Thời gian qua, tại Phú Yên nhiều sáng kiến, cải tiến kỹ thuật có giá trị đã được áp dụng tại các cơ quan, doanh nghiệp và trong cuộc sống người dân. Tuy nhiên, Phú Yên vẫn chưa có cơ chế, chính sách để hỗ trợ, động viên, khen thưởng kịp thời cho những người có sáng kiến.
Nhân giống và sản xuất cây Gloxinia – một đề tài khoa học cấp tỉnh do Trường Đại học Phú Yên thực hiện – Ảnh: MINH NGUYỆT
ĐÁNH GIÁ, KHEN THƯỞNG SÁNG KIẾN: CHƯA SÁT
Nhiều năm qua, phong trào lao động sáng tạo ở Phú Yên phát triển chưa đồng bộ, rộng khắp mà chỉ mới tập trung vào một số ngành, lĩnh vực; số lượng và chất lượng sáng kiến còn hạn chế. Bên cạnh đó, tỉnh chưa có cơ chế chính sách hợp lý cho hoạt động này nên một số cơ quan, doanh nghiệp tự đưa ra quy định riêng để tạm thời áp dụng. Khắc phục tình trạng này, Sở Khoa học – Công nghệ vừa có Hội nghị Hoạt động sáng kiến tỉnh Phú Yên.
Tại hội nghị, ông Đào Tứ Xuyên, Phó Giám đốc Sở Khoa học - Công nghệ cho biết: “Cục Sở hữu trí tuệ hiện chưa có sự chỉ đạo sâu đối với hoạt động sáng kiến, cải tiến kỹ thuật và hợp lý hóa sản xuất. Vì vậy, Sở Khoa học – Công nghệ gặp phải những khó khăn nhất định trong triển khai hoạt động này. Bên cạnh đó, một số văn bản pháp quy về sáng kiến chậm được điều chỉnh cho phù hợp với cơ chế thị trường và tình hình thực tế hiện nay. Điều này dẫn đến mức thưởng cho các tác giả và người hỗ trợ thực hiện sáng kiến chưa tương xứng với công sức sáng tạo”.
Ông Trương Văn Tho, Phó phòng Chính trị tổng hợp (Sở Giáo dục - Đào tạo Phú Yên) nói: “Có người đưa ra sáng kiến cho có lệ, có trường hợp bê nguyên hay sửa đổi một ít của người khác. Có khi sáng kiến không mang lại hiệu quả. Các giải pháp đề ra không có tính thuyết phục cao, phần áp dụng vào thực tiễn cho ra kết quả không có số liệu minh chứng; chưa nêu rõ được mẫu đã thực nghiệm, chưa so sánh kết quả trước và sau khi áp dụng sáng kiến…”. Tại hội nghị, ông Tho còn nêu: “Tình trạng phổ biến ở ngành Giáo dục – Đào tạo là khi có người nộp văn bản sáng kiến thì tổ trưởng bộ môn, trường mới biết nên nhận xét của cấp quản lý thường rất chung chung bởi chưa tổ chức kiểm định, đánh giá.
Hội đồng đánh giá sáng kiến thường thiếu thống nhất, không ít nơi giao việc chấm sáng kiến cho một người, thậm chí có nhiều nơi còn xảy ra tình trạng người chấm chưa kinh qua thực tiễn bằng người viết sáng kiến. Do không có kinh phí, ngành Giáo dục - Đào tạo vận dụng xét duyệt 5 sáng kiến/buổi để tiết kiệm, điều này rất bất hợp lý. Việc phổ biến, nhân rộng sáng kiến cũng rất hạn chế”.
Theo ông Nguyễn Văn Phương, Trưởng phòng Nông nghiệp (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phú Yên), toàn ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hiện có hơn 520 cán bộ công nhân viên, hàng năm có 40 – 50 người được xét chiến sĩ thi đua, đồng nghĩa với việc có 40 – 50 sáng kiến. Trên thực tế, điều này không thể có được. Có khi sáng kiến chỉ là một kinh nghiệm như cải tiến lề lối làm việc.
Thực tế, ở Phú Yên có nhiều sáng kiến của người dân mang lại hiệu quả như máy bơm nước dựa vào sức gió, máy rang cà phê, máy vừa phun thuốc vừa bón phân… nhưng những sáng kiến này chưa hề có sự động viên, hỗ trợ từ phía nhà nước.
CẦN CÓ CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ
Sở Khoa học – Công nghệ đang tham mưu cho UBND tỉnh Phú Yên xây dựng quy định đối tượng và mức hỗ trợ cụ thể cho các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động sở hữu trí tuệ, sáng kiến, cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa trong lao động sản xuất. Quy định này nhằm tạo ra sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và hành động khi tham gia phong trào sáng kiến; lấy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa trong lao động, sản xuất làm thước đo cụ thể để nâng cao chất lượng công tác thi đua, tạo sự công bằng, văn minh trong lao động, học tập, sản xuất... trong thời gian đến.
Ông Nguyễn Văn Phương cho rằng: “Việc tham mưu ban hành quy định cần có sự phối hợp, điều chỉnh giữa các ngành, đặc biệt là Sở Khoa học - Công nghệ và Sở Nội vụ phải có sự thống nhất”. Theo ông Phương, tiêu chí để công nhận Chiến sĩ thi đua cấp cơ sở chỉ cần dừng ở mức cải tiến kỹ thuật, chứ đòi hỏi có sáng kiến thì không mấy ai đạt được. Bên cạnh đó, vẫn còn nhiều ý kiến chưa thống nhất về khái niệm sáng kiến. Mặt khác, nếu đề tài này chưa có ở Phú Yên nhưng đã có ở Bình Định hoặc sáng kiến cách đây 3 năm nhưng chưa được công nhận nay đăng ký lại có được không? Cần có cam kết đăng ký một nơi để ràng buộc thêm, tránh tình trạng không đạt ở nơi này bèn nộp ở nơi khác.
Nếu đơn không được chấp nhận hay cần bổ sung thì phải được trả lời bằng văn bản. Sự sao chép và trùng lặp của sáng kiến sẽ được giải quyết như thế nào? Nên gắn hoạt động sáng kiến của các đơn vị vào hoạt động KHCN cấp ngành để khắc phục sự nghèo nàn trong hoạt động. Quy định cần nói rõ khoản kinh phí nào chi cho hoạt động này để có sự chấp thuận của ngành Tài chính...
Ông Nguyễn Văn Thành, Phó Chủ tịch UBND huyện Đông Hòa thì bảo: “Cần có chế độ cho tác giả của sáng kiến và thực hiện các quy định để về sở hữu trí tuệ để khi nhân rộng có lợi cho tác giả. Hội đồng khoa học cần có cán bộ chuyên trách vì người kiêm nhiệm thường bận việc, không đẩy mạnh được phong trào. Cấp xã cũng cần có cán bộ chuyên trách để giúp những người dân có sáng kiến nhưng không viết được báo cáo. Vì vậy, cần có thêm biên chế về đội ngũ này”.
Ông Trương Văn Tho đề xuất: “Sở Nội vụ cần có sự điều chỉnh trong quy định thi đua khen thưởng vì giữa văn bản và thực tế còn nhiều bất hợp lý. Ví dụ để đạt được chiến sĩ thi đua cấp tỉnh thì 3 năm liền phải có sáng kiến. Trên thực tế, mỗi năm có một sáng kiến đúng nghĩa đã khó”.
Không chỉ công chức nhà nước, những nông dân có sáng kiến cải tiến tham gia vào cuộc “cách mạng” khoa học kỹ thuật nông nghiệp cũng cần được biểu dương, hỗ trợ. Quy định về hoạt động sáng kiến với những cơ chế chính sách mới của UBND tỉnh ra đời, hy vọng sẽ là đòn bẩy cho sự phát triển cải tiến khoa học – kỹ thuật trong thời gian tới.
MINH NGUYỆT( thực hiện)
