng, nhiệm vụ KHCN cấp bách và các nhiệm vụ KHCN chỉ có một pháp nhân có đủ điều kiện và khả năng thực hiện hoặc do cơ quan quản lý nhà nước về KHCN các cấp lựa chọn và quyết định.
Hợp đồng KHCN bao gồm: Hợp đồng nghiên cứu và phát triển công nghệ, hợp đồng chuyển giao công nghệ và hợp đồng dịch vụ KHCN. Hợp đồng KHCN được thực hiện trên cơ sở tự nguyện, thỏa thuận, bình đẳng, đúng pháp luật và phải thành lập thành văn bản. Nội dung chủ yếu của hợp đồng KHCN gồm: Thông tin về pháp nhân tham gia hợp đồng; tên nhiệm vụ KHCN, phương pháp nghiên cứu, nội dung chủ yếu và kết quả phải đạt; địa điểm, thời hạn, phương thức thực hiện; quy định việc sử dụng và chia sẻ lợi ích từ kết quả; phương pháp đánh giá kết quả, nghiệm thu; quyền sở hữu trí tuệ; chi phí thực hiện, phương thức thanh toán; trách nhiệm khi vi phạm hợp đồng và các thỏa thuận khác. Việc công bố và ứng dụng kết quả nghiên cứu khoa học được thực hiện như sau: Đăng ký kết quả nghiên cứu được thực hiện sau khi đánh giá nghiệm thu chính thức tại nơi đã đăng ký đề tài. Các đề tài nghiên cứu cấp nhà nước, cấp cơ sở của các cơ quan nghiên cứu và các trường đại học thuộc trung ương được đăng ký tại Trung tâm Thông tin – tư liệu KHCN quốc gia. Công bố kết quả nghiên cứu do chủ nhiệm đề tài hoặc đơn vị chủ trì đề tài tiến hành. Nội dung công bố có thể là từng phần hoặc toàn bộ kết quả nghiên cứu, được tiến hành thông qua các hình thức: tập san, tạp chí, tuyển tập khoa học, sách chuyên khảo… Ứng dụng kết quả nghiên cứu đối với các kết quả nghiên cứu và kỹ thuật và công nghệ - nội dung có tính mới và có giá trị ứng dụng rộng rãi; các kết quả nghiên cứu về xã hội và nhân văn - nội dung chọn lọc, có đủ điều kiện để áp dụng; được thực hiện dần từng bước.
Tiến sĩ NGUYỄN VIỆT CƯỜNG
