Sau hơn một năm xét nghiệm sàng lọc COVID-19 bằng phương pháp sinh học phân tử (Realtime RT-PCR), ngày 12/5, Khoa Hóa sinh - Vi sinh Bệnh viện Đa khoa Phú Yên được Viện Pasteur Nha Trang công nhận được phép khẳng định các trường hợp SARS-CoV-2 dương tính. Bước tiến trên lĩnh vực cận lâm sàng sẽ giúp ngành Y tế Phú Yên sớm xác định ca mắc COVID-19, sớm triển khai đồng bộ các biện pháp phòng chống dịch.

Báo Phú Yên đã trao đổi với BSCKII Nguyễn Học, Phó Trưởng Khoa Hóa sinh - Vi sinh Bệnh viện Đa khoa Phú Yên về hành trình để được phép khẳng định các trường hợp SARS-CoV-2 dương tính.

* Thưa bác sĩ, để được phép khẳng định các trường hợp SARS-CoV-2 dương tính, Khoa Hóa sinh - Vi sinh phải đáp ứng những yêu cầu nào?

- Để được phép khẳng định phải đáp ứng 4 điều kiện quan trọng. Đầu tiên là hơn 20 quy trình, từ việc lấy mẫu bệnh phẩm, nhận mẫu đến xử lý mẫu, tách chiết, chạy máy, lưu kết quả, trả kết quả, bỏ mẫu đều phải tuân thủ hướng dẫn của Bộ Y tế.

Thứ hai là phòng phải đạt tiêu chuẩn an toàn sinh học cấp 2. Năm 2020, phòng xét nghiệm của khoa đã đạt tiêu chuẩn này, và Viện Pasteur Nha Trang cho phép xét nghiệm sàng lọc. Đây là sự quan tâm đặc biệt của Ban Giám đốc Sở Y tế và Ban Giám đốc bệnh viện, nếu không có sự quan tâm, vào cuộc mạnh mẽ thì sẽ không có được 3 phòng an toàn sinh học cấp 2 đạt chuẩn như hiện nay.

Thứ ba là thiết bị. May mắn là từ năm 2012, Bệnh viện Đa khoa Phú Yên đã mua dàn máy xét nghiệm sinh học phân tử Realtime RT-PCR để xét nghiệm định lượng viêm gan B, viêm gan C, lao, ung thư cổ tử cung… Năm 2020, khi xảy ra dịch COVID-19, chúng tôi sử dụng thiết bị này để xét nghiệm. Tới thời điểm này, tỉnh chưa phải đầu tư mua sắm thiết bị nào để phục vụ xét nghiệm COVID-19.

Thứ tư là năng lực xét nghiệm, đó là điều quan trọng nhất. Trong hơn một năm qua, những trường hợp xét nghiệm sàng lọc nghi ngờ dương tính, chúng tôi gửi mẫu bệnh phẩm vào Viện Pasteur Nha Trang để xét nghiệm khẳng định, tỉ lệ đúng đạt hơn 90%. Những trường hợp mà chúng tôi nghi ngờ thì Viện Pasteur Nha Trang cũng nghi ngờ, và yêu cầu lấy mẫu xét nghiệm lại.

Tháng 3/2021, 4 nhân viên y tế của Khoa Hóa sinh - Vi sinh đã vào Viện Pasteur Nha Trang tập huấn kỹ thuật xét nghiệm bằng sinh phẩm do Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đề nghị. Sau khi đáp ứng 4 yêu cầu đó, bệnh viện gửi hồ sơ vào Viện Pasteur Nha Trang để viện thẩm định. Và trước khi cho phép khẳng định các trường hợp SARS-CoV-2 dương tính, Viện Pasteur Nha Trang gửi 15 mẫu mà viện đã biết trước kết quả để chúng tôi xét nghiệm - gọi là ngoại kiểm. Đối chiếu với kết quả củaViện Pasteur Nha Trang, chúng tôi chính xác 100%. Đây là khâu quan trọng nhất thể hiện năng lực của chúng tôi.

Ngày 12/5 vừa qua, sau khi cử đoàn công tác ra đánh giá lại lần cuối, Viện Pasteur Nha Trang ra quyết định cho phép Khoa Hóa sinh - Vi sinh, Bệnh viện Đa khoa Phú Yên được phép khẳng định các trường hợp SARS-CoV-2 dương tính. Đây là niềm vui lớn đối với chúng tôi sau gần một năm chuẩn bị.

* Về kỹ thuật, xét nghiệm để khẳng định các trường hợp SARS-CoV-2 dương tính có gì khác với xét nghiệm sàng lọc, thưa bác sĩ?

- Theo quy định của Bộ Y tế và yêu cầu của WHO, để khẳng định một bệnh nguy hiểm như COVID-19 thì phải xét nghiệm bằng 2 phương pháp, với 2 sinh phẩm khác nhau, kết quả đều dương tính thì mới khẳng định là dương tính. WHO khuyến cáo: Đối với những trường hợp nghi ngờ, kết quả xét nghiệm không khớp thì phải sử dụng sinh phẩm do WHO đề nghị để xét nghiệm, nếu hai kết quả khớp nhau, đều dương tính thì mới kết luận là dương tính, còn nếu không khớp thì phải lấy mẫu và xét nghiệm lại. Sinh phẩm xét nghiệm khẳng định do WHO đề nghị.

* Bác sĩ có thể cho biết nhân lực và công suất xét nghiệm SARS-CoV-2 của Khoa Hóa sinh - Vi sinh?

- Ban đầu chúng tôi có 5 nhân viên y tế, sau đó bệnh viện đã đào tạo tại chỗ và cử người đi đào tạo tại Viện Pasteur Nha Trang. Đến nay chúng tôi có 7 nhân viên y tế, gồm một bác sĩ, một cử nhân sinh học và 5 kỹ thuật viên xét nghiệm, thực hiện xét nghiệm bằng phương pháp sinh học phân tử. Với thiết bị hiện có, chúng tôi xét nghiệm 180 mẫu/ngày. Áp dụng kỹ thuật gộp mẫu thì có thể xét nghiệm 900 mẫu/ngày. Nếu trang bị thêm một dàn máy với đầy đủ thiết bị, số lượng mẫu được xét nghiệm sẽ tăng gấp đôi.

* Thực tế cho thấy có những F1 hay những ca bệnh nghi ngờ, xét nghiệm lần thứ nhất âm tính, xét nghiệm lần thứ hai, thậm chí thứ ba mới dương tính. Vậy thì trước khi được lấy mẫu xét nghiệm lần thứ nhất, lúc chưa cách ly y tế, người đó có khả năng lây bệnh chưa, thưa bác sĩ?

- Trong trường hợp tất cả các khâu của quy trình xét nghiệm SARS-CoV-2 đều chuẩn mực, nếu có kết quả âm tính thì từ thời điểm đó trở về trước, người đó không mắc bệnh hoặc vừa mới nhiễm SARS-CoV-2, trong đường hô hấp chưa có đủ lượng virus, do đó không có khả năng lây bệnh; còn từ thời điểm đó trở về sau thì không nói được điều gì. Kỹ thuật xét nghiệm sinh học phân tử giúp phát hiện sớm các trường hợp dương tính vì có độ nhạy, độ đặc hiệu cao, đặc biệt chỉ cần một lượng nhỏ virus trong mẫu bệnh phẩm là đã phát hiện được rồi. Chính vì vậy, xét nghiệm sinh học phân tử là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán COVID-19.

Thực tế có những trường hợp vừa mới nhiễm SARS-CoV-2, trong đường hô hấp chưa có đủ lượng virus nên chưa phát hiện được qua xét nghiệm. Chính vì vậy, đối với các trường hợp cần cách ly tập trung và lấy mẫu xét nghiệm, thì phải xét nghiệm không chỉ một lần. Nếu nhiễm SARS-CoV-2 thì sẽ phát hiện được qua lần xét nghiệm sau.

Chúng tôi luôn ý thức rằng mỗi kết quả chúng tôi đưa ra sẽ có ý nghĩa rất lớn đối với cộng đồng, đối với công tác phòng, chống dịch bệnh COVID-19 của tỉnh nhà, do vậy chúng tôi phải tuân thủ nghiêm các quy định, quy trình. Kết quả chúng tôi đưa ra là hoàn toàn tin cậy.

* Xin cảm ơn bác sĩ!

YÊN LAN (thực hiện)