Từ khi còn là sinh viên, Trần Thị Huyền Trang đã có nhiều thơ in trên tạp chí Sông Hương với ý tứ da diết: Sao trời chỉ lấp lánh/ những đêm da trời xanh/ mắt em còn xa vắng/ nếu đời không có anh. Đến nay, nhà văn ở đất võ đã có gần chục tập văn xuôi, nghiên cứu văn hóa, 3 tập thơ cùng nhiều giải thưởng danh giá. Đúng là “con gái Bình Định bỏ roi đi quyền”!

“BÀ NGHÈ VÕ THUẬT”

Đầu năm 2016, khi hay tin nhà văn Trần Thị Huyền Trang vừa bảo vệ xuất sắc luận án tiến sĩ văn hóa học “Võ Bình Định từ góc nhìn văn hóa dân gian” tại Học viện Khoa học xã hội Việt Nam, tôi điện cho chồng chị - nhà thơ Nguyễn Thanh Mừng, hỏi đùa: “Sợ chưa?”. Anh cười hề hề: “Mỗi ngày sợ vợ một lần/ suy đi tính lại phải cần sợ thêm…”.

Theo nhận xét của các thành viên hội đồng chấm luận án, công trình “Võ Bình Định từ góc nhìn văn hóa dân gian” có nhiều đóng góp mới về mặt khoa học và thực tiễn. Đây là công trình đầu tiên nghiên cứu về võ Bình Định từ góc nhìn văn hóa, đặc biệt nhấn mạnh đến việc kiến tạo bản sắc con người, vùng đất Bình Định thông qua quá trình hình thành và phát triển của võ. Cùng với việc khám phá, hệ thống hóa những khía cạnh biểu hiện của văn hóa võ (qua phong tục, sinh hoạt, lễ hội…) trong mối quan hệ tổng thể với đời sống văn hóa dân gian vùng Nam Trung Bộ, luận án khẳng định giá trị của văn hóa võ trong việc xây dựng bản sắc miền đất võ, dự báo xu hướng phát triển sắp tới của võ Bình Định. Luận án còn cung cấp cho các nhà nghiên cứu khoa học xã hội và những người quan tâm nguồn tư liệu mới, có giá trị về lịch sử văn hóa địa phương; gợi mở hướng nghiên cứu tổng thể lịch sử văn hóa vùng thông qua nghiên cứu một hiện tượng văn hóa dân gian có sức lan tỏa trong thời gian và trong không gian văn hóa mang đậm bản sắc vùng.

Lâu nay, ở lĩnh vực nghiên cứu văn hóa, vợ chồng Huyền Trang - Thanh Mừng đã có nhiều công trình khá đồ sộ. Tuy nhiên, trong chuyện học hành thì chính nhà thơ Nguyễn Thanh Mừng tự nhận, anh thuộc tạng “lêu lổng, ham vui” nên chỉ dừng ở “cử nhơn”, còn vợ thì “siêu” hơn nhiều. Này nhé, từ đại học đã đạt loại giỏi, tốt nghiệp cao học ở Viện Nghiên cứu văn hóa với luận án “Chàng Lía” đạt điểm 10/10. Thường thì sau cao học, các học viên thi chuyển tiếp nghiên cứu sinh chỉ cần đăng ký nâng cấp đề tài cũ lên từ thạc sĩ thành tiến sĩ. Thế nhưng, đề tài của Huyền Trang đã đạt điểm tuyệt đối rồi nên không còn tư liệu, lý luận và lý do gì để mà nâng cấp nữa! Sau chặng đường thạc sĩ kéo dài từ năm 2006-2009, nhà văn Trần Thị Huyền Trang bước sang chặng đường tiến sĩ từ 2010-2015; tổng cộng nữ sĩ đất võ đã “bay bay vạt áo thấm gió sông Hồng” chẵn 10 năm! Chưa hết, trong khoảng thời gian ấy, nhà văn ở đất võ này còn tham gia khóa học chuyên viên hành chính cao cấp ở Hà Nội và thi đỗ thủ khoa ngay, thế là lương tăng vọt!

Nhà văn Trần Thị Huyền Trang cùng chồng - nhà thơ Nguyễn Thanh Mừng, tại nhà riêng ở TP Quy Nhơn (tỉnh Bình Định) - Ảnh: Đ.Đ.TUẤN

NẤU RƯỢU, LUYỆN... THƠ VÀ VÕ

Có hồi, lọt vào tay tôi cái tin nhắn của bạn thơ Vân Hiền: Hoan hô cụ Nguyễn Thanh Mừng/ đã đời bia rượu tưng bừng thơ văn/ lại còn có đủ tài năng/ làm phu quân một nhà văn lẫy lừng. Tôi bèn phỏng vấn nhà thơ Nguyễn Thanh Mừng về “đặc điểm con gái Bình Định?”, anh trả lời tắp lự: “Biết nấu rượu, biết làm thơ và biết đánh võ”. “Vậy còn đặc điểm trai Bình Định?”. Anh “phán” luôn: “Hưởng thụ thành quả trên, nghĩa là biết uống rượu, biết nghe thơ và biết... chịu đòn!”. Thiệt tình, đến giờ tôi cũng chẳng biết văn sĩ vợ có nghề võ và nấu rượu hay không, cùng khả năng “chịu đòn” của thi sĩ chồng cỡ nào. Chỉ biết, những ngày nhà văn Trần Thị Huyền Trang cắp cặp đèn sách ở Hà Nội, nhà thơ Nguyễn Thanh Mừng “thừa lệnh” chợ búa cơm nước nuôi ba đứa con, coi cũng được. Bên cạnh đó, anh cũng ít khi từ chối các cuộc gặp gỡ, “tỉ thí” với bầu bạn. Thế nhưng có lúc “say” quá, anh ghé tai tôi: “Cha con mình có được như hôm nay đều nhờ một tay lo toan của Huyền Trang...”.

Trò chuyện với tôi, “bà nghè võ thuật” lại luôn khoe chuyện chồng con. Nào là anh Mừng viết được cái này cái kia, ba đứa con đều thi một lần đỗ ngay ở các trường đại học ở TP Hồ Chí Minh, hai đứa lớn đã tung cánh đi làm xa, đứa út đang học hệ cử nhân tài năng năm thứ 4... Ấn tượng trong tôi là những ngày kham khó tụ tập trong căn nhà nhỏ của đôi vợ chồng văn chương này, thấy người vợ văn sĩ hiền lành, vén khéo bưng lên các đĩa mồi và chạy đi mua rượu. Nhiều lúc, nhà thơ nhiệt tình uống quá, anh em chúng tôi cũng lo anh… chịu đòn hổng nổi mà “nốc ao” thì gay go! Thế nhưng chắc nhà văn Trần Thị Huyền Trang “nương tay” nên rồi vẫn thấy anh cười hê hế và nâng ly đều đặn. Tôi biết, sóng gió đến với gia đình họ cũng không ít, nhưng rồi vẫn thấy họ bình tĩnh vui tươi. Nhà văn Trần Thị Huyền Trang vẫn tảo tần công việc và đi học, còn nhà thơ Nguyễn Thanh Mừng thì “bùng nổ” với hàng trăm bài lục bát hào sảng. Mấy anh em lại đưa ra thắc mắc: “Không hiểu Huyền Trang tài cỡ nào mà Thanh Mừng còn làm được thơ nhiều đến thế(?!)”.

Nhiều người biết, văn chương của Trần Thị Huyền Trang còn nổi tiếng trước cả Nguyễn Thanh Mừng. Từ năm 1983, khi còn là sinh viên Trường đại học Tổng hợp Huế, chị đã in nhiều thơ trên tạp chí Sông Hương với ý tứ da diết: Sao trời chỉ lấp lánh/ những đêm da trời xanh/ mắt em còn xa vắng/ nếu đời không có anh. Năm 2000, chị đoạt giải nhì cuộc thi truyện ngắn Báo Văn nghệ với tác phẩm Một lứa bên trời mà sau này, nhiều sách vẫn tuyển đi tuyển lại. Đến nay, nhà văn Trần Thị Huyền Trang đã có gần chục tập văn xuôi, nghiên cứu văn hóa, 3 tập thơ cùng nhiều giải thưởng danh giá. Tôi vẫn hay trêu nhà thơ Nguyễn Thanh Mừng rằng, nếu không “đánh sâu” vào thể loại lục bát thì anh cũng khó “ăn nói” với nữ sĩ Trần Thị Huyền Trang, và anh gật gù gật gù…

HÙNG PHIÊN