Câu chuyện giải thể HTX ngừng hoạt động nhiều năm liền không phải là vấn đề mới với thành phần kinh tế tập thể. Nhưng đây cũng không phải vấn đề dễ giải quyết một sớm một chiều. Cách đây hơn chục năm, vấn đề này được đưa ra, thậm chí khi thay đổi cơ quan quản lý nhà nước từ Liên minh HTX tỉnh sang Sở KH&ĐT (nay là Sở Tài chính) và có văn bản hướng dẫn từ Bộ KH&ĐT, thì việc giải thể các HTX ngừng hoạt động nhiều năm liền vẫn gặp khó.

Luật HTX và nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác đều có quy định về việc giải thể HTX. Tuy nhiên, trên thực tế có một số HTX dù ngừng hoạt động nhiều năm liền vẫn ở dạng “treo” để đó chứ chưa thể xóa tên. Trong đó, khó nhất là những HTX có nợ vay chưa thanh toán được và tới hiện tại vẫn không có khả năng thanh toán. Giải pháp được cho là duy nhất với các HTX này là được bên cho vay xóa nợ, bởi khi xóa nợ thì mới hoàn tất được thủ tục xóa tên hoạt động trong đăng ký kinh doanh.

Trong khi đó, với các đơn vị cho vay, vấn đề không còn nằm ở số tiền mà ở tính nguyên tắc. Nguyên tắc ở đây là có vay có trả, dù vì một lý do gì mà xóa nợ cho đơn vị này thì sẽ trở thành tiền lệ cho những đơn vị khác cũng muốn được xóa nợ tiếp sau. Vì vậy, dù không thu được tiền, các đơn vị cho vay vẫn lưu hồ sơ trên hệ thống.

Cuối năm 2024, UBND tỉnh tiếp tục có Công văn 7132/UBND-KT về việc xử lý HTX, liên hiệp HTX hoạt động yếu kém và ngừng hoạt động trên địa bàn tỉnh tới các cơ quan, đơn vị có trách nhiệm.

Cùng với quá trình sắp xếp các đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền 2 cấp, công văn của UBND tỉnh một lần nữa giúp thành phần kinh tế tập thể thống kê hoạt động của các HTX, liên hiệp HTX, tổ hợp tác và phân loại hoạt động của từng đơn vị. Qua đó có đánh giá khách quan về chất lượng, vai trò của thành phần kinh tế này để có những định hướng cụ thể bằng chính sách thời gian tới. Để các HTX hòa nhập vào môi trường phát triển mới sau khi sáp nhập tỉnh, cần có giải pháp hỗ trợ hoạt động cho các HTX yếu kém và giải quyết dứt điểm các HTX ngừng hoạt động nhiều năm nay.