Các nghiên cứu khoa học đã chứng minh: Bỏ thuốc lá không những giúp giảm nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường (ĐTĐ) týp 2 mà còn giảm được các nguy cơ biến chứng của ĐTĐ.

Đái tháo đường - bệnh của nhiều loại bệnh

ĐTĐ là bệnh mạn tính do rối loạn chuyển hóa đường trong cơ thể, dẫn đến làm tăng mức đường trong máu. Khi mức đường tăng cao quá ngưỡng thận lọc thì đường sẽ xuất hiện trong nước tiểu. Tùy theo mức độ tiết ra insulin của tuyến tụy, người ta phân loại ĐTĐ thành ĐTĐ týp 1 hay týp 2.

Ngoài ra còn có ĐTĐ thai kỳ, loại này chỉ xuất hiện đường trong nước tiểu khi mang thai, sau khi sinh sẽ dần ổn định. Trong một số ít trường hợp khi mắc một số bệnh tuyến nội tiết như tuyến yên, tuyến giáp cũng có đường trong nước tiểu. Nhưng ĐTĐ chủ yếu là týp 1 và týp 2, trong đó ĐTĐ týp 2 chiếm 90-95% trường hợp ĐTĐ.

Nguyên nhân dẫn đến ĐTĐ týp 2 cho đến nay vẫn chưa được nhìn nhận cụ thể, khoa học mới chứng minh được các yếu tố nguy cơ dẫn đến ĐTĐ týp 2 là thừa cân béo phì, chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt, thói quen lười vận động, yếu tố gia đình...

Do tăng mức đường trong máu kéo dài dẫn đến hủy hoại nhiều cơ quan, bộ phận trong cơ thể như tim, gan, phổi, thận, mắt, não và nhiều cơ quan, bộ phận khác. Có thể nói ĐTĐ là bệnh của nhiều loại bệnh, điều đó cho thấy ĐTĐ nguy hiểm đến nhường nào!

Theo thống kê ở các bệnh viện, 60% bệnh nhân suy thận giai đoạn cuối phải chạy thận nhân tạo là do biến chứng của ĐTĐ; 20-40% bệnh nhân bị đột quỵ là hậu quả của ĐTĐ. Bên cạnh đó, nhiều bệnh lý võng mạc gây mù lòa do ĐTĐ, đục thủy tinh thể, rối loạn tình dục do ĐTĐ chiếm tỉ lệ không nhỏ.

Hiện nay, ĐTĐ nói chung, ĐTĐ týp 2 nói riêng đang có xu hướng tăng nhanh, đến mức Tổ chức Y tế thế giới (WHO) xem ĐTĐ là “đại dịch” và kêu gọi các quốc gia, các vùng lãnh thổ có chiến lược cụ thể phòng chống ĐTĐ hiệu quả.

Lợi ích của việc bỏ thuốc lá

Tháng 11/2023, tại Geneve, WHO công bố nghiên cứu chung giữa Hiệp hội ĐTĐ quốc tế (IDF) và Trường đại học Newcastle cho thấy bỏ thuốc lá giảm 30-40% nguy cơ mắc bệnh ĐTĐ týp 2.

IDF ước tính có 537 triệu người bị ĐTĐ. Số bệnh nhân ĐTĐ vẫn tiếp tục gia tăng và ĐTĐ là nguyên nhân thứ 9 trong số các nguyên nhân tử vong trên toàn cầu. ĐTĐ týp 2 là một bệnh mạn tính, có thể ngăn chặn được. Bỏ thuốc lá không những làm giảm nguy cơ mắc bệnh ĐTĐ týp 2 mà còn giảm được các nguy cơ biến chứng của ĐTĐ.

Nhiều bằng chứng khoa học cho thấy thuốc lá ảnh hưởng đến khả năng của cơ thể trong điều hòa mức đường trong máu dẫn đến nguy cơ mắc ĐTĐ týp 2. Thuốc lá cũng làm tăng các nguy cơ liên quan đến biến chứng của ĐTĐ như bệnh về tim mạch, suy thận và mù lòa. Thuốc lá cũng làm cho vết thương lâu lành và làm tăng nguy cơ cắt cụt chi dưới, làm tăng gánh nặng cho hệ thống chăm sóc sức khỏe.

Từ những bằng chứng khoa học, IDF đã đưa ra khuyến cáo mạnh mẽ về việc bỏ thuốc lá để giảm nguy cơ mắc ĐTĐ týp 2, và nếu đã bị ĐTĐ thì bỏ thuốc lá sẽ giúp cho bệnh nhân tránh được các biến chứng. IDF cũng kêu gọi các chính phủ đưa ra những chính sách khuyến khích người dân bỏ thuốc lá và loại bỏ khói thuốc lá ra khỏi tất cả các cộng đồng dân cư, với thông điệp “Bỏ thuốc lá không chỉ có lợi cho sức khỏe của lá phổi mà còn góp phần giảm nguy cơ mắc ĐTĐ týp 2”.

IDF cũng đánh giá vai trò của nhân viên y tế trong việc thúc đẩy và hướng dẫn cho từng cá nhân bị ĐTĐ trong hành trình bỏ thuốc lá của họ. Các chính phủ cũng phải từng bước quyết định những nơi trong nhà, nơi làm việc, phương tiện giao thông công cộng hoàn toàn không có khói thuốc lá. Những can thiệp này là cần thiết để bảo vệ cho mỗi người chống lại không chỉ ĐTĐ mà còn chống lại nhiều bệnh mạn tính khác.

Tại Việt Nam nói chung, Phú Yên nói riêng, tỉ lệ bệnh nhân ĐTĐ chiếm khoảng 5% dân số, tuy nhiên con số cụ thể có thể còn lớn hơn nhiều. Với dân số 100 triệu người thì số bệnh nhân ĐTĐ khoảng 5 triệu. Đây là con số không hề nhỏ, cần sự chăm sóc và can thiệp của không chỉ hệ thống y tế mà còn của xã hội. Hơn nữa, số người tiền ĐTĐ cũng khá lớn, nếu không được phát hiện, can thiệp sớm thì sẽ bổ sung vào nhóm bệnh nhân ĐTĐ.

Vì vậy, bên cạnh các biện pháp can thiệp phòng chống ĐTĐ hiện nay, mọi người, mọi gia đình, mọi cộng đồng dân cư và toàn xã hội đẩy mạnh hơn nữa hoạt động phòng chống tác hại của thuốc lá. Hãy bỏ thuốc lá ngay lập tức để giảm các bệnh không lây nhiễm như ung thư, hen phế quản, tim mạch và ĐTĐ, đồng thời hạn chế các biến chứng do ĐTĐ gây ra. 

BS NGUYỄN VINH QUANG