Theo Tổ chức Y tế thế giới, trung bình mỗi ngày trên thế giới có 1,6 triệu người bị bệnh do thực phẩm không an toàn. Thực phẩm không an toàn là nguyên nhân gây nên 200 bệnh lý khác nhau.

Từ khâu sản xuất, đóng gói ở nhà máy đến tay người tiêu dùng phải tuân thủ theo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm của quốc gia và quốc tế. Minh họa: YÊN LAN

Ở các nước có thu nhập trung bình và thấp, chi phí điều trị các bệnh do thực phẩm không an toàn lên đến 110 tỉ USD. Những số liệu trên cho thấy thực phẩm không an toàn không chỉ gây tổn hại đến sức khỏe và tính mạng con người mà còn làm tổn thất về kinh tế không hề nhỏ.

Thực phẩm không an toàn khi chứa tác nhân gây hại cho sức khỏe người sử dụng. Các tác nhân đó bao gồm: tồn dư thuốc bảo vệ thực vật, hóa chất, phẩm màu độc hại, chất bảo quản, kim loại, kháng sinh cấm hoặc vượt quá giới hạn cho phép, thực phẩm biến chất, các độc tố tự nhiên trong thực phẩm hay các tác nhân sinh học gây bệnh như vi khuẩn, virus, ký sinh trùng, nấm mốc...

Tại Việt Nam, tình hình thực phẩm không an toàn trong thời gian vừa qua diễn biến hết sức phức tạp; nhiều vụ ngộ độc thực phẩm với hàng trăm người mắc, nhiều người nguy kịch nếu không được cứu chữa kịp thời. Các vụ ngộ độc thực phẩm xảy ra nhiều ở các bếp ăn tập thể, bếp ăn ở trường học, nhà máy, xí nghiệp... đã và đang báo động cho mọi người cần có những biện pháp để đảm bảo an toàn thực phẩm (ATTP).

Tại Phú Yên, mới đây, Trung tâm Y tế TX Đông Hòa tiếp nhận 7 bệnh nhân bị nghi ngờ ngộ độc thực phẩm với các triệu chứng: đau bụng dữ dội, nôn, tiêu chảy... Sở Y tế đang phối hợp với các cơ quan liên quan tiến hành điều tra, truy xuất nguồn gốc thực phẩm nghi ngờ, xác minh làm rõ nguyên nhân vụ nghi ngờ ngộ độc thực phẩm này.

Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo mọi người cần áp dụng khoa học để có được thực phẩm an toàn. Trước hết người sản xuất phải có kiến thức khoa học về chăn nuôi, trồng trọt, chế biến thực phẩm, không vì lợi ích cá nhân, chạy theo lợi nhuận để tạo ra những sản phẩm mất an toàn.

Những vụ ngộ độc thực phẩm được phát hiện được chỉ ra là bề nổi của tảng băng. Thực phẩm không an toàn còn tác động âm thầm vào sức khỏe của con người, đến khi ung thư, suy gan, suy thận... thì mới biết. Thịt nhiễm độc các chất cấm do người nuôi dùng chất tăng trọng; rau quả bị nhúng hóa chất bảo quản hay quá trình trồng trọt bơm thuốc tăng trưởng, thuốc bảo vệ thực vật quá mức; đỗ bị ngâm trong chất cấm, cá ngâm u rê; bún, phở có chất tẩy trắng và làm dai, thực phẩm trong quá trình lưu thông bị nhiễm khuẩn, nhiễm độc tố... là những tác nhân gây nguy cơ độc hại cho sức khỏe.  

Mặc dù các cơ quan chức năng đã triển khai nhiều biện pháp nhưng tình hình thực phẩm không an toàn vẫn xảy ra gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người tiêu dùng. Nhiều lô thực phẩm xuất khẩu đi các nước đã bị trả về do không đảm bảo vệ sinh ATTP theo tiêu chuẩn của các quốc gia nhập khẩu.

Sử dụng thực phẩm không an toàn là nguyên nhân gây nên 200 bệnh lý khác nhau như tiêu chảy, các bệnh nhiễm khuẩn do virus, vi khuẩn, ký sinh trùng, ung thư. Vì vậy, người tiêu dùng được sử dụng thực phẩm an toàn là yêu cầu cấp thiết.

Theo các nhà khoa học, để có thực phẩm an toàn là một chuỗi liên quan từ nông trại đến bàn ăn. Có nghĩa là từ khâu chăn nuôi, sản xuất, quá trình cung ứng, chế biến, bảo quản đều phải an toàn.

Nhằm nâng cao nhận thức cho mọi người trên thế giới về tầm quan trọng của việc sử dụng thực phẩm an toàn, WHO đã lấy ngày 7/6 hàng năm là Ngày An toàn thực phẩm thế giới. Chủ đề Ngày An toàn thực phẩm thế giới năm 2025 là “ATTP: khoa học trong hành động (Food safety: science in action).

Thông điệp này của Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo mọi người cần áp dụng khoa học để có được thực phẩm an toàn. Trước hết người sản xuất, chế biến phải có kiến thức khoa học về chăn nuôi, trồng trọt, chế biến thực phẩm, không vì lợi ích cá nhân, chạy theo lợi nhuận để tạo ra những sản phẩm mất an toàn.

Trong quá trình phân phối lưu thông thực phẩm phải đặt tiêu chí an toàn thực phẩm lên hàng đầu, từ khâu sản xuất, đóng gói ở nhà máy đến tay người tiêu dùng phải tuân thủ theo tiêu chuẩn ATTP của quốc gia và quốc tế.

Cơ quan quản lý cần có những hướng dẫn, khuyến cáo cho người dân kiến thức và kỹ năng đánh giá thực phẩm, cũng như cách sử dụng thực phẩm an toàn. Đặc biệt sử dụng khoa học kỹ thuật để phát hiện các yếu tố làm mất an toàn có trong thực phẩm, từ đó công bố rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng, đồng thời xử phạt thích đáng những hành vi làm mất an toàn thực phẩm gây nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe của người tiêu dùng.

Người tiêu dùng cần có hiểu biết về cách nhận biết thực phẩm không an toàn và không sử dụng thực phẩm không đảm bảo các tiêu chí ATTP.