Những năm gần đây, số lượng án hành chính trên địa bàn tỉnh có xu hướng tăng, với tính chất ngày càng phức tạp, đòi hỏi các cơ quan chức năng không ngừng nỗ lực, tích cực triển khai thực hiện nhiều giải pháp trong công tác giải quyết các vụ án.

Tuy nhiên, việc giải quyết loại án này mang tính đặc thù, còn nhiều vướng mắc, khó khăn, phức tạp.

Tỉ lệ giải quyết án tăng dần

Trên địa bàn tỉnh, trong những năm gần đây, tình hình khiếu kiện án hành chính (AHC) có xu hướng ngày càng tăng nhanh, nhất là trong lĩnh vực đất đai. Trong bối cảnh có nhiều dự án, công trình trọng điểm đã và đang được triển khai ở các địa phương, việc giải tỏa, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư phát sinh nhiều thủ tục, giao dịch. Tình hình tranh chấp đất đai, khiếu kiện hành chính ngày càng phức tạp liên quan đến việc các địa phương bồi thường, giải phóng mặt bằng, thi công đường cao tốc Bắc Nam, quốc lộ 25, KCN Đông Bắc Sông Cầu, các dự án tái định cư…

Số lượng AHC liên quan đến đất đai được TAND hai cấp Phú Yên thụ lý, giải quyết mỗi năm tăng hơn 10%, chủ yếu là khiếu kiện về các quyết định hành chính liên quan đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhànước thu hồi đất; khiếu kiện về việc cấp, thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; khiếu kiện quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai…

Theo Chánh án TAND tỉnh Trần Huy Đức, thời gian qua, được sự quan tâm của Thường trực Tỉnh ủy, Ban Thường vụ Tỉnh ủy, TAND tối cao, lãnh đạo TAND tỉnh đã triển khai nhiều biện pháp, giải pháp quyết liệt để đẩy nhanh tiến độ giải quyết, xét xử AHC, nhất là các vụ án phức tạp, kéo dài, các vụ án trong danh mục Thường trực Tỉnh ủy, thường trực các huyện, thị, thành ủy theo dõi, chỉ đạo và Ban Nội chính Tỉnh ủy theo dõi, đôn đốc.

Cùng với đó, lãnh đạo TAND tỉnh đã tập trung chỉ đạo, xây dựng hồ sơ vụ án, tăng cường phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng và các cơ quan hữu quan đẩy nhanh tiến độ giải quyết; thực hiện quy chế phối hợp giữa tòa án và các cơ quan hành chính nhà nước trong giải quyết AHC, nhất là các vụ án khó khăn, phức tạp, ảnh hưởng đến tình hình an ninh, TTATXH địa phương. Đồng thời, tòa án tạo điều kiện thuận lợi để các đương sự đối thoại với nhau về việc giải quyết vụ án; tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm xét xử để nâng cao trình độ nghiệp vụ, kỹ năng điều hành phiên tòa. Đội ngũ thẩm phán, thư ký luôn nâng cao tinh thần trách nhiệm trong công việc, tích cực nghiên cứu, cập nhật các văn bản pháp luật mới để giải quyết án, hạn chế sai sót…

Nhờ vậy, chất lượng và tiến độ giải quyết các vụ AHC chuyển biến tích cực. Cụ thể, năm 2020, tỉ lệ giải quyết AHC của TAND tỉnh chỉ đạt 39,7%, năm 2021 đạt 33,1%, năm 2022 đạt 49,4%; đến năm 2023 đạt 71%, năm 2024 đạt 76,5%.

Tránh để kéo dài, công dân bức xúc

Mặc dù đã có nhiều nỗ lực, nhưng TAND hai cấp vẫn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc trong việc giải quyết AHC. Thực tiễn cho thấy, AHC liên quan đến nhiều văn bản quy phạm pháp luật trong quản lý nhà nước, luật và bộ luật. Các quy định pháp luật về đất đai có nhiều thay đổi qua từng thời kỳ. Văn bản hướng dẫn lại thường xuyên sửa đổi, điều chỉnh, bổ sung, trong khi đó có một số văn bản chồng chéo, thiếu sự thống nhất dẫn đến khó khăn khi áp dụng pháp luật về lĩnh vực này.

Quá trình thu thập tài liệu, chứng cứ còn chậm do các đương sự (cơ quan, tổ chức) chậm cung cấp tài liệu, chứng cứ theo yêu cầu của tòa án. Công tác giải quyết khiếu nại, tranh chấp về đất đai ở một số địa phương chưa kịp thời. Một số địa phương, cán bộ, công chức, viên chức trong thực thi nhiệm vụ này chưa làm hết trách nhiệm. Ý thức chấp hành pháp luật của một số người dân chưa cao... Điều này dẫn tới tiến độ giải quyết một số vụ AHC phức tạp còn nhiều khó khăn, vướng mắc, nhiều bản án đã có hiệu lực pháp luật nhưng chậm được triển khai thi hành, dẫn tới các đương sự bức xúc.

Theo đồng chí Đào Bảo Minh, Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng ban Nội chính Tỉnh ủy, để góp phần đẩy nhanh tiến độ giải quyết AHC, thi hành AHC trên địa bàn tỉnh, UBND các cấp cần thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tham gia tố tụng hoặc ủy quyền tham gia tố tụng theo quy định pháp luật. Đối với các vụ AHC đã có hiệu lực thi hành, UBND các cấp và các ngành liên quan cần kịp thời nghiên cứu thi hành án theo quy định pháp luật, tránh để kéo dài, công dân bức xúc.

Lãnh đạo, cán bộ, công chức các cấp, ngành chức năng cần tích cực nghiên cứu các quy định pháp luật để thực thi tốt nhiệm vụ được giao, kịp thời chấn chỉnh việc lưu trữ, quản lý hồ sơ, nhất là hồ sơ liên quan đến đất đai. Các đơn vị, địa phương thường xuyên kiểm tra, rà soát các vụ việc nổi cộm trên địa bàn, làm tốt công tác hòa giải đối thoại với công dân, giải quyết vấn đề từ cơ sở...

NGỌC QUỲNH