Đêm thơ Nguyên tiêu trên Núi Nhạn  - Ảnh: LÊ MINH

Nhà thơ xứ Quảng “suốt đời dâng hiến cho thi ca” này không chỉ để lại hơn 10 tập thơ mà còn nhiều công trình phê bình, lý luận, biên soạn về thơ ca lớn, có công trình với quy mô mà thông thường phải cả một tập thể tác giả làm việc cật lực trong nhiều năm mới có thể hoàn thành như “Một thế kỷ thơ Việt” (Tập I, NXB văn hóa, 1995), “Thơ thế kỷ XX” (tuyển chọn và bình, NXB Thanh niên, 1999). Ngay từ trong và sau Đại hội Nhà văn Việt Nam lần thứ III (1989), Trinh Đường đã gởi đến tất cả các hội viên có làm thơ Thư mời tham gia tập thơ tuyển tự chọn và đôi lời tâm sự nghề nghiệp của tập sách “NGÀY HỘI THƠ” do ông chủ biên với mong muốn tập thơ này sẽ được phát hành trong Ngày hội Thơ Việt Nam đầu tiên do ông kiến nghị với Hội Nhà văn Việt Nam. Tiếp đó, ông còn có nhiều thư từ, điện thoại trực tiếp trao đổi với nhiều người trong quá trình tổ chức, biên tập, xuất bản tập thơ. Nhiều người đã ái ngại cho ông vì chưa kể công sức, chỉ riêng tiền thư từ, bưu phẩm, điện thoại để làm tập thơ đã tiêu tốn số tiền không nhỏ so với lương hưu có phần “khiêm tốn” của ông. Có quá nhiều khó khăn, trở ngại gần như ở tất cả các khâu, nhưng rồi năm 1994, sau 5 năm vất vả, sách “NGÀY HỘI THƠ” đã ra mắt bạn đọc với sự tham gia đóng góp bài vở, tâm sự nghề nghiệp của hàng trăm nhà thơ mà mỗi người chỉ được chọn một bài tâm đắc nhất của mình. Sách đã ra nhưng đề nghị tổ chức Ngày hội Thơ của ông chưa thể thành hiện thực. Mặc dù vậy, ý tưởng và đề xuất của ông vẫn được nhiều người quan tâm ghi nhớ. Chỉ tiếc là ông đã qua đời tháng 9 năm 2001, gần 2 năm khi Ngày Thơ Việt Nam lần đầu tiên được tổ chức vào mùa xuân năm Quý Mùi, 2003.

Ở Phú Yên, đêm thơ Nguyên tiêu được hình thành rất tự nhiên nhưng cả người tổ chức và những người trong cuộc chưa ai lường được kết quả ngoài sự mong đợi của nó những năm sau này. Đêm Thơ Xuân 1980 được tổ chức đầu tiên do yêu cầu của Hội những người yêu sách của Thư viện Hải Phú (Thư viện kết nghĩa giữa hai tỉnh Hải Hưng – Phú Yên trong kháng chiến chống Mỹ).

Do số người tham gia đông, địa điểm sân Thư viện Hải Phú trở nên quá chật hẹp nên mấy năm sau đó phải chuyển ra vườn hoa Diên Hồng, vườn hoa lớn nhất của thị xã Tuy Hòa, thuận tiện giao thông và cảnh quan đẹp. Từ đêm thơ Nguyên tiêu 1991 được chuyển lên Tháp Nhạn. Đây là một tháp Chàm được xây dựng cách đây khoảng 700 năm trên một ngọn đồi ngay đầu thành phố Tuy Hòa. Khi đề xuất đưa địa điểm sinh hoạt Đêm thơ Nguyên tiêu lên Núi Nhạn không ít người băn khoăn lo ngại. Tuy mặt bằng sân Tháp rộng trên một ngàn mét có thể trang trí cho sinh hoạt Đêm thơ khá “hoành tráng” nhưng để lên được Tháp phải đi theo con đường vòng khá xa hoặc phải leo tới 150 bậc tam cấp mới tới chân Tháp. Nhưng kết quả thật bất ngờ. Nhiều em nhỏ, cụ già, phụ nữ có con còn nhỏ cũng nối nhau lên Tháp nghe thơ. Phải nói rằng cảnh quan thiên nhiên nơi này dành cho sinh hoạt Đêm thơ Nguyên tiêu là quá đẹp, khó nơi nào có được. Bên ngọn Tháp uy nghi, cổ kính, vầng trăng Xuân lồng lộng tỏa sáng trên đầu, con sông Đà Rằng lấp lánh chở đầy ánh trăng uốn lượn ngay dưới chân Tháp. Đứng ở nơi này có thể nhìn toàn cảnh thành phố Tuy Hòa ban đêm với ánh điện như sao sa, trải rộng ngút tầm mắt. Tháp Nhạn trở thành nơi đắc địa nhất để tổ chức cho Đêm thơ Nguyên tiêu ở Tuy Hòa không nơi nào sánh được. Đêm thơ Nguyên tiêu cũng trở thành một sinh hoạt văn hóa thường niên mang tính lễ hội không thể thiếu của người dân Tuy Hòa và cả tỉnh Phú Yên. Từ năm 2000, để chuẩn bị cho Đêm Thơ Nguyên tiêu, Thư viện Hải Phú còn cho in một tập thơ Xuân khoảng 50, 60 bài chọn trong số hàng trăm bài từ khắp nơi gửi về mà trong Đêm thơ chỉ có thể giới thiệu trên dưới 30 bài. Việc làm này cũng được duy trì đều đặn qua các năm. Điều nổi bật dễ thấy nhưng cũng thật quý hiếm, đáng ngạc nhiên nhất là trong hoàn cảnh hiện nay mà khó nơi nào có được là nhiệt tình tham gia của đông đảo khán giả. Không chỉ ở thành phố Tuy Hòa mà cả không ít người từ các huyện trong tỉnh từ Tuy An, Đồng Xuân, Sông Hinh... cũng kéo về tham dự với số lượng năm sau thường đông hơn năm trước, không cần Ban tổ chức phải thông báo, cứ “đến hẹn lại lên”. Những ông già chống gậy, những ông bố trẻ đặt con nhỏ trên vai, các cháu học sinh, những bà nội trợ leo hàng trăm bậc cấp để đến với Đêm thơ.

Có lần gặp đúng gió mùa Đông bắc tràn về, gió đánh bay cả phông màn, ghế nhựa, Ban tổ chức rất lo ngại mà chuyển địa điểm thì không kịp. Vậy mà đúng 7 giờ tối, giờ khai mạc, khán giả vẫn lên Tháp rất đông, ngoài khu ghế ngồi, người đứng thành vòng trong vòng ngoài che chắn gió để Đêm thơ vẫn diễn ra sôi nổi, ấm cúng. “Cả người làm thơ, người yêu thơ đều phải vượt tầm cao – Từ bốn phương trời tụ về, bên Tháp cổ – Vầng trăng Xuân chưa bao giờ tròn sáng thế – Sông Đà Rằng dào dạt giọng thơ ngâm” (Nguyễn Gia Nùng). Có cả những người từ các tỉnh khác, Đêm thơ Nguyên tiêu Tuy Hòa cũng trở thành niềm mong, nỗi nhớ. “Tuy Hòa trong tôi xanh như một ước mơ – Đêm Nguyên tiêu từ bao giờ đã thành nỗi đợi – Vần thơ năm qua ủ hoài chưa chín tới – Chờ trăng gió Tuy Hòa hong lại để hồng thêm” (Phạm Dạ Thủy). Từ phạm vi Ban tổ chức ban đầu chỉ là Thư viện tỉnh đến Sở Văn hóa, Hội văn học nghệ thuật vào cuộc. Nhiều đồng chí lãnh đạo tỉnh cũng thường xuyên có mặt với Đêm thơ.

Vốn là người năng động, chu đáo, nhiều sáng kiến, lại rất tôn trọng đời sống tâm linh, với sự tham gia ý kiến đóng góp của những cộng sự thân thiết, nhà thơ Hữu Thỉnh đã giao cho nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo để cùng suy nghĩ làm lá cờ thơ mang tính lễ hội, liên hệ để xin được địa điểm tổ chức Ngày thơ Việt Nam tại Văn Miếu Quốc tử giám. Ông còn cùng với mấy nhà thơ tìm lên Côn Sơn, tên Yên Tử, về Nghệ An, Hà Tĩnh, Hưng Yên để thắp nhang, kính báo với các nhà thơ lớn trong lịch sử dân tộc: Nguyễn Trãi, Nguyễn Du, Nguyễn Công Trứ, Cao Bá Quát... xin được các bậc tiền nhân phù hộ. Thật đáng mừng là tuy vẫn còn những tồn tại, hạn chế, nhiều việc cần làm, cần rút kinh nghiệm nhưng qua 7 năm, Ngày thơ Việt Nam đã trở thành ngày lễ hội thi ca truyền thống hàng năm của cả nước, một lễ hội văn hóa mang đậm tính dân tộc rất đáng tự hào. Tin vui Ngày thơ Việt Nam lần thứ VIII, 2010 tổ chức tại Hà Nội được mang tinh thần Đại lễ kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long – Hà Nội làm nức lòng những người yêu thơ và nhân dân cả nước.

Nguyên tiêu Canh Dần (2010) này Đêm thơ Nguyên tiêu truyền thống của Phú Yên đã bước vào tuổi 30 với bước phát triển mới đã được lãnh đạo tỉnh cho phép là nâng lên thành Festival thơ hàng năm của Phú Yên với nhiều hình thức phong phú hơn là có ngâm thơ, bình thơ, sáng tác thơ tại chỗ, thi câu đối, gặp gỡ, giao lưu giữa những người làm thơ với công chúng yêu thơ...

Đây quả là những tín hiệu vui trong những ngày đầu Xuân mới.

DƯƠNG THÁI NHƠN