Những ngày cuối tháng ba, trong ký ức tôi chợt vang lên những giai điệu rộn ràng, đầy hứng khởi của ca khúc Đắk Krông mùa xuân về. Tác giả ca khúc này - nhạc sĩ Tố Hải - đã về miền mây trắng. Người thì đã đi xa, song các nhạc phẩm đặc sắc của ông, trong đó có Đắk Krông mùa xuân về, vẫn sống trong lòng những người yêu thích dòng nhạc cách mạng.
Chim kơ tia bay tới, nghiêng cánh chào Đắk Krông
Pơ lang khoe sắc thắm, gió đưa hương đôi bờ
Tây Nguyên ta uống nước, một nguồn nước cách mạng
Một nguồn nước Bác Hồ
Ta gọi mùa xuân tới, cho tiếng ca rộn vang
Ta gọi mùa xuân tới, cho tiếng ca rộn ràng
Ta nghe trong lòng núi, những bước chân Trường Sơn
Của đoàn quân giải phóng mang mùa xuân chiến thắng...
 |
| Nhạc sĩ Tố Hải (1937-2022). Nguồn: VNN |
1. Hơn 10 năm trước, khi nhạc sĩ Tố Hải trở lại Phú Yên, tôi được gặp ông và nghe ông hát Đắk Krông mùa xuân về. Cố nhiên giọng ông không như các ca sĩ chuyên nghiệp, nhưng xúc cảm mãnh liệt trong từng ca từ, trong từng câu hát.
Trước mắt chúng tôi không phải là một nhạc sĩ với mái tóc, gương mặt in đậm dấu vết của thời gian, mà là một người lính đang hừng hực khí thế như năm xưa ông từng cùng đồng đội “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”. Hôm đó, nhạc sĩ Tố Hải đã kể cho chúng tôi nghe về sự ra đời của ca khúc này.
Cơ duyên bắt đầu từ năm 1961, khi Tố Hải từ miền Bắc vượt Trường Sơn vào Nam. Đến Quảng Trị, ông thấy một dòng suối, bèn hỏi và được biết đó là suối Đắk Krông.
Tố Hải nhủ thầm: “Cái tên này hay quá!”. Xuân Mậu Thân 1968, nhạc sĩ Tố Hải sáng tác ca khúc Đắk Krông mùa xuân về, nhưng chỉ mới viết được một phần. Sau đó ông lại ra miền Bắc. Đến khi Chiến dịch Hồ Chí Minh bắt đầu, tiếng súng vang lên ở Buôn Ma Thuột, lòng ngập tràn cảm xúc, nhạc sĩ Tố Hải viết tiếp lời hai.
Cánh sao bay trên núi, theo buớc đoàn quân đi
Qua con sông con suối, vẫn nhớ về buôn làng
Cây kơ nia bóng mát, con suối hát đêm ngày
Cờ giải phóng phất cao!
Xuân về đậu vai áo, cô gái của Trường Sơn
Xuân về theo chân buớc quân đi rộn ràng
Ánh sao của mặt đất, ánh sáng của lòng ta
Soi về bao đỉnh núi, bay thẳng về phương Nam...
Tác giả Đắk Krông mùa xuân về kể: “Ngay sau khi viết xong, tôi mang ca khúc đến Đài Tiếng nói Việt Nam. Đài thu âm và phát ngay. Tiếng súng mở màn Chiến dịch Hồ Chí Minh vang lên ở Buôn Ma Thuột vào ngày 10/3/1975 thì đến ngày 15/3/1975, bài hát đó đã được thu âm và phát, do anh Kiều Hưng hát. Bài hát theo chân quân giải phóng đến dinh Độc Lập”.
Trước khi sáng tác ca khúc Đắk Krông mùa xuân về, nhạc sĩ Tố Hải có ca khúc Lời ca không tắt, về người con gái anh dũng ở Quảng Nam: “Tôi nghe tiếng ca từ lòng đất nước/ Tôi nghe tiếng ca từ giữa quê hương vượt trong đêm dài/ Tiếng ca người con gái Quảng Nam/ Tiếng ca người con gái Việt Nam anh hùng…”. Ca khúc này ra đời vào năm 1962, được trao giải thưởng Nguyễn Đình Chiểu, giai đoạn 1960-1965.
2. Nhạc sĩ Tố Hải (tên khai sinh là Tô Trấp) sinh năm 1937, ở Bắc Bình (Bình Thuận). Sớm giác ngộ nên ông đến với cách mạng khi mới 13 tuổi. Đến năm 17 tuổi, ông trở thành Bộ đội Cụ Hồ.
Năm 1954, ông tập kết ra Bắc, đến năm 1961 thì vượt Trường Sơn vào chiến trường, tham gia Đoàn Văn công giải phóng Khu 5. Nhạc sĩ Tố Hải được trao tặng Huân chương Kháng chiến hạng nhất, Huân chương Chiến công hạng nhất, Huân chương Chiến sĩ vẻ vang, Huân chương Giải phóng hạng nhất...
Năm 1970, nhạc sĩ Tố Hải được cử ra miền Bắc, học Trường Âm nhạc Việt Nam, Khoa Sáng tác. Sau ngày đất nước thống nhất, ông sống tại TP Nha Trang, là Chi hội trưởng Chi hội Nhạc sĩ Việt Nam tại Khánh Hòa.
Sống ở Khánh Hòa song nhạc sĩ Tố Hải rất gắn bó và có nhiều kỷ niệm với Phú Yên. Trong những năm tháng khó khăn, ông thường đến với những vùng đất ở phía Bắc tỉnh Phú Khánh (cũ) tìm chất liệu, tìm cảm hứng để sáng tác âm nhạc.
Nhạc sĩ Tố Hải từng kể: “Hồi đó, tôi ở Phú Yên hàng tháng, từ Tuy Hòa, Sông Cầu đến Thồ Lồ, Ma Dú của huyện Đồng Xuân và một số xã thuộc huyện Sông Hinh… Tôi đã sống trên đất này, được ăn cơm, được ngủ trên đất này nhiều tháng ngày”.
Và cũng từ những mạch nguồn cảm xúc trên mảnh đất này, nhạc sĩ Tố Hải đã sáng tác hơn 20 ca khúc về Phú Yên, từ ca khúc đầu tiên Bài thơ gởi mẹ viết về một người mẹ sinh 5 người con đều trở thành dũng sĩ, đến Nỗi nhớ Tuy Hòa, Bài ca mở đất, Người mẹ Hòa Hiệp, Tình ca tháp Nhạn, Mặt trời Sông Hinh, Nghĩa tình quê mẹ Phú Yên...
Có nhiều đóng góp trên lĩnh vực âm nhạc cho các địa phương trong khu vực miền Trung - Tây Nguyên, nhạc sĩ Tố Hải đã được các tỉnh: Bình Thuận, Khánh Hòa, Gia Lai và Phú Yên trao giải thưởng, tặng thưởng.
Năm 2012, nhạc sĩ Tố Hải được trao Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật cho chùm ca khúc đặc sắc, trong đó có 2 ca khúc nổi tiếng: Đắk Krông mùa xuân về và Lời ca không tắt.
Sáng sớm 4/7/2022, trái tim nhạc sĩ Tố Hải ngừng đập. Ở tuổi 86, tác giả Lời ca không tắt, Đắk Krông mùa xuân về, Tiếng hát đầu mùa... đã theo cánh chim kơ tia bay về miền trời xa thẳm. Nhưng vẫn còn đây những giai điệu, lời ca đầy tự hào, đầy lạc quan từ một trái tim hồng.
Những Lời ca không tắt, Đắk Krông mùa xuân về, Tiếng hát đầu mùa... của nhạc sĩ Tố Hải sẽ đi cùng năm tháng.
YÊN LAN
