Trong những loài lan rừng quý, dòng đột biến được đông đảo người chơi yêu thích bởi đẹp - độc - lạ và đang trở thành mốt săn lùng của rất nhiều người chơi lan. Mặc cho những nghi vấn về việc thổi giá, đẩy giá thì vẻ đẹp độc đáo của nó vẫn được giới yêu lan say mê, khao khát sở hữu.

Độc, lạ, lan rừng đột biến

Gần đây, giới chơi lan rộ lên phong trào tìm kiếm, sưu tầm những giống lan “đẹp - độc đáo - dị biệt”. Chúng là những giống lan rừng đột biến, mang màu sắc, hình dáng hoa khác với giống lan rừng cùng loại.

Ông Nguyễn Văn Thung (xã Hòa Xuân Đông, huyện Đông Hòa) có hơn 60 năm chơi lan ngoại nhập lẫn lan rừng bản địa. Với ông Thung, mỗi loại lan có một vẻ đẹp riêng nhưng lan rừng độc đáo ở chỗ chúng nở hoa rất đẹp, mùi thơm nồng nàn và nổi bật sự kiêu sa ở nơi mà chúng hiện diện. Lan rừng vốn đẹp, khi chúng đột biến, sự lạ lùng, độc đáo của nó được nâng lên nhiều lần tạo nên sức hút mạnh mẽ. Vì là chậu hoa độc nhất vô nhị nên chúng mang đến sự kích thích, hưng phấn cho người thưởng hoa và nhiều người sẵn sàng chi hàng trăm triệu đồng, thậm chí cả tỉ đồng để sở hữu một giò lan đột biến.

Không đại trà như các loại hoa lan thông thường, lan đột biến rất quý, hiếm và lâu lâu mới xuất hiện. Tại Phú Yên, năm 2019, vườn lan Ngọc Dung (TP Tuy Hòa) lần đầu tiên giới thiệu một chậu lan rừng phi điệp đột biến được mua từ một người thợ rừng ở huyện Sơn Hòa. Đặc điểm nổi bật của giò phi điệp này chính là màu sắc và mặt hoa. Mặt hoa đẹp hài hòa, cánh đỉnh cao, vươn thẳng, xếp đều nhau. Bên trong, môi hoa có hình tim, có nhung tuyết ở bờ môi và hai mắt nổi rõ màu tím. Khác với các loại phi điệp thông thường (có cánh hoa màu tím), năm cánh của loại phi điệp đột biến này có màu trắng, trong như ngọc. Đặc biệt, sau khi nở từ 3-5 tiếng, hoa lan tỏa hương thoang thoảng, bay xa, rất quyến rũ… Ông Đặng Bá Tất, chủ vườn lan Ngọc Dung, đã tổ chức một buổi trưng bày, mời những người yêu hoa lan ở các tỉnh, thành đến thưởng lãm và xuýt xoa đặt tên cho giò lan này “Nàng tiên Phú Yên”.

Nói về sự quý, hiếm và giá trị của lan rừng đột biến, ông Nguyễn Văn Trúc, Chủ tịch Hội Sinh vật cảnh Phú Yên, cho biết hoa lan đột biến có màu sắc đẹp, cấu trúc hoa chặt chẽ, hương thơm quyến rũ... thực sự độc bản, quý hiếm. Đây là nguyên nhân chính làm cho những giống này trở nên quý giá và hấp dẫn người chơi lan.

Buổi ra mắt và đặt tên cho chậu lan đột biến do vườn lan Ngọc Dung tổ chức. Ảnh: THÁI HÀ

Men say của giới mộ điệu

Với những “đại gia” lan thực thụ, việc có nhiều giò lan, nhiều chủng loại chưa gọi là đủ, là giàu mà phải thêm những loại độc đáo và quý hiếm… Chính vì vậy, sở hữu những giò lan đột biến, rồi chăm chút cho nó phát triển, thấp thỏm đợi chúng ra hoa thực sự khiến người ta phấn khích, say mê.

Trên các trang mạng hiện nay, nhiều vườn lan giới thiệu và bán lan đột biến với giá từ hàng trăm triệu đến cả tỉ đồng. Nhiều người cho rằng, các nhà vườn đã “nổ”, thổi giá lên cao vượt qua giá trị thực của chậu lan nhằm đánh vào tâm lý “nghiện” những thứ độc bản của người chơi hoa. Dù không nắm rõ thực hư các thương vụ giao dịch tiền tỉ ấy, nhưng theo anh Tí Sơn, một người mê lan ở TP Vũng Tàu, đã đến Phú Yên khi vườn lan Ngọc Dung giới thiệu chậu phi điệp đột biến, cho biết lan đột biến là những giò lan có giá trị cao mà bất kỳ người sưu tầm nào cũng mơ ước sở hữu. Bản thân anh Sơn, không có đủ điều kiện để mua giò phi điệp đột biến, đã bỏ vài chục triệu đồng để mua “mầm ki” lan đột biến có kích thước nhỏ về trồng. Những mầm ki này khi bán được tính vài triệu, thậm chí cả chục triệu đồng cho mỗi centimet.

Mê lan từ thời trai trẻ, đến nay, khi tuổi đã ngoài bát thập, ông Thung vẫn dành cho hoa lan một tình yêu bền bỉ, say đắm như những ngày đầu. Ông Thung chia sẻ, chăm lan như chăm trứng mỏng vậy. Phải bón phân, tưới nước, thay giá thể, che nắng, che mưa, phun sương, tạo không gian thoáng đãng... Đổi lại, việc được tưới nước cho lan vào mỗi sáng sớm, ngồi trong vườn lan vào những buổi chiều, trông ngóng chờ chúng ra hoa mang lại sự thư thái không gì so được. “Có người nói chậu lan mua về chỉ nhìn thôi mà có gì phải bỏ tiền triệu ra mua, ấy là do họ chưa yêu và chưa thấy vẻ đẹp của những giò lan. Tôi ngoài 80 tuổi, sức khỏe đã không còn như trước mà cứ vài ngày lại xách xe đi tới mấy nhà vườn, mấy bạn trồng hoa để coi họ có gì mới, có gì hay rồi thể nào cũng mua về vài chậu”, ông Thung cười hoan hỉ.

Hiện nay, không có mức giá nào cụ thể cho từng gốc lan đột biến, giá cao hay thấp phụ thuộc vào sự đam mê và yêu thích của người chơi hoa lan. Và khi đã đam mê rồi thì họ có thể trả mức giá rất cao để sở hữu được những gốc lan đó. Chính vì nắm bắt tâm lý “nghiện” cây quý hiếm mà trên mạng xã hội hiện nay xuất hiện không ít những nhà vườn mua hàng quý hiếm để nhân giống sau đó xuất ra thị trường. Tuy nhiên, theo những người sành lan, người mới chơi cần phải cảnh giác với những cây lai tạo công nghiệp. Bởi, cây lan đột biến tự nhiên là cây độc bản, chỉ có thể nhận diện được khi cây ra hoa, dựa vào các yếu tố thực tế như mùa ra hoa, màu sắc, mùi hương, hình dáng… Còn cây lai tạo công nghiệp thì số lượng nhiều và ít giá trị. Chậu lan đột biến của vườn lan Ngọc Dung hiện vẫn được ông Tất giữ lại để dưỡng, đến khi cây ổn định mới giới thiệu với khách hàng và chia sẻ các mầm ki để những nhà sưu tầm hoa lan có cơ hội cùng thưởng thức một loài hoa quý hiếm.

“Vua chơi lan, quan chơi trà”, lan được xem là loài hoa quý phái dành riêng cho vua chúa, cấp thấp hơn một chút là giới thượng lưu. Ngày nay, loại cây này đã trở thành thú chơi tao nhã của nhiều người. Với vẻ ngoài ấn tượng cùng những đặc tính kỳ lạ, những chậu lan đột biến đưa người ta đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác. Và những giò lan rừng đặc biệt ấy thực sự có giá trị với những người yêu lan thực thụ. 

THÁI HÀ