Sinh thời, Bác Hồ luôn dành sự quan tâm, yêu thương cho tất cả mọi người, không phân biệt giới tính, dân tộc, màu da, giai cấp, tuổi tác. Nhà thơ Tố Hữu cũng đã từng viết “Bác ơi tim Bác mênh mông thế/ Ôm cả non sông mọi kiếp người”. Song có thể cảm nhận được, Bác dành một tình yêu đặc biệt cho thiếu niên nhi đồng.
Hình ảnh và tình cảm với Bác từ điểm nhìn trẻ thơ
Chính tình cảm yêu thương vô bờ của Bác dành cho các em, tình cảm yêu quý, kính trọng của các em đối với Bác đã mang đến những xúc động lớn lao, trở thành nguồn cảm hứng sáng tạo của nhiều nhạc sĩ ở nhiều thế hệ khác nhau. Nhiều ca khúc thiếu nhi viết về Bác đã trở nên quá đỗi quen thuộc, đến nỗi chỉ cần giai điệu đầu tiên vang lên đã đủ sức gợi nhớ người nghe trọn vẹn từng thanh âm, từng tiết tấu, từng lời ca trong bài, như ca khúc Nhớ ơn Bác của nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu, Ai yêu Bác Hồ Chí Minh hơn thiếu niên nhi đồng của nhạc sĩ Phong Nhã, Em mơ gặp Bác Hồ của nhạc sĩ Xuân Giao, Từ rừng xanh cháu về thăm lăng Bác của hai nhạc sĩ Hoàng Lân - Hoàng Long…
Trong những ca khúc thiếu nhi viết về Bác, các nhạc sĩ đã lựa chọn điểm nhìn trẻ thơ để kể về Bác, thế nên chân dung của Bác trong các ca khúc thiếu nhi bao giờ cũng được khắc họa một cách giản dị, gần gũi: dáng Bác cao, người Bác thanh, râu Bác dài, tóc Bác bạc... Các em, với sự thơ ngây, trong sáng, đã hình dung về Bác như một người ông rất thân thương, gần gũi chứ không hề xa lạ, đầy khoảng cách, bạn thiếu nhi nào cũng cảm thấy kính yêu Bác vô cùng. Tình cảm ấy có khi là của một bạn nhỏ đã náo nức biết bao, vui sướng biết bao khi đi từ bản làng xa xôi để về Thủ đô thăm lăng Bác. Niềm vui của bạn lan tỏa đến cả từng bước chân, từng ngọn núi, con suối, từng cánh chim, hóa thành giai điệu nhịp nhàng, rộn ràng, tươi vui trong ca khúc Từ rừng xanh cháu về thăm lăng Bác của nhạc sĩ Hoàng Lân - Hoàng Long. Tình cảm ấy sâu sắc đến mức được gặp Bác trong mơ thôi cũng là một niềm hạnh phúc lớn lao của một bạn nhỏ trong ca khúc Em mơ gặp Bác Hồ của nhạc sĩ Xuân Giao. Với các em, được gặp Bác, dù là trong mơ hay trong bất kỳ hoàn cảnh nào, cũng đều là những giây phút hân hoan, sướng vui và hạnh phúc. Các nhạc sĩ đã rất tinh tế khi chuyển tải được tình cảm của các em thiếu nhi đối với Bác bằng những ca từ giản dị và giàu cảm xúc, bằng những giai điệu vừa sáng trong lại vừa sâu lắng.
“Ai yêu nhi đồng bằng Bác Hồ Chí Minh…”
Các ca khúc thiếu nhi viết về Bác Hồ cũng mang đậm dấu ấn của âm hưởng ngợi ca công lao của Bác đối với dân tộc Việt Nam, đất nước Việt Nam. Ca khúc Bác Hồ - người cho em tất cả đã được nhạc sĩ Hoàng Lân và Hoàng Long phổ nhạc từ thơ của Phong Thu là ca khúc mà hình ảnh Bác Hồ vừa kết nối, lại vừa bao quát với bao chủ thể mang đến những điều tốt đẹp cho các em thiếu nhi. Này là bình minh cho em ánh nắng ban mai, này là cây cho em hoa trái, này là chú bộ đội cho em lòng dũng cảm, này là cô giáo dạy em lòng yêu quê hương..., nhưng hơn hết, Bác Hồ là người đã cho em tất cả: cho em một cuộc đời đầy tươi sáng, đầy ước mơ. Tứ thơ đi từ riêng đến chung, đi từ chi tiết đến khái quát, câu từ giản dị, trong sáng đã bày tỏ được lòng biết ơn của các em thiếu nhi đối với Bác Hồ một cách bất ngờ nhưng sâu sắc.
Yêu Bác, biết ơn Bác, các em thiếu nhi lại càng cảm thấy phải luôn vâng lời Bác dạy. Hình ảnh các em thiếu nhi trong các ca khúc về chủ đề Bác Hồ bao giờ cũng là những em bé đáng yêu “âu yếm hôn lên má Bác”, ngoan ngoãn “hứa với Bác Hồ rằng cháu sẽ chăm ngoan”, và khi đứng trên quảng trường bát ngát khi về thăm lăng Bác, bạn nhỏ đã hứa theo chân Bác đi khắp nơi nơi. Dường như trước hình ảnh Bác, các em thiếu nhi đã trở nên trưởng thành hơn, chững chạc hơn bao giờ hết. Có lẽ vì các em đã ý thức được rằng, mình phải ăn ngoan ngủ ngoan, chăm làm chăm học như lời Bác từng dạy: “Trẻ em là búp trên cành/Biết ăn biết ngủ biết học hành là ngoan”. Có như vậy thì mới xứng đáng với tình yêu thương trìu mến và bao la mà Bác đã dành cho các em.
Tình cảm tuyệt đẹp giữa Bác và các em đã đi vào thơ, văn xuôi, hội họa và đặc biệt là vào âm nhạc nói chung, nhạc cho thiếu nhi nói riêng. Viết về đề tài ấy, các nhạc sĩ đã lựa chọn nhiều giai điệu khác nhau, vui tươi, rộn ràng, da diết, sâu lắng cùng một thế giới ca từ thật trong sáng, giản dị phù hợp với lứa tuổi thiếu nhi. Song dù khác biệt thế nào, thì tất cả các ca khúc thiếu nhi viết về Bác đều là kết tinh của quá trình thăng hoa cảm xúc của các nhạc sĩ khi nói về tình cảm giữa Bác và thiếu niên nhi đồng. Tình cảm đó có thể gói gọn lại trong hai câu hát rất quen thuộc của nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu trong ca khúc Nhớ ơn Bác: “Ai yêu nhi đồng bằng Bác Hồ Chí Minh/Ai yêu Bác Hồ Chí Minh bằng chúng em nhi đồng”.
BÍCH DUYÊN
