Sáng 6/6, tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phùng Xuân Nhạ đã giải đáp nhiều câu hỏi của các đại biểu Quốc hội liên quan đến thực trạng và các giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đại học, giáo dục phổ thông.
Chất lượng giáo dục đại học còn thấp
Đại biểu Mai Thị Phương Hoa (Nam Định) cho biết kết quả đổi mới giáo dục của Việt Nam được các nước và tổ chức quốc tế ghi nhận, đánh giá cao.
Ngân hàng Thế giới (WB) đánh giá 7/10 hệ thống giáo dục hàng đầu của thế giới nằm ở khu vực Đông Á - Thái Bình Dương, trong đó có sự phát triển đặc biệt ấn tượng của hệ thống giáo dục Trung Quốc và Việt Nam. Vui mừng với sự đánh giá này của Ngân hàng Thế giới, tuy nhiên, đại biểu vẫn băn khoăn về giáo dục đại học.
Trong báo cáo của bộ cũng đã tự nhận chất lượng giáo dục đại học chưa thực sự cao, hoạt động nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ phục vụ cộng đồng còn hạn chế. Thực tế là, Việt Nam có gần 300 trường đại học nhưng chỉ có 5 trường có tên trong bảng xếp hạng châu Á.
“Bộ trưởng có ý kiến gì về đánh giá của Ngân hàng Thế giới? Nền giáo dục đại học của chúng ta thực sự đứng ở đâu trong bảng xếp hạng của khu vực, của châu Á và thế giới? Bộ trưởng có giải pháp gì để nâng cao thứ hạng của giáo dục đại học Việt Nam”, đại biểu chất vấn.
Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ thẳng thắn thừa nhận về chất lượng giáo dục đại học, có một số trường, một số nhóm ngành tốt, nhưng về cơ bản, giáo dục đại học Việt Nam còn thấp, chưa đạt yêu cầu thị trường lao động, đặc biệt trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0. Nguyên nhân là do chương trình đào tạo còn lạc hậu, vẫn chủ yếu là do thầy cô giáo xây dựng dựa trên hiểu biết, tính toán chứ chưa nghiên cứu xây dựng căn cứ vào nhu cầu của thị trường.
Bộ trưởng chỉ rõ so sánh với các nước trên thế giới, nhìn chung tỉ lệ tiến sĩ ở các trường đại học rất cao (khoảng 40-50%), thậm chí 60-70%; trong khi đó, ở Việt Nam mới chỉ từ 22-23%. Ngoài ra, cơ sở vật chất chưa đủ điều kiện cơ bản để nghiên cứu chất lượng cao; học phí còn rất thấp so với các nước. Với chi phí như vậy thì chất lượng đại học rất khó mong đợi được cao.
Từ thực tế này, người đứng đầu ngành giáo dục và đào tạo cho biết tới đây sẽ phân loại các trường đại học chứ không bình quân, dàn trải mà sẽ cơ cấu lại, những trường chất lượng cao thì giữ lại, những trường chất lượng thấp thì phải nâng cao chất lượng, thậm chí xem xét giải thể. Tự chủ là một trong những "điểm nghẽn" khiến các trường không phát huy được sự chủ động, sáng tạo, nội lực của mình; vì thế tâm điểm của Bộ sẽ thực hiện hiệu quả tự chủ đại học.
Bộ trưởng thông tin thêm, so với thế giới thì chất lượng đại học của Việt Nam đạt thấp. Tới đây, Bộ sẽ tăng cường kiểm định chất lượng, phân loại trường đại học, đồng thời tham mưu Chính phủ đầu tư vào những trường trọng điểm, những ngành xuất sắc.
Liên quan đến vấn đề phân loại trường đại học, nhiều đại biểu đặt câu hỏi: Đối với các trường đại học hoạt động kém hiệu quả, đặc biệt có nhiều khoa, ngành trong nhiều năm không chiêu sinh được đủ số lượng sinh viên để giảng dạy, Bộ trưởng sẽ giải quyết như thế nào?
Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho biết, qua rà soát, Bộ đã bước đầu phân loại được các trường không đạt chuẩn, chất lượng kém. Các trường này phải có lộ trình nâng cao chất lượng, nếu không nâng cao được phải có phương án sáp nhập hay chia tách, không để tình trạng nợ chuẩn chất lượng. Ngoài ra, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành một số thông tư, trong đó có thông tư về siết chặt đào tạo tiến sĩ.
Đào tạo gắn với nhu cầu, thị trường lao động
Nêu thực trạng ngày càng nhiều học sinh, sinh viên Việt Nam chọn nước ngoài du học trong khi trong nước có nhiều trường tốt, đại biểu Nguyễn Văn Thân (Thái Bình) chất vấn Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ giải pháp thu hút nhà đầu tư, doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực này. Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ khẳng định đây là vấn đề được nhiều cử tri quan tâm, không chỉ về kinh tế mà còn là vấn đề văn hóa, đạo đức. Đây cũng là xu hướng ở các nước đang phát triển khi nhiều gia đình gửi con em mình đến các nước phát triển để nhận những điều kiện giáo dục tốt hơn.
Bộ trưởng khẳng định: Đảng và Nhà nước rất quan tâm đến giáo dục, coi là quốc sách hàng đầu và đã dành 20% ngân sách để đầu tư; cùng với đó còn có sự tham gia đóng góp của xã hội, doanh nghiệp rất lớn. Theo thống kê, hàng năm, số học sinh, sinh viên ra nước ngoài học tập, nghiên cứu ở dạng học bổng, không học bổng rất lớn với số chi vào khoảng 3-4 tỉ USD. Bộ đã tham mưu Chính phủ có chính sách khuyến khích xã hội hóa, hiện nhiều tập đoàn lớn đã đầu tư vào giáo dục theo chuẩn quốc tế.
Bộ trưởng chỉ rõ ngân sách nhà nước tập trung cho giáo dục phổ cập, vùng khó khăn; còn giáo dục chất lượng cao thì nhà nước vẫn có trách nhiệm, nhưng rất trông đợi vào đầu tư của tư nhân với chương trình học tiên tiến, kiểm định chất lượng dạy, học ngay từ đầu. Theo bộ trưởng, giải pháp này sẽ tăng đóng góp của khu vực tư nhân trong giáo dục chất lượng cao, giảm áp lực cho nhà nước.
Đại biểu Đào Tú Hoa (Hà Nội) nêu thực trạng 200.000 sinh viên thất nghiệp gây bức xúc trong xã hội và lãng phí nguồn lực, đồng thời đề nghị Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết giải pháp của ngành trong thời gian tới. Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ khẳng định để giải quyết căn cơ tình trạng thất nghiệp phải nâng cao chất lượng đào tạo của các trường. Theo đó, chất lượng phải được chuẩn kiểm định quốc tế và thị trường, phải có sự phối hợp giữa đào tạo với thị trường lao động.
Bộ trưởng cho biết mới đây, bộ đã ban hành quy chế cho một số ngành như công nghệ thông tin và du lịch, đào tạo gắn liền với thị trường lao động. Qua đó, mở rộng và khuyến khích doanh nghiệp tham gia vào quá trình đào tạo. Bên cạnh đó, cần quan tâm đầu tư cơ sở vật chất, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên; từng trường đại học phải chủ động nghiên cứu thị trường trước khi mở các chương trình đào tạo. Các trường phải có trách nhiệm với sản phẩm của mình trước yêu cầu của thị trường lao động và trước người học; “tránh tình trạng khi tuyển sinh thì hứa hẹn rất nhiều, nhưng khi học xong thì không có trách nhiệm gì”.
Về phía bộ, sẽ đẩy mạnh kiểm tra, kiểm soát “mặc dù trường tự chủ tuyển sinh, nhưng không có nghĩa muốn mở ngành nào thì mở mà phải gắn với thị trường và đảm bảo chất lượng,” Bộ trưởng khẳng định và cho biết sẽ công khai, minh bạch kết quả kiểm tra, sắp xếp lại các trường tuyển sinh cũng như đào tạo chất lượng không tốt.
Cũng trong sáng 6/6, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phùng Xuân Nhạ đăng đàn trả lời chất vấn trước Quốc hội về công tác quản lý giáo dục mầm non, nhất là giáo dục mầm non ngoài công lập, nội dung được nhiều đại biểu quan tâm, đặt câu hỏi chất vấn.
Tăng chế độ đãi ngộ cho giáo viên mầm non
Nêu hiện tượng tiêu cực xảy ra nhiều thời gian gần đây với hệ thống giáo dục mầm non, ảnh hưởng xấu, tạo bức xúc trong dư luận xã hội, làm cản trở niềm tin đối với ngành giáo dục, đại biểu K’Nhiễu (Lâm Đồng) chất vấn Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ về biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục mầm non.
Đại biểu Đặng Thuần Phong (Bến Tre) chỉ rõ những hạn chế của giáo dục mầm non chất lượng giáo dục mầm non không ổn định, mạng lưới chính sách chưa đồng bộ, nguồn lực đầu tư thấp, cơ sở vật chất, trường lớp, giáo viên, quản lý chưa đáp ứng được yêu cầu. Cho rằng bức xúc hiện nay của xã hội đối với giáo dục mầm non là rất lớn, đại biểu mong muốn Bộ trưởng đưa ra giải pháp quyết liệt.
Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ thừa nhận, đây là vấn đề nổi cộm gây bức xúc xã hội, dư luận thời gian qua. Hiện nay toàn ngành có 15.000 cơ sở giáo dục mầm mon với 337.000 giáo viên. Về cơ bản, các thầy cô tâm huyết, yêu nghề, mến trẻ, song cũng đã xuất hiện tình trạng bạo hành trẻ ở một số cơ sở mầm non tư thục.
"Những trường hợp bạo hành trẻ mà báo chí đã nêu là không thể chấp nhận được. Cá nhân tôi với trách nhiệm người đứng đầu ngành giáo dục rất phản đối, có ý kiến chỉ đạo kiên quyết, với những giáo viên không đủ năng lực thì phải đưa ra khỏi ngành, không chần chừ. Các cơ sở để xảy ra tình trạng này phải bị đình chỉ, đóng cửa", bộ trưởng nhấn mạnh.
Theo người đứng đầu ngành Giáo dục, giải pháp căn cơ nhất là đội ngũ giáo viên phải được quy hoạch, đào tạo bồi dưỡng thường xuyên và có chế độ hợp lý. “Hiện nay, chế độ cho giáo viên mầm non quá thấp, ra trường khoảng 2,4 triệu đồng/tháng thì các cô rất khó khăn, đây là lý do gây áp lực”, Bộ trưởng chỉ rõ và cho biết bộ đã làm việc với Bộ Nội vụ và các bộ liên quan, một mặt tăng cường đào tạo, bồi dưỡng, chuẩn bị đội ngũ giáo viên mầm non chuyên nghiệp, mặt khác tăng chế độ đãi ngộ cho đội ngũ này.
Về hạn chế trong hệ thống giáo dục mầm non, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ lý giải do chuyển từ tư thục sang công lập dẫn đến nhiều nơi chuẩn bị chưa kịp đội ngũ giáo viên; nhiều khu công nghiệp, khu chế xuất phát triển mạnh dẫn đến không đủ giáo viên, xảy ra việc bạo hành trẻ.
Trả lời đại biểu Nguyễn Thanh Hải (Tiền Giang) về giải pháp đảm bảo nơi giữ trẻ an toàn, nhất là cho con em người lao động ở khu công nghiệp, khu chế xuất, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ khẳng định, ngành rất quan tâm đến đối tượng này. Tới đây, bộ sẽ tham mưu Chính phủ có những chính sách hỗ trợ cho nhóm trẻ nhà trẻ tư thục, chỉnh sửa điều lệ về trường mầm non để làm sao các nhóm trẻ, nhà trẻ độc lập đảm bảo có đủ điều kiện, thực hiện tốt công tác chăm sóc, tránh những hiện tượng đáng tiếc.
Tăng cường giám sát cơ sở giữ trẻ tư thục
Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ thông tin thêm, hệ thống pháp lý nhằm xây dựng môi trường an toàn thân thiện, phòng chống bạo lực cho trẻ cơ bản đã có, vấn đề là khâu tổ chức thực hiện. Bộ trưởng đề nghị các bộ có liên quan và địa phương tăng cường giám sát các cơ sở giữ trẻ tư thục.
Các tổ chức chính trị - xã hội như Hội Phụ nữ, Mặt trận Tổ quốc, đặc biệt chính quyền phường, xã phải vào cuộc giám sát, cùng đồng hành với ngành Giáo dục trên tinh thần phòng ngừa là chính. Bên cạnh đó, các địa phương tiếp tục quan tâm hỗ trợ về cơ sở vật chất trường lớp, bố trí giáo viên đủ số lượng, chất lượng để không tạo áp lực.
Liên quan đến vấn đề này, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cho rằng vấn đề xuống cấp đạo đức giáo viên khá cá biệt. Các đại biểu Quốc hội mong muốn cả hệ thống chính trị xã hội, các ngành các cấp phải vào cuộc, không chỉ riêng ngành giáo dục.
Theo Chủ tịch Quốc hội, trường mầm non, tiểu học, trung học cơ sở có địa chỉ cụ thể, tại đó có cộng đồng dân cư, chính quyền, các ban ngành đoàn thể để xảy ra những việc như vậy hiệu trưởng có biết hay không? Giáo viên có biết hay không? Chính quyền địa phương có biết hay không? Khi các phương tiện truyền thông lên tiếng, chúng ta mới biết và lên tiếng, xử lý. Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh: "Trách nhiệm ở đây là của cả cộng đồng, hệ thống, chứ không chỉ riêng về trách nhiệm Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo".
BTV (theo TTXVN, Vietnam+)
