Hỏi: Vì sao lớp ozon ở tầng cao có lợi cho sức khỏe, còn ở trên mặt đất lại ảnh hưởng đến sức khỏe?
Nguyễn Tấn Trường
(Xã Hòa Tân Đông, huyện Đông Hòa)
Trả lời: Ozon (O3) là chất khí không màu, ở nồng độ cao có màu xanh, có mùi hăng. Trong khí quyển, ozon chủ yếu tập trung ở phần dưới của tầng bình lưu, ở độ cao 25-40km so với mặt đất với nồng độ trong khoảng 3,5-10ppm. Tuy chỉ tồn tại với hàm lượng thấp, nhưng lớp ozon này có khả năng hấp thụ các tia tử ngoại sóng ngắn (240-320mm). Sự hấp thụ này làm tỏa nhiệt, góp phần duy trì sự tuần hoàn giữa tầng đối lưu, tầng bình lưu và tầng trung gian. Cũng nhờ có sự hấp thụ này mà lớp ozon có tác dụng như một màng bảo vệ bức xạ tia cực tím đối với các sinh vật trên Trái đất.
Hiện nay khoa học đã chứng minh hàm lượng ozon ở một số nơi trong khí quyển có biểu hiện suy giảm. Với tầng đối lưu tương đối mỏng ở Nam cực, việc suy giảm lượng ozon đã gây ra những lỗ thủng, và ở Bắc cực, mức độ giảm ozon lên đến 1-2%. Lượng ozon giảm 1% sẽ dẫn đến tăng 2% bức xạ tử ngoại. Sự gia tăng bức xạ tử ngoại gây nguy hiểm đối với các tế bào mặt ngoài của động vật và thực vật bậc cao cũng như đối với các sinh vật đơn bào (tảo, vi khuẩn...), chúng phá hủy gen tế bào và gây bệnh sạm da.
Ozon là chất oxy hóa mạnh hơn bất kỳ một hóa chất nào khác nên ozon có thể nhanh chóng khử hết các mùi khó chịu như khói thuốc lá, mùi tanh, khai, hôi, mùi vật nuôi, rác thải, mùi ẩm mốc, mùi xăng dầu, sơn, vôi… Ozon diệt được hầu hết các loại vi khuẩn hiếu khí, kị khí, các loại nấm. Do đó đã có công nghệ tạo ozon để xử lý ô nhiễm môi trường, khử trùng nước uống, nước sinh hoạt, khử trùng không khí trong phạm vi gia đình đến quy mô công nghiệp.
Tuy nhiên ở nồng độ cao, ozon có thể gây hại cho sức khỏe. Hàm lượng ozon >0,3ppm sẽ kích thích cơ quan hô hấp, gây sưng tấy và rát bỏng; 1-3ppm sẽ gây mệt mỏi, đau đầu sau 2 giờ tiếp xúc; >8ppm sẽ gây rối loạn chức năng phổi, oxy hóa các enzym, protein, lipit, gây nguy hiểm cho sức khỏe. Nồng độ an toàn của ozone là <0,06ppm trong 8 giờ. Khi ngửi được mùi hăng của ozone, là lúc nồng độ ozone khoảng 0,02-0,05ppm, nên tránh xa ngay, nhất là với người bị hen suyễn hoặc trẻ em.
BÁC SĨ ĐOÀN VĂN HẢI
