(Trích phát biểu của ĐBQH tỉnh Phan Anh Khoa tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XIV về chương trình xây dựng luật, pháp lệnh)

Trước hết tôi đồng tình cao tờ trình về dự kiến Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2019, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2018 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Việc xây dựng luật pháp thời gian qua còn bộc lộ những hạn chế, yếu kém, như trong tờ trình đã nêu (11 nội dung hạn chế, yếu kém). Có một số hạn chế, yếu kém kéo dài qua nhiều nhiệm kỳ Quốc hội, đến nay chưa khắc phục được. Nhưng hạn chế, yếu kém đó tác động không nhỏ đến chất lượng xây dựng luật, pháp lệnh. Một số dự án luật trình ra Quốc hội chất lượng thấp, chậm so với kế hoạch, không được sự đồng thuận cao của Quốc hội, phải qua nhiều kỳ họp mới được thông qua, buộc phải rút một số dự án luật ra khỏi chương trình. Bởi vì, một số dự án luật chưa bảo đảm yếu tố khoa học, chưa đánh giá hết sự tương tác trong hệ thống luật pháp và thực tiễn yêu cầu của xã hội, dẫn đến có sự chồng chéo, tạo lỗ hổng trong hệ thống pháp luật. Một số dự án luật được thông qua, nhưng triển khai thực hiện còn lúng túng, hiệu lực pháp luật chưa cao, chờ nghị định, thông tư hướng dẫn.

Để nâng cao chất lượng, hiệu quả và hiệu lực pháp luật trong thời gian tới, tôi xin làm rõ một số vấn đề như sau:

Một là, cần nâng cao chất lượng giai đoạn chuẩn bị xây dựng luật, pháp lệnh trước khi trình Quốc hội. Có cơ chế quy trách nhiệm cụ thể về công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của cơ quan, cá nhân chịu trách nhiệm chuẩn bị các dự án luật. Tập trung các nguồn lực cho công tác này, tránh tình trạng đùn đẩy trách nhiệm sang Quốc hội, trong khi Quốc hội và ĐBQH thì ỷ lại cơ quan soạn thảo.

Hai là, thực hiện đầy đủ và hiệu quả quy trình xây dựng luật, pháp lệnh. Cần mở rộng, phát huy trí tuệ toàn dân, nhất là đội ngũ nhà khoa học, chuyên gia, cơ quan chuyên môn.

Ba là, các dự thảo luật, pháp lệnh sau khi đưa vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh thì phải kiểm định, giám sát, đôn đốc kịp thời để điều chỉnh cho phù hợp; lấy chất lượng chuẩn bị nội dung pháp luật làm chính. Kiên quyết loại ra khỏi chương trình làm việc của Quốc hội các dự án luật chưa đảm bảo chất lượng, điều kiện trình Quốc hội, tránh tình trạng cơ quan thẩm tra chạy theo và đánh giá chất lượng không đầy đủ mà vẫn đề xuất trình ra Quốc hội.

Bốn là, dự án luật dự kiến trình ra tại các kỳ họp của Quốc hội phải có thời gian để ĐBQH sớm tiếp cận, nghiên cứu cho ý kiến và quyết định thông qua, bảo đảm chất lượng.

Năm là, Quốc hội phải tăng cường giám sát công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho toàn dân, đặc biệt giám sát các cơ quan chức năng ban hành văn bản dưới luật và triển khai thực hiện trong đời sống xã hội. Vì quy trình xây dựng luật phải trải qua 3 bước, gồm: công tác chuẩn bị soạn thảo, hoàn thành dự án luật của các cơ quan giao nhiệm vụ; thẩm định và thông qua các cơ quan Quốc hội, giám sát các cơ quan ban hành các văn bản dưới luật và triển khai phổ biến thực hiện luật trong đời sống xã hội. Ba bước này biện chứng với nhau, đồng bộ chặt chẽ và thống nhất. Hiện nay, việc tuyên truyền phổ biến luật trong toàn dân còn hạn chế. Nếu chúng ta thực hiện đầy đủ thì sản phẩm của chúng ta không bị bệnh tật, dự án luật không bị chết yểu.

(*) Tựa đề do tòa soạn đặt