UBND tỉnh vừa ban hành kế hoạch thực hiện đề án Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống (TH-HNCHT) trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) giai đoạn II (2021-2025) với mục tiêu ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng TH-HNCHT trong vùng DTTS, góp phần nâng cao chất lượng dân số và nguồn nhân lực. Báo Phú Yên phỏng vấn ông Lê Văn Nghĩa, Phó Trưởng Ban Dân tộc tỉnh về việc triển khai kế hoạch này.

* Ông có thể đánh giá kết quả thực hiện đề án Giảm thiểu tình trạng TH-HNCHT trong vùng đồng bào DTTS giai đoạn 2015-2020 như thế nào?

- Trong 5 năm qua, với việc thực hiện đề án Giảm thiểu tình trạng TH-HNCHT giai đoạn I, nhận thức của cán bộ, nhân dân, đặc biệt là đồng bào DTTS không ngừng được nâng cao. Qua công tác tuyên truyền, vận động, người đồng bào DTTS đã ý thức hơn trong việc xây dựng gia đình, cộng đồng và xã hội. Các sở, ban ngành, đoàn thể tỉnh và các địa phương đã chủ động lồng ghép việc thực hiện đề án với chương trình phát triển kinh tế - xã hội và nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị; tổ chức giao lưu, học tập giữa các địa phương trong tỉnh và các tỉnh bạn nhằm tạo điều kiện cho đồng bào có điều kiện trao đổi, giao thoa với đồng bào các DTTS trong và ngoài tỉnh.

Tuy nhiên, trong vùng đồng bào DTTS vẫn còn tình trạng tảo hôn; nhận thức về Luật Hôn nhân và gia đình, các hệ lụy của TH-HNCHT và ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận người dân vùng DTTS còn hạn chế.

Đến tháng 11/2019, toàn tỉnh còn 49 cặp vợ chồng là người DTTS tảo hôn, chiếm 5,83% trong tổng số cặp kết hôn, giảm 1,37% so với năm 2018 và giảm 7,41% so với năm 2015. Trong đó, tảo hôn của vợ hoặc chồng có 36 trường hợp, chiếm 4,29%; tảo hôn của cả vợ và chồng có 13 trường hợp, chiếm 1,54%. Tuy nhiên, số liệu thực tế về tảo hôn chưa thống kê được còn khá nhiều. Ước đoán số trường hợp tảo hôn nhưng không đăng ký, không theo dõi được khoảng 18%. Số cặp kết hôn cận huyết thống từ năm 2015-2019 là 4 trường hợp. Trong thực tế, ước tính vẫn có những trường hợp có quan hệ hôn nhân cận huyết thống không theo dõi được.

Ông Lê Văn Nghĩa

* Giai đoạn II của đề án sẽ hướng đến những mục tiêu gì, thưa ông?

- Việc thực hiện đề án Giảm thiểu tình trạng TH-HNCHT trong vùng DTTS giai đoạn II hướng đến mục tiêu tiếp tục nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của xã hội, cộng đồng và người dân vùng DTTS trong việc thực hiện các quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình; tạo sự đồng thuận trong xã hội nhằm ngăn ngừa có hiệu quả tình trạng TH-HNCHT vùng DTTS trên địa bàn tỉnh.

Trong giai đoạn này, Ban Dân tộc sẽ tăng cường các hoạt động tuyên truyền, cung cấp thông tin, phổ biến pháp luật; truyền thông, vận động, tư vấn, can thiệp, hỗ trợ… nhằm nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi, tăng cường khả năng tiếp cận thông tin và huy động sự tham gia của cộng đồng, nhất là địa bàn vùng DTTS có tỉ lệ hoặc nguy cơ TH-HNCHT cao; giúp người dân hiểu tác hại của TH-HNCHT. Lồng ghép, kết hợp các hoạt động thực hiện đề án với các chương trình, đề án, kế hoạch khác có liên quan đã và đang được triển khai tại các địa phương đảm bảo không chồng chéo, tiết kiệm và hiệu quả.

Đặc biệt, cần phát huy vai trò của già làng, trưởng thôn, buôn, người có uy tín trong đồng bào DTTS tham gia tuyên truyền, vận động xóa bỏ những hủ tục lạc hậu trong hôn nhân còn tồn tại ở một số DTTS. Tăng cường quản lý, kiểm tra, kịp thời ngăn ngừa các trường hợp vi phạm pháp luật có liên quan về hôn nhân và gia đình. Phân công nhiệm vụ cụ thể, đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, ngành và địa phương có liên quan trong tổ chức, triển khai đề án trên địa bàn vùng DTTS và miền núi của tỉnh.

* Cụ thể, đề án Giảm thiểu tình trạng TH-HNCHT trong vùng đồng bào DTTS giai đoạn II sẽ tập trung vào những hoạt động trọng tâm nào, thưa ông?

- Đầu tiên, Ban Dân tộc tỉnh sẽ khảo sát, thu thập thông tin, đánh giá thực trạng, xác định về nhận thức, hiểu biết và nhu cầu thông tin của đồng bào DTTS đối với các quy định của pháp luật có liên quan về hôn nhân và gia đình; xác định các thông điệp, phương thức truyền thông, mô hình can thiệp phù hợp với cộng đồng; xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện. Kế đến là đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, vận động, tư vấn nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi của đồng bào các DTTS trong hôn nhân, TH-HNCHT.

Sau đó, đơn vị sẽ biên soạn, cung cấp thông tin, tài liệu, sản phẩm tuyên truyền bằng cả tiếng Việt và tiếng DTTS về hôn nhân và ngăn ngừa TH-HNCHT để tuyên truyền cho bà con đồng bào DTTS. Trong thời gian này, Ban Dân tộc sẽ xây dựng, triển khai các giải pháp tuyên truyền, vận động nhằm ngăn ngừa, giảm TH-HNCHT trong vùng DTTS.

Một hoạt động cũng được tập trung trong thời gian tới là nâng cao năng lực cho cán bộ, công chức, người dân tham gia thực hiện đề án. Cụ thể, đơn vị sẽ tổ chức hội nghị, tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật và kỹ năng truyền thông; tổ chức các buổi giao lưu, tham quan trao đổi kinh nghiệm nhằm nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, kiến thức, kỹ năng truyền thông, vận động và tư vấn pháp luật cho đội ngũ công chức làm công tác dân tộc, cán bộ cơ sở tham gia thực hiện đề án.

* Xin cảm ơn ông!

NGÔ XUÂN (thực hiện)