Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025), phóng viên có dịp trò chuyện với nhà báo Phạm Ngọc Phi, nguyên Tổng Biên tập Báo Phú Yên, người đã dành gần 40 năm gắn bó với nghề báo, trong đó có 15 năm trên cương vị “thuyền trưởng”, dẫn dắt hoạt động của tòa soạn. Ông chia sẻ những suy nghĩ sâu sắc về nghề, về trách nhiệm xã hội và đạo đức người làm báo trong giai đoạn hiện nay.

Nguyên Tổng Biên tập Báo Phú Yên Phạm Ngọc Phi (thứ 2 từ trái sang) chụp ảnh cùng Ban Biên tập báo qua các thời kỳ. Ảnh: BPY

* Nhân ngày 21/6, xin ông chia sẻ cảm xúc của mình khi nhìn lại hành trình làm báo đã qua?

- Dù đã nghỉ hưu, nhưng mỗi lần đến ngày 21/6 - Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam, tim tôi lại rộn ràng như thuở mới vào nghề. Làm báo là nghề vất vả, nhưng thật sự vinh quang. Tôi luôn cảm thấy tự hào vì được là một phần của dòng chảy báo chí cách mạng, được góp tiếng nói của mình vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Qua từng giai đoạn, báo chí đã không chỉ đưa tin, phản ánh đời sống xã hội mà còn là chiếc cầu nối tư tưởng, là tiếng nói của Đảng và Nhân dân.

Đầu năm 1978, từ một cộng tác viên tích cực, tôi được chuyển về làm phóng viên của Báo Phú Khánh, sau đó trải qua nhiều công việc ở các tòa soạn khác nhau như Báo Nghĩa Bình, Báo Bình Định… Đến năm 1990, tôi vinh dự được cố nhà báo Tô Phương mời về làm việc tại Tòa soạn Báo Phú Yên, đảm nhận vị trí Trưởng phòng Phóng viên kiêm Trưởng phòng Hành chính tổ chức. Năm 1992, tôi được đề bạt làm Phó Tổng biên tập và đến tháng 6/1998, tôi chính thức đảm nhận vị trí Tổng Biên tập Báo Phú Yên.

* Trong suốt thời gian giữ chức vụ Tổng Biên tập Báo Phú Yên, điều gì khiến ông tự hào nhất?

- Trong thời đại bùng nổ thông tin, thật khó chấp nhận Báo Phú Yên chỉ xuất bản 2 kỳ/tuần và phát hành 1.300 tờ/kỳ. Do vậy, từ khi còn là người giúp việc cho Tổng Biên tập Tô Phương, tôi đã đề xuất nhiều kế hoạch về tăng trang, tăng kỳ, cải tiến, nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động của Báo Phú Yên và đảm nhận việc tổ chức thực hiện ra Báo Phú Yên cuối tháng, Báo Phú Yên cuối tuần, mở rộng công tác phát hành. Đồng thời, tôi cũng đảm nhận việc tổ chức các hoạt động sau mặt báo như công tác xã hội từ thiện, giải việt dã Báo Phú Yên…

Khi trở thành “thuyền trưởng” tòa soạn, tôi đã cùng các “thuyền viên” xúc tiến mạnh mẽ kế hoạch ra báo ngày; trong đó chú ý việc nâng cao nghiệp vụ cho phóng viên như mở lớp nghiệp vụ ngắn hạn, cử phóng viên tham gia các sự kiện lớn của đất nước như đại hội đảng toàn quốc, các giải thể thao, hội thảo nghiệp vụ báo chí… Các nhà báo lớn, nhà báo có uy tín như Phan Quang, Chánh Trinh, Huỳnh Sơn Phước, Hồng Phương, Dũng Nhân… từng về Báo Phú Yên truyền đạt kỹ năng, kinh nghiệm.

So với nhiều báo bạn có kế hoạch ra báo ngày như Cần Thơ, Bình Định, Báo Phú Yên gặp nhiều khó khăn. Mặc dù HĐND tỉnh có nghị quyết rất đặc biệt, cho báo 15 biên chế sự nghiệp, nhưng kinh phí làm báo vẫn giữ mức chi tiêu hành chính hàng năm, nhuận bút có tăng thêm theo thời gian nhưng vẫn giữ thứ hạng thấp nhất cả nước. Đến khi báo hoàn thành kế hoạch ra báo ngày, nhuận bút Báo Phú Yên là 7 triệu đồng/kỳ, bằng 40-50% các báo bạn miền Trung. Tôi rất tự hào khi Báo Phú Yên chào mừng Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIV với tờ nhật báo, phát hành trên 5.200 tờ/kỳ, tờ Phú Yên cuối tháng in ấn đẹp hơn; Trang tin điện tử Phú Yên và Trang tin điện tử tiếng Anh đã có gần 30 triệu lượt bạn đọc truy cập.

Đến nay, tôi vẫn tự hào về điều này và cảm thấy hạnh phúc khi mình đã góp phần xây dựng đội ngũ làm báo chuyên nghiệp, tinh thông nghề nghiệp. Nhiều phóng viên trẻ ngày nào được rèn luyện trong môi trường làm báo nhiều khó khăn, vất vả, thiếu thốn đã vượt qua chính mình và trưởng thành.

* Ông có thể chia sẻ vài kỷ niệm đáng nhớ trong quá trình làm báo của mình?

- Với vai trò là tờ báo đảng địa phương, Báo Phú Yên luôn nỗ lực hoàn thành sứ mệnh mà Đảng và Nhân dân giao phó. Không chỉ nỗ lực tuyên truyền và tham gia tổ chức thực hiện các chủ trương chính sách, đường lối của Đảng, báo đã thực hiện nhiều loạt bài lớn, dùng ngòi bút để đấu tranh với những tiêu cực của xã hội. Ví dụ như lần tôi trực tiếp chỉ đạo phóng viên triển khai loạt bài liên quan đến sai phạm của một doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh, sau đó phải viết bài phản hồi với một cơ quan báo khác để giữ vững quan điểm đúng đắn của Báo Phú Yên, từ đó tạo được niềm tin với Tỉnh ủy, với Nhân dân.

Có rất nhiều kỷ niệm nhưng có lẽ sâu sắc nhất là những lần chúng tôi làm việc trong điều kiện khó khăn, ví dụ như những ngày, đêm tác nghiệp tại hiện trường thiên tai, bão lũ. Điều kiện mưa lũ, nhiều vùng bị chia cắt nhưng tôi luôn động viên phóng viên tìm mọi cách tiếp cận hiện trường, gửi những thông tin mới nhất mang đến cho bạn đọc; tạo nguồn thông tin chính thống để các nhà chức trách, mạnh thường quân có thể đến tiếp cận, hỗ trợ người dân bị thiệt hại. Đó không chỉ là thử thách về mặt chuyên môn mà còn là sự đồng lòng, quyết tâm của cả tập thể để đảm bảo thông tin đến độc giả kịp thời và chính xác nhất.

Với cá nhân mình, tôi vẫn nhớ nhất là khi dự đưa tin Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX, tôi không chỉ tác nghiệp như một phóng viên mà còn đặt bài nhiều đồng nghiệp để Báo Phú Yên tuyên truyền về đại hội thêm sinh động. Còn nhớ lần đi đưa tin trực tiếp tại Singapore về chương trình xúc tiến đầu tư của Phú Yên, chỉ sau 2 tiếng kết thúc sự kiện, tôi đã gửi bài tường thuật về cho Thư ký tòa soạn để đăng cho số báo hôm sau.

* Là người từng điều hành một tờ báo đảng địa phương, ông có lời khuyên nào cho thế hệ nhà báo trẻ?

- Nhà báo không chỉ cầm bút, mà còn phải “cầm lòng dân”. Điều đó có nghĩa là phải luôn đặt lợi ích của Nhân dân, đất nước lên trên hết. Người làm báo cần rèn luyện đạo đức nghề nghiệp, tích lũy tri thức, lăn lộn với thực tiễn. Một phóng sự hay không thể viết từ phòng máy lạnh, mà phải từ những bước chân đi tới tận nơi, gặp gỡ con người thật. Tôi mong các phóng viên trẻ hãy luôn học hỏi, sáng tạo, không ngừng trau dồi kỹ năng và ý thức trách nhiệm xã hội. Khi làm báo, hãy nhớ rằng mỗi con chữ đều có thể tác động lớn tới đời sống xã hội, vì vậy phải luôn công tâm và chính xác; luôn giữ vững bản lĩnh, đạo đức nghề nghiệp.

Báo chí là nghề đặc biệt, không chỉ đơn thuần là đưa tin mà còn là sứ mệnh xây dựng, bảo vệ cái tốt, góp phần phát triển đất nước.

* Ông đánh giá thế nào về sự phát triển của báo chí hiện nay và những thay đổi lớn nhất trong nghề kể từ khi ông bắt đầu công tác?

- Báo chí hiện nay phát triển rất mạnh mẽ, đa dạng về hình thức và phương tiện truyền thông. Công nghệ số đã tạo ra bước ngoặt lớn, giúp báo chí lan tỏa nhanh chóng hơn, tương tác nhiều hơn với độc giả. Bên cạnh đó cũng xuất hiện nhiều thách thức, như thông tin giả, áp lực cạnh tranh... Nếu như trước đây, báo giấy là chủ đạo thì nay báo điện tử, mạng xã hội trở thành kênh truyền thông chính. Người làm báo vừa phải giỏi về nội dung, vừa linh hoạt trong công nghệ.

Dù ở bất cứ thời điểm nào, tôi luôn cho rằng báo chí không chỉ là phương tiện thông tin, mà còn là kênh định hướng dư luận xã hội, thúc đẩy sự minh bạch, dân chủ. Trong thời đại số, vai trò đó càng lớn hơn, nhưng cũng đi kèm với áp lực rất lớn về tốc độ, độ tin cậy và trách nhiệm xã hội. Báo chí cần nhanh, nhưng không thể hời hợt. Cần phản ánh đa chiều, nhưng không được làm nhiễu loạn.

Tôi kỳ vọng báo chí tiếp tục là cầu nối giữa Đảng, chính quyền và Nhân dân; là lực lượng xung kích trên mặt trận tư tưởng. Để làm được điều đó, báo chí phải đổi mới mạnh mẽ - từ tư duy làm báo đến cách tổ chức, ứng dụng công nghệ. Người làm báo phải tinh thông nghề nghiệp, có bản lĩnh, trách nhiệm và cái tâm trong sáng của người làm nghề.

* Xin cảm ơn ông!