Tuổi thơ tôi, bạt ngàn xóm quê là những hàng rào dâm bụt.
Dâm bụt dễ trồng, cắt cành giâm đâu cũng sống. Sống được rồi thì đơm hoa, mướt lá quanh năm. Còn nữa, dâm bụt dãi nắng tốt, chịu rập cũng tốt, thân mềm, không gai góc dễ rong dọn nên rất thích hợp để trồng hàng rào. Đương nhiên đó là những hàng rào mặt tiền, tức phía trước nhà, nơi không đặt nặng nhu cầu an ninh mà chú trọng tới yêu cầu thẩm mỹ. Khoản ấy thì dâm bụt là số một bởi cái hàng rào dâm bụt án ngự trước nhà như bức bình phong lúc nào cũng mướt xanh. Hoa to từng đóa nở bung, đậu trên những cái cuống dài chìa ra từ tấm lá chắn xanh cứ đều đều khoe sắc, ngày ngày rủ rê ong bướm rập rờn…
Chẳng biết có mối tương quan cố ý hay tình cờ với cái tên, dâm bụt hiền như Bụt! Từ lá đến hoa, dâm bụt đều thuần một vẻ mềm mại, ôn nhu. Thậm chí đến thân cây cũng rất mềm. Ngày nhỏ nghịch ngợm bị đòn, tôi với anh Hai sợ nhất là mẹ đi rút roi mây hoặc roi tre, chứ roi dâm bụt là anh em tôi khấp khởi cười thầm…
Cây hiền vậy nên trẻ nhỏ đứa nào cũng thích chơi. Trưa trốn ngủ rủ nhau ra bờ rào dâm bụt mà tha thủi hái lá, hái hoa. Hoa, lá dâm bụt đem chơi bày hàng, làm cỗ hoặc tết làm vòng hoa đội đầu rất đẹp. Chơi chán thì lén khoét lõm hàng rào phía nắng không rọi tới, lót lá ngồi chùm nhum dưới bóng cây dâm bụt, vừa trốn được cha mẹ vừa có chỗ dựa lưng mà trò chuyện tầm phơ. Gió nồm hiu hiu thổi. Bóng dâm bụt phủ trên đầu mát rượi, thêm những chiếc lá dâm bụt rủ thấp cọ vào lưng, vào má như vỗ về êm mát, trơn tru khiến đứa nào mắt cũng lim dim, chỉ muốn tựa hàng rào ngủ luôn một giấc nếu không lo mẹ ra phát hiện cho ăn đòn…
Ngày tôi còn nhỏ, dâm bụt trồng hàng rào chỉ có 2 giống. Một là giống bản địa (gọi là dâm bụt ta) hoa nhỏ, sắc rằn ri sọc đỏ gạch chen cùng sọc trắng. Cánh hoa không liền mà thủng lỗ chỗ rất hay. Sau này có thêm giống du nhập (gọi là dâm bụt tây) hoa to gấp đôi, từ cánh đến nhụy sắc tuyền đỏ như máu. Lũ nhỏ mê loài dâm bụt tây bởi màu đỏ bắt mắt, hoa lá lại to, chế biến đồ hàng đỏ xanh vui mắt vô cùng.
Giờ thì quê lên phố. Rào lưới, rào bê tông đã xóa sổ những hàng rào dâm bụt. Lang thang tìm hoài niệm, mới biết loài hoa dân dã gắn bó cùng tuổi thơ xưa hóa ra lại là… Quốc hoa của một quốc gia Đông Nam Á. Thêm một niềm an ủi: dâm bụt giờ được nâng lên hàng hoa cảnh, được lai tạo nhiều giống hoa, nhiều màu sắc. Thôi, cũng mừng khi hoa dâm bụt không chỉ còn là… ký ức. Riêng cái hàng rào dâm bụt mướt xanh cùng loài dâm bụt ta lấp ló sắc khiêm cung thì đã thành ký ức thật rồi…
Y NGUYÊN
