Cùng với đẩy mạnh phát triển KT-XH, MTTQ các cấp trên địa bàn tỉnh phối hợp với các đoàn thể, chính quyền địa phương xây dựng, nhân rộng nhiều mô hình tự quản ở cộng đồng dân cư, góp phần tích cực vào việc giữ vững an ninh chính trị, TTATXH, xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh.

Phó Chủ tịch thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh Hồ Hồng Nam trao đổi với người dân thôn Xí Thoại, xã Xuân Lãnh (huyện Đồng Xuân) về việc xây dựng các mô hình tự quản trong quá trình xây dựng nông thôn mới. Ảnh: THÚY HẰNG

Khơi dậy tính tự quản trong cộng đồng dân cư

Thực hiện Đề án 01-ĐA/TU ngày 24/11/2021 của Ban Thường vụ Thành ủy Tuy Hòa về thực hiện mô hình Đoạn đường, hẻm phố, khu dân cư tự quản trên địa bàn thành phố giai đoạn 2021-2025 (Đề án 01), đến nay, khu phố 4, phường 1 (TP Tuy Hòa) đã xây dựng được mô hình Đoạn đường tự quản Cao Thắng, Hẻm 6 Lê Thánh Tôn tự quản, Khu dân cư tự quản Tổ 27, 28 và mô hình Thùng rác tự quản. Các mô hình đều phát huy được hiệu quả trong hoạt động như phòng chống tội phạm, tệ nạn xã hội, đảm bảo trật tự ATGT, xây dựng môi trường cảnh quan xanh, sạch đẹp, thực hiện tốt nếp sống văn minh, được Nhân dân đồng tình ủng hộ. Đồng thời phát huy được tinh thần tự quản của Nhân dân, góp phần không nhỏ trong việc thực hiện cuộc vận động Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh. Ông Đoàn Văn Dung, Bí thư Chi bộ, Trưởng khu phố 4, phường 1 đã cho biết như vậy tại hội nghị sơ kết Đề án 01 do Thành ủy Tuy Hòa tổ chức hồi tháng 1/2025.

Theo ông Dung, mỗi mô hình có tiêu chí riêng nhưng tất cả đều hướng đến mục tiêu chung là xây dựng môi trường đô thị văn minh. Các mô hình tự quản hoạt động theo nguyên tắc: tự nguyện, tự giác, tự chủ, tự chịu trách nhiệm và đã phát huy được vai trò của người dân. “Để các mô hình có tính lâu dài, bền vững, tùy vào đặc thù của từng khu dân cư mà chúng tôi lựa chọn việc xây dựng mô hình tự quản phù hợp. Chính vì lẽ đó nên việc xây dựng các mô hình tự quản được triển khai ngày càng đi vào cuộc sống, có chiều sâu và sức lan tỏa mạnh mẽ”, ông Dung nói.

Là một người dân sinh sống trên đường Cao Thắng, chị Nguyễn Thị Vân Anh bày tỏ: Phải khẳng định rằng, tuyến đường tự quản được xây dựng không chỉ đẩy mạnh phong trào giữ gìn vệ sinh môi trường, trật tự đô thị, mà còn góp phần nâng cao ý thức, trách nhiệm của mỗi cá nhân với phong trào chung của nơi mình sinh sống. Khi các tuyến đường được gắn biển tự quản cùng với sự vào cuộc tích cực của các đoàn thể, tổ chức và sự đồng lòng của nhiều cá nhân, thì sự chuyển biến về ý thức của cộng đồng rất rõ nét. Người dân có trách nhiệm hơn trong việc giữ gìn tuyến phố, khu dân cư sạch, đẹp, an toàn…

Tự quản trong cộng đồng là cầu nối giữa người dân và chính quyền. Thông qua các tổ chức tự quản, chủ trương, đường lối của Đảng và các kế hoạch, chương trình, chính sách triển khai tại địa phương sẽ được tuyên truyền đến người dân nhanh chóng; giúp huy động nguồn lực của Nhân dân vào giải quyết các vấn đề chung của cộng đồng.

Tương tự, tại huyện Tuy An, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ huyện Tuy An đã tham mưu Ban Thường vụ huyện xây dựng Đề án 01-ĐA/HU ngày 20/7/2022 về thực hiện mô hình Tuyến đường tự quản, khu dân cư tự quản: Sáng - xanh - sạch - đẹp trên địa bàn huyện Tuy An giai đoạn 2022-2025. Kết quả đến nay, toàn huyện đã thực hiện được 121 đoạn đường tự quản với tổng chiều dài khoảng 76,9km; cắm 90 bảng công trình tổng chiều dài hơn 49km; trồng được 24.537m² hoa các loại và cây xanh trên đoạn đường tự quản; xây dựng Tuyến đường cờ với hơn 700 cán và lá cờ trên các đoạn đường ở các xã; vận động được trên 90% hộ gia đình tham gia tổng dọn vệ sinh nhà ở, đường làng, ngõ xóm.

“Điều đáng phấn khởi hơn hết là không chỉ cán bộ mặt trận, đoàn viên, hội viên của các tổ chức đoàn thể tham gia chăm sóc, bảo vệ ở mỗi đoạn đường mà tất cả người dân từ già đến trẻ, ai cũng chủ động, tích cực hăng hái góp sức chung tay xây dựng khu phố, đường làng, ngõ xóm sáng - xanh - sạch - đẹp, tình làng nghĩa xóm ngày càng được gắn kết hơn”, bà Phạm Thị Lệ Thu, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ huyện Tuy An nói.

Theo Ủy ban MTTQ tỉnh, đến nay, toàn tỉnh có trên 250 mô hình tự quản. Cái hay và cũng là cái được lớn nhất khi xây dựng các mô hình tự quản trên địa bàn tỉnh là phát huy được tính chủ động, tự quản của mỗi khu dân cư, mỗi người, mỗi gia đình để tạo thành sức mạnh to lớn, động lực phát triển ở khu dân cư. Các mô hình tự quản cứ thế được nhân rộng dựa trên điều kiện thực tiễn mà xây dựng mô hình cho phù hợp như: mô hình đoạn đường tự quản, khu dân cư tự quản; xây dựng nếp sống văn minh đô thị; giữ gìn ANTT, phòng chống tội phạm, tệ nạn xã hội... mang lại lợi ích cho Nhân dân, được người dân đồng tình, ủng hộ, góp phần phát triển KT-XH của địa phương.

Đoạn đường tự quản Cao Thắng ở khu phố 4, phường 1, TP Tuy Hòa luôn được người dân giữ gìn vệ sinh sạch, đẹp. Ảnh: THÚY HẰNG

Xuất phát từ nhu cầu của khu dân cư

Các mô hình tự quản trong cộng đồng được thành lập trên chính địa bàn, xuất phát từ nhu cầu của khu dân cư, thông qua đó người dân thể hiện quan điểm, quyền làm chủ của mình đối với các vấn đề của địa phương, cộng đồng một cách trực tiếp và tự chịu trách nhiệm về các vấn đề đó. Việc đa dạng hóa hình thức của các tổ chức tự quản đã mở rộng không gian để người dân thực hiện các quyền dân chủ; đồng thời khuyến khích, tăng cường sự tham gia của mọi người vào hoạt động quản lý và phát triển cộng đồng xã hội.

Phó Chủ tịch thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh Hồ Hồng Nam chia sẻ: Việc duy trì, xây dựng, phát huy hiệu quả từ các mô hình tự quản trong cộng đồng khu dân cư là một trong những điểm nhấn và cũng là một trong những giải pháp để hệ thống MTTQ các cấp trên địa bàn tỉnh đẩy mạnh được các phong trào thi đua, các cuộc vận động đi sâu, đi sát quần chúng nhân dân hơn. Trên cơ sở lựa chọn các vấn đề đang cần thiết ở mỗi khu dân cư, mới đây, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh đã có hướng dẫn ủy ban MTTQ các cấp trên địa bàn tỉnh triển khai thực hiện mô hình Khu dân cư tự quản xanh - sạch - đẹp - thân thiện môi trường trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2025-2030.

Hướng dẫn nêu rõ, việc xây dựng mô hình Khu dân cư tự quản xanh - sạch - đẹp - thân thiện môi trường nhằm nâng cao ý thức, trách nhiệm của người dân ở khu dân cư trong giữ gìn vệ sinh môi trường, tạo thói quen sinh hoạt, sản xuất, kinh doanh đảm bảo vệ sinh môi trường, góp phần thực hiện có hiệu quả cuộc vận động Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh. Việc xây dựng mô hình nhằm phát huy tinh thần tự quản của Nhân dân trong tham gia công tác bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu nhằm làm hạn chế đến mức thấp nhất việc ô nhiễm môi trường và tác hại của biến đổi khí hậu. Huy động sự chung tay, đồng hành của các tầng lớp nhân dân, cơ quan, đơn vị, tổ chức, cơ sở tôn giáo, tín ngưỡng... thông qua những việc làm cụ thể, những giải pháp, mô hình hiệu quả gắn với tình hình thực tế của địa phương; qua đó góp phần xây dựng địa phương xanh - sạch - đẹp - thân thiện môi trường.

“Các nội dung phải đạt được đối với khu dân cư, đó là xây dựng hương ước, quy ước có nội dung về bảo vệ môi trường hoặc bản cam kết bảo vệ môi trường ở khu dân cư và triển khai cho các hộ gia đình ký cam kết thực hiện công tác bảo vệ môi trường; có quy định về giữ gìn vệ sinh môi trường nơi công cộng và khu dân cư; có kế hoạch phòng chống và ứng phó với bão lũ hằng năm; thành lập tổ tự quản thực hiện công tác bảo vệ môi trường ở khu dân cư. Đối với hộ gia đình, đảm bảo 100% gia đình thực hiện nghiêm túc các quy định bảo vệ môi trường trong hương ước, quy ước hoặc bản cam kết bảo vệ môi trường và ký cam kết thực hiện công tác bảo vệ môi trường...”, ông Hồ Hồng Nam lưu ý.