Tại xã Duy Nhất (huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình) có một ngôi chùa nổi tiếng - chùa Keo, tên chữ là Thần Quang tự. Công trình kiến trúc tôn giáo này đã được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt, là niềm tự hào của người dân Thái Bình.

Ngôi chùa được làm bằng gỗ lim, người xưa dùng mộng gỗ ghép lại với nhau. Thượng điện trang nghiêm, giản dị

Theo sử sách, năm 1061, sau khi sang Tây Trúc tu tập, thiền sư Dương Không Lộ (1016-1094) về nước, dựng chùa Keo tại vị trí này. Lúc đó, ngôi chùa có tên chữ là Nghiêm Quang tự. Thiền sư Dương Không Lộ đi khắp vùng châu thổ Bắc Bộ truyền bá đạo Phật, được suy tôn là vị tổ thứ chín của phái thiền Việt Nam. Thiền sư có công chữa bệnh cho vua Lý Thánh Tông, được nhà vua phong làm Quốc sư Triều Lý. 73 năm sau khi Quốc sư Dương Không Lộ viên tịch, vua Lý Anh Tông xuống chiếu đổi tên Nghiêm Quang tự thành Thần Quang tự.

Lư đồng trước Thượng điện

Năm 1611, Thần Quang tự bị sập do bão lũ. Quan Tuấn Thọ Hầu Hoàng Nhân Dũng cùng phu nhân Lại Thị Ngọc Lê xin Chúa Trịnh Giang cho mời Cường Dũng Hầu Nguyễn Văn Trụ vẽ kiểu, vận động người dân cả nước đóng góp dựng lại chùa. Sau 19 năm chuẩn bị, 28 tháng thi công, đến tháng 11 năm Nhâm Thân (1632), chùa Keo được tái tạo, khánh thành.

Điều đặc biệt là trải qua gần 400 năm với biết bao thăng trầm, qua nhiều lần tu bổ, tôn tạo, chùa Keo vẫn giữ nguyên kiến trúc độc đáo có từ thế kỷ thứ XVII, thời Lê Trung Hưng.

Du khách dạo bước trên hành lang chùa Keo, nơi có hàng cột gỗ lim in dấu thời gian

Đi qua tam quan, du khách chiêm ngưỡng toàn cảnh ngôi chùa cổ kính. Chùa Keo có 18 công trình với 133 gian, gồm điện thờ Phật, đền thánh thờ đại sư Dương Không Lộ, gác chuông, khu tăng xá, vườn tháp... Hàng năm, tại ngôi chùa cổ nhất Thái Bình sẽ diễn ra hai kỳ hội: Hội xuân và hội thu. Hội xuân diễn ra vào ngày mùng 4 tháng Giêng; hội thu diễn ra từ ngày 13-15/9 âm lịch, tưởng nhớ Quốc sư Dương Không Lộ. Lễ hội chùa Keo được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

YÊN LAN (thực hiện)