Cách đây 12 năm, tại thôn Hòa Lợi, xã Xuân Cảnh (huyện Sông Cầu) Tổ tàu thuyền an toàn (TTAT) đầu tiên được thành lập, đến nay toàn tỉnh đã có 113 tổ TTAT với 1.026 tàu cá và hơn 8.200 lao động là thành viên. Từ mô hình này, mới đây tại phường 6 (TP Tuy Hòa) 10 tổ sản xuất trên biển (SXTB) cũng được thành lập với 112 tàu cá, gần 1.500 ngư dân tham gia.
Từ Tổ TTAT đầu tiên…
Đại tá Đặng Phú Quốc, Phó Chính ủy BĐBP tỉnh cho biết, từ tham mưu của Đảng ủy, Bộ Chỉ huy BĐBP, năm 2004, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch 76 về xây dựng phong trào “Quần chúng tham gia bảo vệ chủ quyền vùng biển và trật tự an toàn xã hội thôn (xóm), khu phố khu vực ven biển”. Từ phong trào này, mô hình “Tổ TTAT” đã ra đời. Tổ TTAT đầu tiên được thành lập tại làng biển thôn Hòa Lợi, xã Xuân Cảnh (TX Sông Cầu) với gần 100 thuyền viên/9 phương tiện tham gia. Ngày công bố quyết định thành lập và ra mắt Tổ TTAT này dù trời mưa nặng hạt, nhưng các thành viên trong tổ và bà con ngư dân đến dự rất đông. Không chỉ các thành viên Tổ TTAT mà bà con ngư dân Hòa Lợi cũng vô cùng phấn khởi bởi lẽ, từ đây mỗi khi giong thuyền ra khơi bám biển họ không còn cảm giác đơn độc, lẻ loi mà luôn có sự hỗ trợ giúp đỡ lẫn nhau giữa các thành viên.
Từ Tổ TTAT đầu tiên, đến nay toàn tỉnh đã có 113 tổ TTAT với 8.216 ngư dân/1.026 phương tiện tham gia. Ông Trà Chí Thu, một trong những người tham gia Tổ TTAT đầu tiên ở làng biển Phú Thọ 1 (Hòa Hiệp Trung, Đông Hòa), khẳng định: “Từ khi có Tổ TTAT, bà con ngư dân không còn đánh bắt nhỏ lẻ nữa mà liên kết với nhau, sắm tàu lớn hơn. Gặp được luồng cá thì thông báo với nhau, cùng nhau khai thác để không ai bị lỗ tổn. Khi tàu này gặp nạn, các tàu còn lại kéo về. Khi có tàu nước ngoài xâm phạm thì báo với BĐBP”.
Theo đại tá Đặng Phú Quốc, thành công lớn nhất của mô hình Tổ TTAT là đã tạo được sự đồng thuận, đoàn kết gắn bó giữa bà con ngư dân với nhau trong khai thác đánh bắt hải sản. Cũng từ mô hình này, bà con ngư dân có ý thức hơn trong việc bảo vệ nguồn lợi thủy sản, giữ gìn trật tự an ninh thôn xóm và trên vùng biển đảo, không xâm phạm vùng biển các nước khác.
... đến Nghiệp đoàn Nghề cá
Trước yêu cầu phát triển và tình hình thực tế, năm 2012, Nghiệp đoàn Nghề cá (NĐNC) phường 6 (TP Tuy Hòa) được thành lập với chương trình hành động: “Liên kết vươn khơi bám biển khai thác thủy sản, phát triển kinh tế, bảo vệ chủ quyền biển, đảo là trách nhiệm hàng đầu và là quyền lợi của mỗi đoàn viên nghiệp đoàn”. Tiếp đó, NĐNC ở các địa phương khác trong tỉnh cũng lần lượt ra đời. Đến năm 2014, lần đầu tiên hai mô hình Tổ TTAT và NĐNC “kết duyên với nhau”. Theo Chủ tịch LĐLĐ tỉnh Nguyễn Thị Thu Vân, “NĐNC như cánh tay nối dài của Tổ TTAT”. Nhiều thành viên của NĐNC (Tổ gắn kết an toàn trên biển) cũng là thành viên của Tổ TTAT. Bản chất của Tổ TTAT hay NĐNC đều là hỗ trợ ngư dân vươn khơi bám biển, như: chăm lo, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của ngư dân, tham gia giải quyết những tranh chấp trong quá trình khai thác; cung cấp cho ngư dân những thông tin pháp luật quốc tế về biển và hỗ trợ vốn, kỹ thuật, dịch vụ hậu cần; vận động các tổ chức, cá nhân giúp ngư dân khi gặp rủi ro, bất trắc để cùng nhau phát triển; chia sẻ niềm vui khi được mùa cũng như mất mát khi không may gặp nạn trên biển. Chính vì vậy một lễ kết nghĩa giữa các NĐNC và các tổ TTAT của TP Tuy Hòa đã diễn ra. Thượng tá Trịnh Đình Bá, Đồn trưởng Đồn Biên phòng Tuy Hòa, cho biết: Thành viên của Tổ TTAT và NĐNC là những ngư dân làm nòng cốt trong việc chuyển đổi ngành nghề, giúp nhau làm kinh tế và tích cực tham gia phong trào bảo vệ chủ quyền vùng biển, đảo của Tổ quốc. Qua quá trình hoạt động, hầu hết trong số họ đánh bắt hải sản đạt hiệu quả khá, đời sống kinh tế của các chủ tàu và thuyền viên đều ổn định; một số gia đình đã đóng mới, mua sắm thêm từ 1 đến 2 phương tiện công suất lớn, trị giá hàng tỉ đồng.
… và Tổ sản xuất trên biển
Thực hiện Chỉ thị 01 ngày 9/1/2015 của Thủ tướng Chính phủ về việc tổ chức phong trào toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, anh ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới; đồng thời để hài hòa giữa mục tiêu phát triển kinh tế biển và bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới biển đảo, đi kèm với đáp ứng các nhu cầu dân sinh, môi sinh…, Đồn Biên phòng Tuy Hòa đã đi tiên phong trong việc vận động, thành lập và ra mắt mô hình Tổ SXTB. Trên tinh thần tự nguyện, các tổ SXTB liên kết theo nguyên tắc 3 cùng: cùng nghề, cùng ngư trường, cùng địa bàn cư trú. Theo đó, có 10 tổ SXTB được thành lập, mỗi tổ từ 5-20 phương tiện và tự bầu ra tổ trưởng, tổ phó. Các tổ này là một khối gắn kết, hỗ trợ nhau trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm, tìm kiếm cứu nạn, giúp nhau vượt qua hoạn nạn, các sự cố do thiên tai hay bị tàu nước ngoài uy hiếp, lấn át trên ngư trường.
Theo trung tá Trương Thiên An, Chủ nhiệm Chính trị BĐBP tỉnh, toàn tỉnh hiện có hơn 7.200 tàu thuyền khai thác thủy sản, trong đó có trên 740 tàu có công suất trên 90CV, chuyên hoạt động đánh bắt xa bờ, với tổng lao động ngư nghiệp hơn 25.700 người. “Những ngư dân tham gia mô hình Tổ SXTB sẽ được hưởng lợi từ nhiều cơ chế, chính sách của Chính phủ cũng như tiếp cận, nắm bắt các vấn đề về luật pháp, được hỗ trợ nhiều mặt trên đường làm ăn”, trung tá Trương Thiên An cho biết.
Trong ngày ra mắt Tổ SXTB, ngư dân Võ Đốc ở khu phố Bạch Đằng, đại diện các chủ phương tiện tham gia mô hình này, chia sẻ: “Trong quá trình SXTB, bà con chúng tôi sẽ tuân theo quy ước của tổ đề ra, giữ thông tin liên lạc chặt chẽ với nhau, sẵn sàng tham gia cứu hộ cứu nạn và thực hiện các nhiệm vụ khi nhận được yêu cầu của BĐBP. Chúng tôi cũng đề nghị Chính phủ và các cấp chính quyền quan tâm đến việc xây dựng hình thành các tổ SXTB, cần có cơ chế, chính sách hỗ trợ vốn, các trang thiết bị an toàn hàng hải, hệ thống thông tin liên lạc cho ngư dân. Đồng thời cần tổ chức tốt dịch vụ hậu cần phục vụ cho hoạt động khai thác hải sản, bảo đảm sản phẩm của Tổ SXTB được bán trực tiếp cho các nhà máy chế biến thủy sản, tránh bị chủ nậu, thương lái ép giá”.
LẠC HỒNG
