Những trận mưa lớn cuối năm khiến toàn bộ những người làm công trình Thủy điện Sông Ba Hạ (thuộc hai tỉnh Phú Yên và Gia Lai) thót tim vì lo ngại kế hoạch ngăn sông không thực hiện được. Chính vậy, những ngày cận Tết, không khí lao động trên công trường khẩn trương gấp bội phần để tiến độ xây dựng được đảm bảo. Năm nay là năm thứ hai, các công nhân ở đây ăn Tết Nguyên đán ngay trên công trường ngổn ngang sắt đá, trong tiếng xe máy ầm ào... Nhưng trông ai cũng rất khí thế...
Chuẩn bị hàn khẩu đập chính - Ảnh: Khương Duy
THÓT TIM VÌ LŨ MUỘN
Cả kỹ sư Tạ Hoàng Nam, Phó phòng Kỹ thuật Ban Quản lý Dự án Thủy điện 3 lẫn kỹ sư Đào Đức Hoàng, Trưởng ban Đấu thầu – Thi công công trình, đều thổ lộ với chúng tôi rằng họ “thót tim” khi những trận mưa lớn ào ạt đổ về, nước sông Ba dâng lên nhanh, cuồn cuộn chảy, cuốn phăng một lượng đất đá lớn dùng để đắp đập và nhấn chìm một số khu vực thi công ở thời điểm cuối năm 2005. “Sông Ba bình thường trông hiền hòa vậy đó, nhưng hung hãn cũng rất nhanh, nhanh đến mức khó lường. Chỉ sau vài trận mưa lớn, nước sông có thể dâng cao đột ngột mà nếu không có phương án chủ động thì công việc đã làm sẽ trở thành công cốc” – kỹ sư Tạ Hoàng
Đợt lũ muộn đó làm tốc độ thi công trên công trường bị giảm xuống đáng kể. “Năng suất làm việc trong riêng tháng 12-2005 của công trường đã giảm 60-70% vì thời tiết. Toàn bộ hệ thống đường công vụ, vận tải bị ảnh hưởng bởi mưa lớn. Nhiều đoạn nước mưa xói bứt, những đoạn khác thì bùn đất nhão nhoét xe vận tải không di chuyển được. Ở bộ phận đập đầu mối đang thi công, 80.000m3 nước tràn cả vào trong hố xói, nhấn chìm luôn hai máy bơm công suất lớn nhất công trường với 1.000m3 /giờ/máy. Điều đó khiến công tác khắc phục thêm khó khăn” – kỹ sư Đào Đức Hoàng cho biết. Đó là chưa kể lực lượng công nhân vẫn phải liên tục làm ba cả suốt ngày đêm để đảm bảo tiến độ, nhiều người đồ bảo hộ lao động ướt không kịp khô, một số người bị cảm lạnh...
Sau hơn 10 ngày mưa lớn liên tục, trời Phú Yên trong xanh và nắng tốt bật lên chừng 3 ngày thì công nhân công trường Thủy điện Sông Ba Hạ thêm một lần “ớn lạnh” khi hay tin có thêm một áp thấp nhiệt đới trái mùa hoạt động ở ngoài khơi Trường Sa. Trời lại vần vũ, gió nổi mạnh, nhiệt độ xuống thấp. May mắn là chỉ có những trận mưa rào không đủ sức làm hung dữ con nước sông Ba...
SẴN SÀNG NGĂN SÔNG
Nhịp điệu lao động trên công trường Thủy điện Sông Ba Hạ - Ảnh: Khương Duy
Chính trận mưa lũ muộn lạ lùng đó đã làm cho dự kiến chặn dòng ngày
Đập đầu mối ở tuyến áp lực được xây dựng ở khu vực mà trước đây là vùng núi đồi của hai buôn Lái Hội – Lái Rai thuộc xã Suối Trai, huyện Sơn Hòa đang là “trung tâm” của mọi sự khẩn trương ở công trường Sông Ba Hạ những ngày này khi tập trung đến 1800 công nhân và hơn 200 xe máy. Những dãy núi cao trước đây sau hơn 1,5 năm đã biến thành bình địa. Ở nơi trũng nhất, những chiếc cần cẩu khổng lồ đang vươn dài các cánh tay sắt hoạt động nhịp nhàng nơi cống dẫn dòng. Hàng trăm công nhân đang cần mẫn hoàn thành những công việc cuối cùng để sẵn sàng cho lễ chặn dòng. Kỹ sư Lê Hoàng Hiệp thuộc Tổng Công ty Cơ điện – Xây dựng nông nghiệp và thủy lợi đang thi công tại đây cho biết: “Đắp đập dâng chính nối hai bờ sông Ba là hạng mục xây dựng quan trọng thuộc loại bậc nhất trong năm 2005 của công trường mà chặn dòng là công tác cuối cùng. Khi dòng sông Ba được chặn, dòng nước sẽ được “nắn” để chảy vào các cống dẫn xuôi về hạ lưu để công trường tiếp tục công việc xây dựng phần đắp đập vượt lũ”.
Chúng tôi theo xe thi công xuống đập chính dài 1.380m, trong đó đoạn ngăn sông Ba dài khoảng 300m đã được lấn dòng chỉ còn khoảng 20m. Nơi đây sau ngày 16-1 sẽ hàn khẩu, tạo nên một dấu mốc quan trọng đối với một công trình thủy điện. Đi cùng chúng tôi, kỹ sư trẻ Đoàn Tấn Danh của Ban Quản lý Dự án Thủy điện 3, cho biết: “Có 4 mốc quan trọng đối với một công trình thủy điện, đó là khởi công, chặn dòng, chạy không tải tổ máy thứ nhất và khánh thành. Công tác chặn dòng được đánh giá là cực kỳ quan trọng bởi nếu năm nay không thực hiện được thì phải chờ đến sang năm và mọi công sức, tiền của đổ ra trước đó coi như... đổ xuống sông”. Mỗi năm, theo chế độ thủy văn, một con sông chỉ có một thời gian nước kiệt nhất, đó là thời điểm duy nhất để chặn dòng, với con sông Ba đó là những ngày đầu của năm này. Nếu vì một lý do nào đó mà công việc này không thể thực hiện được, thì chỉ cần vài cơn mưa lớn ở thượng nguồn, nước sông bất ngờ hung hãn, thì con đập chính xây dựng cả năm trời có thể bị cuốn trôi...
Nhưng Sông Ba Hạ bây giờ đã sẵn sàng cho việc ngăn sông mà không điều gì có thể gây trắc trở được nữa...
ĂN TẾT TRÊN CÔNG TRƯỜNG
Trong hầm áp lực - Ảnh: Dương Thanh Xuân
“Tuy có chậm 10 ngày, nhưng việc hàn khẩu ngăn sông bây giờ đã yên tâm. Ngay từ bây giờ, chúng tôi lại chuẩn bị cho một cuộc chạy đua mới với thời gian trong năm 2006 vì đây là năm bản lề của việc xây dựng công trình. Đặc biệt, hạng mục xây dựng đập tràn xả lũ phải tiến hành gấp rút từ nay đến trước tháng 9, trước khi sông Ba trở nên hung hãn trở lại. Rồi những việc quan trọng khác phải làm “găng” ngay từ đầu năm như đường hầm, cửa nhận nước, nhà máy... Có như thế mới đảm bảo việc chạy không tải thủy điện cuối năm 2007, thực hiện đúng kế hoạch của công trình là phát điện lên lưới vào năm 2008” – kỹ sư Đào Đức Hoàng cho biết.
Thủy điện Sông Ba Hạ được khởi công vào tháng 4-2004 và dự kiến chính thức phát điện vào đầu năm 2008. Thủy điện có hai tổ máy với công suất 220MW, sản lượng điện trung bình 825 triệu kWh/năm, tổng mức đầu tư 4.270 tỉ đồng. Đây là thủy điện lớn nhất trên bậc thang sông Ba và là một trong những thủy điện lớn nhất của miền Trung.
Nghe nói chỉ riêng việc đắp đập vượt lũ, người ta phải tính chi tiết mấy phút là một chuyến xe chạy trên đập, mỗi ngày phải đổ được bao nhiêu khối đất, chính xác đến từng chi tiết như thế mới đảm bảo được tiến độ. Ngay sau lễ chặn dòng, xe máy và nhân lực sẽ được điều thêm. Dự kiến trong năm 2006, công trường sẽ có khoảng 4.000 người tham gia thi công. Và ngay trong Tết Nguyên đán năm nay, hơn 2.000 công nhân sẽ tiếp tục bám công trường 24/24 để công tác. Kỹ sư Đào Đức Hoàng, 49 tuổi, có gia đình ở Hà Tây, thổ lộ rằng đời kỹ sư xây dựng, nhất là xây dựng thủy điện – thủy lợi thì chuyện xa nhà coi như là “số” đã định. “Hồi xây dựng công trình thủy lợi Phả Lại, tôi cũng đón Tết hai năm liền ở công trường. Lúc lao vào công việc thì chỉ biết làm sao cho hoàn thành, chỉ những khi ở một mình mới nghĩ đến chuyện nhớ nhà, nhớ vợ con” – Anh bộc bạch. Đó cũng là tâm sự chung của những công nhân mà chúng tôi gặp ở công trường Thủy điện Sông Ba Hạ. Anh Hoàng Tấn Chuyên, công nhân của Công ty cổ phần đầu tư xây dựng 24, quê ở Ninh Bình trước đây đã từng ăn Tết Phú Yên khi xây dựng công trình Thủy điện Sông Hinh, bây giờ tiếp tục ăn Tết ở Sông Ba Hạ. “Xa gia đình ai cũng nhớ, đời công nhân thủy điện thường làm việc ở những nơi địa hình khó khăn, đường sá lại xa xôi nên vợ con khó vào thăm. Thế nhưng rồi ai cũng phải quen thôi, vì công việc cả. Hơn thế, ở công trường cũng rất có không khí vì các “sếp” cũng chuẩn bị đủ mọi thứ để ăn Tết như bánh chưng, kẹo mứt...”.
Sôi động không kém tuyến áp lực là tuyến năng lượng. Hiện nay, hai đường hầm áp lực có chiều dài 992m, rộng 7,5m đã thông. Chúng tôi đến may mắn khi hai đoạn giếng đứng và hai đoạn hầm ngang sắp sửa thông nhau, chỉ còn khoảng 2m khoan đá nữa là hoàn thành. Trong đường hầm ở độ sâu gần 40m dưới mặt đất ầm ào tiếng xe máy đến điếc đặc tai, dù có hệ thống thoát hơi nhưng vẫn có cảm giác ngộp và nóng bức. Chỉ loay hoay chụp mấy bức ảnh mà quần áo chúng tôi đã ướt sũng mồ hôi. Vậy mà những công nhân – kỹ sư chỉ trao đổi với nhau bằng cử chỉ kia đã làm việc trong suốt hơn một năm rưỡi nay trong điều kiện như thế. Nơi này khoan đá, nơi kia máy xúc múc lên xe tải để chuyển sang bên ngoài, chỗ nọ hàng chục công nhân đang thực hiện các kết cấu sắt, chỗ khác thì phun bê tông...
Tất cả họ hoạt động hăng say, nhịp nhàng trong không khí khẩn trương. Tất cả vì nguồn sáng mới ngày mai, nguồn sáng Sông Ba Hạ.
NGUYỄN QUỐC KHƯƠNG
