Cách đây tròn 70 năm, vào ngày 2/2/1948, tại An Thổ (huyện Tuy An), Trường Quân chính, tiền thân của Trường Quân sự tỉnh ngày nay được thành lập, do đồng chí Trần Ngọc Khoa, Huyện đội phó huyện Tuy An được điều động sang làm hiệu trưởng. Trước đó, để phục vụ kháng chiến trường kỳ, nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của chiến trường, cuối năm 1945, tỉnh Phú Yên đã mở các lớp huấn luyện cán bộ trung đội, tiểu đội tự vệ tại tỉnh lỵ Sông Cầu. Tháng 6/1946, Ủy ban Kháng chiến miền Nam quyết định mở Trường Lục quân Ngân Sơn (Tuy An), đào tạo cán bộ trung đội và bổ túc cán bộ đại đội cho LLVT Liên khu 5 và các tỉnh Nam Trung Bộ.

Vượt qua mọi khó khăn gian khổ

Ngay từ những năm đầu thành lập với muôn vàn khó khăn, như tổ chức biên chế còn mỏng; cơ sở vật chất nghèo nàn, phải mượn tạm nhà dân để ở và làm nơi giảng dạy; tài liệu giáo án, mô hình học cụ hết sức thiếu thốn…, nhưng với tinh thần cách mạng tiến công, cán bộ, giáo viên, học viên nhà trường đã phát huy tinh thần tự lực, tự cường, đề cao nhiệt huyết cách mạng, ra sức khắc phục, vượt qua mọi khó khăn gian khổ, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Đặc biệt, 3 năm đầu, trong điều kiện chiến tranh khốc liệt, trường phải liên tục di chuyển địa điểm, nhưng mỗi năm nhà trường đều hoàn thành 2 khóa huấn luyện, mỗi khóa trên dưới 50 học viên, cung ứng nhu cầu cơ bản đội ngũ cán bộ cơ sở làm nòng cốt vận động quần chúng, xây dựng các đơn vị 337, 392, 389 và LLVT các huyện Tuy An, Đồng Xuân, Tuy Hòa, Sơn Hòa và tỉnh Khánh Hòa. Đi đến đâu, đứng chân trên địa bàn nào, cán bộ, giáo viên, học viên của trường cũng gần gũi, gắn bó với dân và được dân tin yêu, chở che, đùm bọc; ở nhà dân, cùng tăng gia sản xuất với dân, tự túc lương thực, tiết kiệm chống đói, làm tốt công tác dân vận, tuyên truyền đặc biệt, tổ chức cho nhân dân bố phòng, đấu tranh chống giặc…

Cuối năm 1952, theo chủ trương chung, Trường Quân sự tỉnh giải thể. Sau khi Nghị quyết 15 (tháng 1/1959) của Ban Chấp hành Trung ương Đảng ra đời, Tỉnh ủy Phú Yên chỉ đạo “Xây dựng LLVT, thành lập Trường Quân chính để đào tạo, bổ túc cán bộ bổ sung về các địa phương, các chiến trường trong tỉnh”. Ngày 20/8/1960, Trường Quân chính Phú Yên được tái lập, với mật danh “D200”. Nhiệm vụ của trường lúc này là huấn luyện tân binh chuẩn bị cho việc thành lập Tiểu đoàn 85 và bổ sung lực lượng cho B3 (Đắk Lắk); đào tạo cán bộ xã đội trưởng và đội trưởng các đội công tác; bồi dưỡng kiến thức quân sự cơ bản cho cán bộ các ngành… Để đảm bảo an toàn, bí mật, trường cũng phải liên tiếp chuyển địa điểm, từ xã này sang xã khác, từ huyện này sang huyện kia, qua nhiều địa phương trong tỉnh. Thực hiện phương châm “huấn luyện sát với chiến trường”, “nhà trường gắn với chiến trường”, “vừa huấn luyện vừa chiến đấu, đúc rút kinh nghiệm thực tế để biên soạn giáo trình, giáo án, bài giảng”, cán bộ giáo viên của trường đã trực tiếp tham gia một số trận đánh tiêu biểu, như: tập kích quận lỵ Củng Sơn (ngày 19/6/1961) nhằm giải cứu Luật sư Nguyễn Hữu Thọ ra vùng căn cứ; phục kích tiêu diệt gọn 1 đại đội biệt kích do tên trung úy Thái Bá Hợp chỉ huy, thu nhiều súng, đạn và quân trang, quân dụng vào ngày 3/9/1961 tại Đá Bàn (Hòa Kiến, Tuy Hòa)…

Trải qua quá trình vừa huấn luyện vừa chiến đấu, nhiều cán bộ, giáo viên, học viên của trường sau này trở thành những cán bộ chỉ huy, lãnh đạo chủ chốt ở các đơn vị trong quân đội, địa phương, góp phần quan trọng, làm nên Đại thắng mùa xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.

Đại tá Nguyễn Ngọc Thạnh, Hiệu trưởng Trường Quân sự tỉnh, quán triệt nhiệm vụ công tác nhà trường - Ảnh: DŨNG SĨ

Xây dựng nhà trường chính quy, từng bước hiện đại

Phát huy truyền thống vẻ vang của quân đội và nhân dân ta trong 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ nói chung, của quân dân Phú Yên và Trường Quân sự tỉnh trong kháng chiến nói riêng, từ khi tái thành lập trường (tháng 7/1989) đến nay, cán bộ, giáo viên, học viên Trường Quân sự tỉnh không ngừng nỗ lực khắc phục mọi khó khăn, phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị được giao, xây dựng nhà trường theo hướng “Cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”. Công tác huấn luyện, đào tạo của nhà trường được đổi mới theo phương châm “Cơ bản, hệ thống, thống nhất, chuyên sâu”. Được giao nhiệm vụ đào tạo cán bộ chỉ huy trưởng quân sự xã, phường, thị trấn; bồi dưỡng kiến thức quốc phòng - an ninh cho cán bộ trưởng phó phòng các sở, ngành, địa phương (đối tượng 3) và cán bộ văn nghệ sĩ, báo chí, cùng một số đối tượng khác; giáo dục quốc phòng - an ninh cho học sinh, sinh viên các trường trung học chuyên nghiệp, cao đẳng, đại học trên địa bàn tỉnh, từ năm 1990 đến nay, nhà trường đã đào tạo, bồi dưỡng cho gần 44.000 đối tượng học viên. Trong đó có 6 khóa đào tạo trung cấp chuyên nghiệp ngành Quân sự cơ sở với 434 học viên tốt nghiệp; 85% trong số này trở thành cán bộ quân sự, cán bộ các ngành tham gia công tác ở địa phương có chất lượng khá tốt.

Đi đôi với nhiệm vụ chính trị trung tâm GD-ĐT, Trường Quân sự tỉnh cũng đã thực hiện tốt công tác huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, xây dựng Đảng bộ trong sạch vững mạnh, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện. Đội ngũ cán bộ, giáo viên có lập trường kiên định vững vàng, có phẩm chất và năng lực đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng trong tình hình mới. Đời sống vật chất, tinh thần của cán bộ, giáo viên, học viên được cải thiện đáng kể. Nơi ăn ở, làm việc, thao trường bãi tập, mô hình học cụ, tài liệu nghiên cứu, phục vụ công tác huấn luyện, đào tạo ngày càng tốt và hiện đại hơn. Cảnh quan môi trường đơn vị ngày càng chính quy, xanh - sạch - đẹp.

Đại tá NGUYỄN NGỌC THẠNH

Hiệu trưởng Trường Quân sự tỉnh