Về xử lý chồng chéo, trùng lặp với hoạt động kiểm tra còn được quy định tại dự thảo Nghị định về hoạt động kiểm tra chuyên ngành đang được Thanh tra Chính phủ khẩn trương xây dựng.

Quốc hội thông qua Luật Thanh tra (sửa đổi). Ảnh: TTXVN

Với đa số các đại biểu có mặt tham gia biểu quyết tán thành, sáng 25/6, Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Thanh tra (sửa đổi).

Tránh “sách nhiễu, gây khó khăn, phiền hà”

Trước đó, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong thay mặt Chính phủ báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến của Đại biểu Quốc hội thảo luận tại Tổ và Hội trường về một số nội dung của dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi).

Theo ông, dự thảo Luật quy định thống nhất một khái niệm thanh tra, không phân biệt thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành, theo đó, “thanh tra là hoạt động xem xét, đánh giá, kết luận, kiến nghị xử lý của cơ quan thanh tra đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định” (khoản 1 Điều 2).

Khái niệm này đã bao quát toàn bộ hoạt động thanh tra, trong đó có thanh tra việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong các cơ quan hành chính nhà nước và thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật đối với các đối tượng thuộc phạm vi quản lý nhà nước.

Bên cạnh đó, Khái niệm này được kế thừa từ Luật Thanh tra năm 2022 và sửa đổi, hoàn thiện phù hợp với chủ trương, chính sách về thanh tra và thực tiễn của hoạt động thanh tra hiện nay. Trên cơ sở đó, Thanh tra Chính phủ và Thanh tra tỉnh tiến hành thanh tra theo trình tự, thủ tục thống nhất được pháp luật quy định và về phương thức cơ bản giống như hiện nay.

Trước ý kiến của Đại biểu Quốc hội đề nghị bổ sung nguyên tắc không trùng lặp với hoạt động giám sát của cơ quan dân cử và với hoạt động kiểm tra, với hoạt động giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam để đầy đủ, toàn diện hơn; bảo đảm tính độc lập và tính chịu trách nhiệm trong hoạt động thanh tra; bổ sung cụm từ “hiệu quả,” “công bằng”, nguyên tắc bảo mật thông tin, nguyên tắc bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của đối tượng thanh tra; bỏ đoạn “không trùng lặp trong việc thực hiện quyền khi tiến hành thanh tra”...

Giải trình nội dung này, theo ông Đoàn Hồng Phong, các nguyên tắc trong hoạt động thanh tra được tiếp tục kế thừa từ Luật Thanh tra năm 2022 và đã được thực hiện ổn định, không có vướng mắc. Việc xử lý chồng chéo, trùng lặp với các thiết chế kiểm soát khác đã được cơ quan chủ trì soạn thảo phối hợp với Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội tiếp thu, quy định cụ thể tại Điều 55, Điều 56 và Điều 57 của dự thảo Luật.

Ngoài ra, việc xử lý chồng chéo, trùng lặp giữa hoạt động thanh tra với các hoạt động khác đã được quy định tại các văn bản pháp luật có liên quan; quy định về xử lý chồng chéo, trùng lặp với hoạt động kiểm tra còn được quy định tại dự thảo Nghị định về hoạt động kiểm tra chuyên ngành đang được Thanh tra Chính phủ khẩn trương xây dựng, trình Chính phủ ban hành sau khi dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi) được thông qua.

Về các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động thanh tra (Điều 6), tiếp thu ý kiến của Đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật bổ sung hành vi “làm sai lệch tài liệu, vật chứng liên quan đến nội dung thanh tra” vào khoản 6 Điều 6. Đối với các hành vi khác, dự thảo Luật đã có quy định những nội dung cấm tương tự.

“Một số hành vi cấm đã được quy định cụ thể hơn trong các điều khoản của dự thảo Luật Thanh tra hoặc trong các văn bản quy phạm pháp luật khác như Bộ luật Tố tụng hình sự, Luật Phòng, chống tham nhũng, như: Hành vì “sách nhiễu, gây khó khăn, phiền hà,” “bỏ lọt hành vi vi phạm pháp luật"...,” ông Đoàn Hồng Phong cho hay.

Tránh chồng chéo, trùng lặp

Về hệ thống cơ quan thanh tra (Điều 7), ông Phong thông tin thêm, Điều 7 của dự thảo Luật quy định hệ thống các cơ quan thanh tra được tổ chức theo 02 cấp gồm Thanh tra Chính phủ và Thanh tra tỉnh.

Bên cạnh đó, quy định các cơ quan thanh tra có tính đặc thù, như: Cơ quan thanh tra trong Quân đội nhân dân, Công an nhân dân, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, bao gồm Thanh tra Bộ Quốc phòng, Thanh tra Bộ Công an, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan thanh tra khác theo quy định của Chính phủ (khoản 3); Thanh tra Cơ yếu, Thanh tra được thành lập theo điều ước quốc tế (khoản 4).

Việc quy định này được căn cứ vào 3 lý do chủ yếu: Kết luận số 134-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư không nêu kết thúc hoạt động của các cơ quan thanh tra này; Kế thừa quy định tại khoản 4 Điều 9 của Luật Thanh tra năm 2022; Phù hợp với tính đặc thù, mô hình tổ chức ngành dọc của Công an, Quân đội, Ngân hàng Nhà nước.

Đối với Thanh tra Cơ yếu và cơ quan thanh tra được thành lập theo theo điều ước quốc tế, dự thảo Luật chỉ quy định chung mang tính nguyên tắc; giao Chính phủ quy định cụ thể về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan thanh tra này theo đúng Kết luận số 134-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng tán thành với việc quy định các cơ quan thanh tra tại Điều 7, do vừa bảo đảm thể chế hóa Kết luận số 134-KL/TW, vừa phù hợp với thực tiễn tổ chức các cơ quan này hiện nay, đồng thời bảo đảm phù hợp với trường hợp điều ước quốc tế mà Nhà nước ta ký kết, tham gia.

Dự thảo Luật tiếp tục sử dụng cụm từ “tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương" do tại dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) vẫn đang sử dụng tại dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) vẫn đang sử dụng cụm từ này.

Thực hiện theo Kết luận số 134/KL-TW, dự thảo Luật quy định cụ thể chức năng, nhiệm vụ của Thanh tra Chính phủ, Thanh tra tỉnh, Thanh tra Bộ Quốc phòng, Thanh tra Bộ Công an, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước. Các cơ quan thanh tra này có chức năng, nhiệm vụ khác nhau do khác nhau về địa vị pháp lý, phạm vi quản lý nhà nước, vì vậy cần được quy định cụ thể trong dự thảo Luật.

Dự thảo Luật Thanh tra đã bổ sung quy định nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thanh tra nhằm tăng cường mối quan hệ giữa cơ quan thanh tra và các bộ, ngành, các sở và bảo đảm hiệu quả của công tác quản lý nhà nước, như: Thanh tra Chính phủ thanh tra theo đề nghị của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, Thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ; yêu cầu bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh cử người có chuyên môn nghiệp vụ tham gia Đoàn thanh tra của Thanh tra Chính phủ khi cần thiết; Thanh tra tỉnh thanh tra theo đề nghị của Giám đốc sở, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã; đề nghị Giám đốc sở, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã cử công chức có chuyên môn phù hợp tham gia Đoàn thanh tra của Thanh tra tỉnh khi cần thiết...

Tiếp thu ý kiến của Đại biểu Quốc hội, cơ quan chủ trì soạn thảo đã phối hợp với Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội bổ sung quy định tại khoản 3 Điều 57 của dự thảo Luật: “Cơ quan thanh tra không thanh tra đối với những nội dung thuộc thẩm quyền kiểm sát thi hành án dân sự, thi hành án hành chính của Viện kiểm sát”; chỉnh lý quy định tại điểm e khoản 1 Điều 10 theo hướng “thanh tra các vụ việc phức tạp, liên quan đến trách nhiệm quản lý nhà nước của nhiều Bộ, cơ quan ngang Bộ có cơ quan thanh tra... " cho phù hợp.

Để tránh việc chồng chéo, trùng lặp với Thanh tra tỉnh trong việc thanh tra doanh nghiệp do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh làm đại diện chủ sở hữu, Dự thảo chỉnh lý quy định tại điểm d khoản 1 Điều 16 theo hướng “trừ trường hợp Thanh tra Chính phủ tiến hành thanh tra.”

Đối với việc xử lý chồng chéo, trùng lặp giữa Thanh tra Chính phủ với Thanh tra tỉnh hay giữa các cơ quan thanh tra, dự thảo Luật giao Chính phủ quy định chi tiết nội dung này. Trên cơ sở đó, Điều 34 của dự thảo Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Thanh tra đã quy định cụ thể về xử lý chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động giữa các cơ quan thanh tra.

Dự thảo Luật cũng đã bổ sung quy định về cơ chế phối hợp giữa Thanh tra Chính phủ với các Bộ không tổ chức Thanh tra Bộ thông qua việc thanh tra theo đề nghị của các Bộ hay cơ chế đề nghị cử người có chuyên môn nghiệp vụ của các Bộ tham gia Đoàn thanh tra của Thanh tra Chính phủ.