Trải qua biết bao thăng trầm nhưng nghệ thuật bài chòi (NTBC) vẫn được lưu giữ, trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu của người dân Nam Trung Bộ nói chung và Phú Yên nói riêng.
Trong không gian ngày hội Quảng bá và kết nối du lịch các thành phố ở Tây Nguyên - Tuy Hòa 2023 vừa diễn ra tại quảng trường 1 Tháng 4 (TP Tuy Hòa), tiếng đàn, nhịp phách lại rộn rã hòa theo từng lời hô/hát của các anh/chị Hiệu trong hội bài chòi dân gian, giúp không khí phố biển trở nên vui nhộn với sắc màu riêng.
Giữ gìn văn hóa truyền thống
Trong những đêm diễn ra ngày hội này, rất đông người vây quanh khu vực biểu diễn NTBC của CLB Đàn hát dân ca phường 5 (TP Tuy Hòa). Khán giả đặc biệt thích thú với những câu thai dí dỏm của anh/chị Hiệu: Năm xưa anh đến nơi đây/ Thấy cô Sáu Nhỏ bên đường nhảy dây/ Hôm nay anh trở về đây/ Vẫn cô Sáu Nhỏ nhảy dây bên đường hay Rủ nhau đi hội bài chòi/ để cho con khóc đến lòi ruột ra...
Theo chị Hứa Thị Gửi, Chủ nhiệm CLB Đàn hát dân ca phường 5, trải qua thời gian nhưng NTBC vẫn giữ được giá trị cốt lõi, đó là tính cộng đồng và tinh thần đoàn kết. Hầu hết những câu thai là kinh nghiệm được đúc kết từ ông bà ta, vừa có tính giáo dục vừa tôn trọng đạo lý làm người. Những câu thai gắn với từng con bài mang ý nghĩa riêng. Có những câu mới nghe thì tục mà rất là thanh. Chơi bài chòi cũng là cách để người lớn nói cho con cháu biết cái hay cái đẹp, những ý vị sâu xa được ẩn chứa trong từng lời hô, câu hát.
“Chúng tôi rất vui khi được tổ chức hội bài chòi trong không gian ngày hội Quảng bá và kết nối du lịch các thành phố ở Tây Nguyên - Tuy Hòa 2023. Hội bài chòi tạo sân chơi thi vị cho người dân và bạn bè, du khách gần xa. Chúng tôi cảm thấy tự hào khi góp phần gìn giữ vốn văn hóa quý báu của dân tộc, quảng bá hoạt động du lịch, lễ hội của người dân miền biển Phú Yên”, chị Gửi thổ lộ.
Còn Nguyễn Khắc Hà Đan - con gái chị Gửi, cũng là chị Hiệu hô bài chòi, bày tỏ: “Sinh ra trong gia đình có truyền thống về NTBC, em may mắn được tiếp cận NTBC từ sớm. Qua hội bài chòi, em hy vọng sẽ góp phần sức của mình vào việc giữ gìn loại hình nghệ thuật độc đáo, di sản quý báu của dân tộc ta và của nhân loại không bị mai một giữa thị trường âm nhạc sôi động với những dòng nhạc ngoại nhập khác nhau như hiện nay”.
Quảng bá hình ảnh quê hương
Hội bài chòi thu hút cả người dân địa phương và nhiều du khách đến đây để cùng thưởng thức. Người lớn cũng như con trẻ, chỉ cần được ngồi trên những chiếc chòi là đã thấy thích thú. Khi anh Hiệu, chị Hiệu cất lời hô, chẳng ai có thể ngồi yên, tay cứ gõ ống tre theo nhịp... Anh Phan Xuân Thanh ở xã An Phú (TP Tuy Hòa) chia sẻ: “Với tôi, bài chòi rất đỗi quen thuộc. Được sinh ra tại xứ Nẫu, từ nhỏ tôi đã được nghe rất nhiều người hát bài chòi. Giờ đây, trẻ con hầu như ít biết bài chòi, vì vậy, tôi thường xuyên đưa các cháu đi xem. Sau một thời gian, các cháu cũng dần hiểu và yêu bài chòi hơn”.
Chị Lê Thị Thanh Trúc, du khách đến từ TP Hồ Chí Minh, cảm nhận: “Mùa hè này, tôi cùng chồng đưa các con đến Phú Yên du lịch. Thấy người dân nơi đây tổ chức hội bài chòi, chúng tôi rất thích và cùng tham gia. Đây là lần đầu tiên tôi tham gia và biết đánh bài chòi là như thế nào. Các nghệ nhân hô hát các câu thai nội dung rất gần gũi, vui nhộn. Về Phú Yên được tham quan danh thắng đẹp, thưởng thức hải sản tươi ngon, lại được tham gia hội bài chòi vui nhộn như thế này để lại trong tôi nhiều ấn tượng đẹp. Nếu quay lại đây, chắc chắn tôi sẽ lại tham gia hội bài chòi”.
Sở VH-TT&DL đã ban hành kế hoạch triển khai đề án Bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể NTBC Trung Bộ Việt Nam trên địa bàn tỉnh Phú Yên năm 2023. Theo đó, ngành Văn hóa sẽ tập trung thực hiện công tác tập huấn nghiệp vụ bài chòi; tổ chức trình diễn NTBC kết hợp với một số loại hình nghệ thuật truyền thống; hỗ trợ trang thiết bị (âm thanh, nhạc cụ, trang phục, thẻ bài, nhà chòi...) cho các CLB bài chòi trên địa bàn tỉnh; đưa NTBC vào trường học; đồng thời đẩy mạnh truyền thông, quảng bá và tổng kết đề án này.
Theo ông Nguyễn Ngọc Thái, Phó Giám đốc Sở VH-TT&DL, việc thực hiện những hoạt động trong kế hoạch sẽ góp phần bảo tồn và phát huy, quảng bá di sản văn hóa NTBC Phú Yên, phục vụ nhu cầu hưởng thụ, nâng cao đời sống văn hóa cho người dân. Qua đó gắn kết di sản văn hóa với phát triển du lịch của địa phương, thu hút, huy động các nguồn lực cho công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa NTBC tại tỉnh. “NTBC Trung Bộ Việt Nam được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Đây là niềm tự hào, song đi cùng đó là trách nhiệm của mỗi người chúng ta phải gìn giữ, bảo tồn và phát huy NTBC. Vì vậy, hội bài chòi là dịp để giới thiệu, quảng bá về giá trị di sản NTBC Trung Bộ Việt Nam nói chung, của Phú Yên nói riêng tới bạn bè trong nước và quốc tế...”, ông Thái nhìn nhận.
THIÊN LÝ
