Mối quan hệ đoàn kết hữu nghị đặc biệt và hợp tác toàn diện Việt Nam - Cuba trong hơn nửa thế kỷ qua xứng đáng được coi là một trong những biểu tượng tuyệt vời nhất, có sức lay động và lan tỏa sâu xa nhất của tình bạn, tình đồng chí, của sự tin cậy, chân thành và lòng thủy chung không giới hạn. Tài sản tinh thần vô giá đó được xây đắp bởi quá trình đấu tranh lâu dài của hai dân tộc vì mục tiêu cao cả là xóa bỏ mọi áp bức, bất công, đem lại tự do, bình đẳng và hạnh phúc cho tất cả mọi người.
Thật vậy, mối quan hệ trong sáng hiếm có Việt Nam - Cuba chứng minh cho một chân lý bất di bất dịch rằng, khi con người ta đồng cảnh ngộ thì họ thường tìm đến nhau, chia sẻ cùng nhau, hy sinh cho nhau… Bất kể xa hay gần, đông hay tây, nam hay bắc hoặc bất kể sự khác biệt về màu da hay bất đồng về ngôn ngữ… Chính họ luôn biết cách vượt qua và đến đích thắng lợi. Và lịch sử đã ghi nhận rằng người mở đường cho mối quan hệ đặc biệt đó không ai khác hơn chính là Hôxê Mácti và Hồ Chí Minh - những nhà tư tưởng và nhà hoạt động thực tiễn vĩ đại của hai dân tộc đã tạo cảm hứng và đặt nền móng cho mối quan hệ máu thịt, cho tình đoàn kết chiến đấu thiêng liêng và là nguồn cổ vũ bất tận cho các thế hệ nối tiếp nhau xây đắp, làm sáng đẹp và bền chặt thêm mỗi ngày.
Bởi thế, khi những “người cùng khổ” cùng vang lên lời thề: “Tổ quốc hay là chết!”, “Chúng ta nhất định thắng!”, “Thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ!” thì ngay lập tức, nó như những hồi kèn xung trận, giục giã, thôi thúc hàng triệu, hàng triệu trái tim xông tới. Và ta hiểu rằng, khi sức mạnh không gì ngăn cản nổi của những tư tưởng cách mạng vĩ đại biến thành ý chí “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh” thì những trận bão lửa như Moncađa, Giron, Điện Biên Phủ, Cồn Tiên, Dốc Miếu, Khe Sanh, Plây Me, Núi Thành, Vạn Tường, Bình Giã, Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không - Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử… là điều không thể tránh khỏi và là nỗi kinh hoàng của đạo quân xâm lược.
Có thể nói sự phối hợp tuyệt vời của hai dân tộc ở hai phía bán cầu trên từng chiến công, trong từng chiến thắng là một trong những minh chứng sống động nhất của tình đồng chí, nghĩa anh em. Máu của những người Cuba đổ xuống không chỉ cho dân tộc Cuba mà còn cho cuộc đấu tranh sinh tử của dân tộc Việt Nam và ngược lại, như Fidel Castro đã từng khẳng định: “Người Việt Nam chiến đấu không chỉ cho họ mà còn vì cả chúng ta nữa”. Và “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình!”. Còn Chê guêvara - Người anh hùng bất tử - biểu tượng của ý chí và khí phách đấu tranh cho tự do đã nói: “Hãy tạo ra hai, ba hay nhiều Việt Nam để chia lửa cùng người anh em ruột thịt”. Thật hiếm có lời nào thấm đẫm hơn lời nói đặc biệt chí tình, chí nghĩa, được thốt ra từ chính trái tim tràn đầy nhiệt huyết cách mạng.
Người ta thường nói, khi hoạn nạn mới hiểu lòng nhau. Và rằng đừng bao giờ được quên những người bạn đã gắn bó với nhau lúc hoạn nạn. Chân lý đó khi soi rọi vào mối quan hệ Việt Nam - Cuba trong hơn nửa thế kỷ, cùng chiến đấu hy sinh trên cùng chiến hào chống Mỹ, lại cùng kiên cường vượt qua chính sách bao vây cấm vận độc ác, kéo dài, lại càng làm sáng tỏ hơn tình người, tình bạn, tình đồng chí, sống chết có nhau, sướng khổ cùng nhau. Làm sao có thể quên trong những ngày tháng cực kỳ khó khăn, thiếu thốn, ác liệt, nhưng hai Đảng, hai Nhà nước và nhân dân hai nước vẫn luôn dành cho nhau những gì cần kíp nhất, hiệu quả nhất. Hàng vạn tấn gạo chắt chiu, vượt qua ngàn trùng sóng gió mang đến cho quốc đảo Cuba. Đáp lại, hàng triệu tấn đường, sản phẩm được kết tinh bởi mồ hôi, nước mắt và cả máu của những người anh em Cuba, cũng vượt qua bao đại dương để đến với nhân dân ta trong bối cảnh cảng Hải Phòng bị Mỹ dùng ngư lôi phong tỏa. Nhiều thủy thủ Cuba dũng cảm bảo vệ tàu, bảo vệ hàng đã anh dũng hy sinh. Rồi nào là Bệnh viện Đồng Hới - Quảng Bình - công trình của lòng yêu thương vô bờ bến mà Cuba trực tiếp xây dựng để phục vụ việc tiếp nhận thương bệnh binh từ tuyến đầu Tổ quốc.
Đặc biệt trong suốt mấy mươi năm qua, Cuba luôn dành sự quan tâm hiếm có trong giáo dục, quảng bá, làm sâu sắc thêm hình ảnh đất nước và con người Việt Nam đến với từng người dân Cuba, nhất là thế hệ trẻ. Vì thế bất kỳ ở đâu, bất kỳ lúc nào, bất kỳ ai, hễ nghe có người Việt Nam, có đại biểu Việt Nam là họ vui mừng khôn xiết với niềm kính trọng và yêu thương hết mực. Thể hiện rõ nhất điều đó khi chứng kiến những tình cảm của bạn dành cho Việt Nam, dành cho Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhất là trong các cuộc mít tinh, diễu hành lớn. Hàng vạn, hàng triệu tiếng hô cùng một lúc vang lên làm xúc động lòng người: “Hồ! Hồ! Hồ Chí Minh!”, “Vi va Việt Nam!”, “Vi va Hồ Chí Minh!”.
Cùng với việc giáo dục và quảng bá hình ảnh, Đảng và Nhà nước Cuba quyết định dựng tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh ngay giữa Thủ đô La habana. Ngoài ra, Cuba còn quyết định đặt tên đường, tên trường, tên các công trình văn hóa theo tên của các anh hùng liệt sĩ, những tấm gương đấu tranh kiên cường bất khuất như Nguyễn Văn Trỗi, Võ Thị Thắng, Nguyễn Thị Định, đặt tên “Làng Bến Tre” từ sự kiện Đồng khởi Bến Tre 1960 anh hùng.
Đáng chú ý, bằng khả năng tổ chức độc đáo của mình, Cuba luôn làm cho hình ảnh đất nước và con người Việt Nam được nhân lên trong lòng bạn bè quốc tế qua từng sự kiện. Để thấy càng khó khăn, những người anh em càng nghĩ về nhau, càng dành cho nhau những gì tốt đẹp nhất để tiếp tục sống và chiến đấu, để quyết không gục ngã. Đó là biểu tượng tuyệt vời nhất, là tình cảm trong sáng nhất của những “người cùng khổ” dành cho nhau. Đúng như những gì lãnh tụ Fidel Castro đã bày tỏ tại buổi chiêu đãi của Đảng Lao động Việt Nam do đồng chí Lê Duẩn - Bí thư thứ nhất dẫn đầu, dành cho đoàn đại biểu Đảng và Chính phủ Cuba do Fidel Castro dẫn đầu, sau khi kết thúc chuyến thăm lịch sử của một nguyên thủ quốc gia đầu tiên và duy nhất trên thế giới đến Quảng Trị tháng 9/1973, khi cuộc kháng chiến chống Mỹ của nhân dân Việt Nam chưa kết thúc. Fidel Castro nói: “Việt Nam và Cuba cách xa nhau hàng vạn dặm, hiện giờ ở Việt Nam của các đồng chí là đêm nhưng bên Cuba của chúng tôi là ngày, song hai Đảng và hai dân tộc chúng ta cùng có chung một cuộc cách mạng bừng sáng”. Fidel Castro nói tiếp: “Tôi đã đến tỉnh Quảng Trị, tôi đã đến sông Bến Hải, tôi đã gặp những người dân ở bờ bắc sông Bến Hải và cũng đã gặp những người dân ở bờ nam sông Bến Hải, họ có một màu da giống nhau, họ có một thứ tóc giống nhau, họ có một tiếng nói giống nhau. Thế thì vì sao đế quốc Mỹ gọi đó là hai nước Việt Nam? Không! nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một!”.
Lời khẳng định tuyệt vời của một con người tuyệt vời trong một chuyến thăm lịch sử tuyệt vời tiếp tục là sự cổ vũ mạnh mẽ nhất, lớn lao nhất cho cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân Việt Nam trong giai đoạn có ý nghĩa quyết định. Sự kiện đó một lần nữa khẳng định tình đồng chí thủy chung, trong sáng và không gì có thể lay chuyển được.
Rõ ràng những gì đã có giữa hai Đảng, hai Nhà nước và nhân dân hai nước Việt Nam - Cuba trong hơn 50 năm qua đủ để khẳng định rằng, giá trị quý nhất của tình bạn, tình đồng chí là sự trong sáng, thủy chung, chí tình, chí nghĩa. Bởi cả hai đều tìm thấy ở nhau lý tưởng cao đẹp mà mỗi dân tộc cần có, ý chí đấu tranh cho lý tưởng cao đẹp mà mỗi dân tộc tự trang bị và vượt trên tất cả, máu của hai dân tộc đã đổ và hòa quyện, thắp lên ngọn lửa vĩnh cửu: “Tất cả vì tự do và hạnh phúc của con người!”.
Giờ đây, sau hàng chục năm bền bỉ chiến đấu, bền bỉ đấu tranh, bền bỉ vượt qua bao thách thức và trụ vững, cả hai dân tộc đều đã giành được độc lập và được sống trong hòa bình. Cùng với đó sau gần 20 năm thực hiện chính sách bao vây cấm vận đối với Việt Nam và gần 53 năm thực hiện chính sách bao vây cấm vận đối với Cuba, Mỹ cũng đã tự thức tỉnh, lần lượt bình thường hóa quan hệ, xóa bỏ cấm vận đối với Việt Nam, thiết lập quan hệ ngoại giao, mở lại đại sứ quán giữa hai nước Mỹ - Việt Nam, Mỹ - Cuba và đang từng bước xử lý những bất đồng phù hợp với xu thế của thế giới là hòa bình, hợp tác và phát triển. Đó là thành quả lớn nhất, vĩ đại nhất được tạo nên bởi sự hy sinh vô bờ bến và sự sẻ chia không giới hạn. Thành quả đó còn là tài sản tinh thần thiêng liêng, vô giá mà các thế hệ hôm nay và mai sau cần trân trọng, giữ gìn và phát huy trong thời kỳ mới, để các quan hệ ngày càng bền chặt, để sức mạnh mọi mặt ngày càng được tăng cường, đủ sức chống lại và làm thất bại mọi mưu toan chia rẽ, lũng đoạn làm cho cách mạng bị suy yếu từ bên trong để chúng dễ bề thôn tính. Và để hiện thực hóa những vấn đề có tính chiến lược đó, không có phương cách nào tốt hơn là Đảng, Nhà nước và nhân dân hai nước không ngừng đưa quan hệ hợp tác toàn diện đi vào chiều sâu, chia sẻ kịp thời mọi thông tin, mọi đánh giá về tình hình mỗi nước cũng như tình hình khu vực và thế giới. Phối hợp nhịp nhàng trên các diễn đàn quốc tế trong mọi vấn đề liên quan đến lợi ích chung của phong trào cách mạng, của cuộc đấu tranh của các dân tộc bị áp bức vì quyền sống, quyền hạnh phúc và quyền tự do. Cùng với những vấn đề cốt lõi nêu trên, cần đặc biệt quan tâm đến việc giao lưu học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau, phổ cập thông tin cho nhau, nhất là ở những thời điểm diễn ra các sự kiện lớn hoặc những bước ngoặt quan trọng của mỗi nước để nhân dân hai nước cùng chia sẻ, trong đó cần dành sự quan tâm lớn nhất cho thế hệ trẻ, lực lượng kế thừa của sự nghiệp cách mạng.
Là những chiến sĩ đấu tranh cho tự do, cùng chiến đấu trong cùng chiến hào suốt mấy mươi năm qua, hơn ai hết, chúng ta hoàn toàn thấu hiểu cái giá phải trả cho hành trình đi tìm tự do của mỗi dân tộc và vì thế mà chúng ta càng quý trọng biết bao thành quả của hành trình đó mang lại, thành quả được các thế hệ nối tiếp nhau viết nên bằng chính máu của mình. Và để bảo vệ thành quả đó, làm cho nó mãi mãi trường tồn, lại cũng không có cách nào khác hơn là đã đoàn kết thì đoàn kết hơn nữa, đã gắn bó thì gắn bó hơn nữa, đã trong sáng, thủy chung thì hãy nhân nó lên gấp vạn triệu lần trên mỗi bước đường dẫn đến bến bờ hạnh phúc.
Tình đoàn kết Việt Nam - Cuba biểu tượng của ý chí tự do đời đời bất diệt.
VŨ VĂN THOẠI
Nguyên Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy
