Bệnh tim mạch đã trở thành một trong những thách thức lớn nhất đối với sức khỏe và chất lượng cuộc sống của con người trên toàn cầu. Tại Việt Nam, bệnh tim mạch là một trong những nguyên nhân chính gây tử vong. Tuy nhiên, với sự tiến bộ của khoa học, các phương pháp can thiệp tim mạch ngày càng được cải tiến, phổ biến hơn, góp phần giảm tử vong do căn bệnh nguy hiểm này.

GS.TS.BS Võ Thành Nhân

Nhân dịp Liên chi hội Tim mạch can thiệp TP Hồ Chí Minh tổ chức hội nghị khoa học thường niên - HSIC 2023 - tại Phú Yên, Báo Phú Yên phỏng vấn GS.TS.BS Võ Thành Nhân, Chủ tịch liên chi hội, về tim mạch can thiệp.

* Thưa giáo sư, ông có thể phác thảo đôi nét về những bước tiến của tim mạch can thiệp ở khu vực phía Nam?

- Việt Nam có hai đầu cầu lớn, ở phía Bắc là Hà Nội, phía Nam là TP Hồ Chí Minh. Cả hai đầu cầu này đều có những bước tiến song hành với nhau. Về kỹ thuật can thiệp tim mạch, nói chung những gì khu vực Đông Nam Á làm được thì Việt Nam đều làm được. Hiện nay, được nói đến nhiều nhất là kỹ thuật thay van động mạch chủ qua ống thông.

Ở phía Bắc có Viện Tim mạch quốc gia, ở phía Nam có Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park và Bệnh viện Đại học Y dược TP Hồ Chí Minh đều đã thực hiện thường quy kỹ thuật này. Kỹ thuật thay van động mạch chủ qua ống thông mang lại lợi ích rất lớn cho bệnh nhân.

Trước đây, bệnh nhân phải trải qua ca phẫu thuật tim hở, thời gian hồi sức - nằm viện có thể hơn 10 ngày. Giờ đây, với kỹ thuật thay van động mạch chủ qua ống thông, hôm nay tiến hành thì ngày mai người bệnh có thể ngồi dậy đi quanh giường, và thời gian nằm viện chỉ trong vòng 4-5 ngày.

Trong can thiệp mạch vành, để chẩn đoán hình ảnh, xu hướng của thế giới là sử dụng phương pháp chụp cắt lớp nội mạch quang học - OCT. Tại TP Hồ Chí Minh đã có 2 trung tâm tim mạch đưa OCT thành kỹ thuật thường quy, là Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park và Bệnh viện Thống Nhất. Ở đồng bằng sông Cửu Long có một trung tâm mới nổi nhưng hoạt động rất mạnh, là Bệnh viện Đa khoa Kiên Giang.

Ích lợi của OCT là gì? Phương pháp chẩn đoán hình ảnh này sẽ cho biết khi thủ thuật viên đặt stent (giá đỡ động mạch vành - PV), stent có áp sát thành động mạch hay không. Nếu stent áp sát thành động mạch, tỉ lệ tái hẹp sẽ giảm; nguy cơ bị tai biến tắc cấp trong stent cũng giảm. Khi bị tai biến tắc cấp trong stent, nguy cơ bệnh nhân tử vong trước khi đưa đến bệnh viện là 50%.

OCT không chỉ giúp giảm tỉ lệ tắc cấp trong stent mà còn giúp đạt hiệu quả lâu dài khi stent áp sát thành động mạch, tỉ lệ tái hẹp thấp. Sự an toàn của bệnh nhân cũng như hiệu quả của kỹ thuật được nâng lên.

* Thưa giáo sư, làm thế nào để đội ngũ bác sĩ can thiệp trẻ nâng cao tay nghề, thực hiện được những ca can thiệp mạch vành phức tạp như can thiệp tổn thương tắc hoàn toàn mãn tính, can thiệp thân chung, can thiệp thân chung chỗ chia đôi?

- Việc nâng cao tay nghề, kỹ năng cho các bác sĩ can thiệp trẻ được thực hiện thông qua những chương trình đào tạo của các hội nghị khoa học.

Trong tim mạch can thiệp, luyện kỹ năng, óc phán đoán là cực kỳ quan trọng. Trong việc luyện kỹ năng và óc phán đoán, kinh nghiệm của những người đi trước để lại cho người đi sau sẽ giúp ích cho bệnh nhân rất nhiều. Chính vì muốn hỗ trợ các đồng nghiệp trẻ chưa có nhiều kinh nghiệm và kỹ năng chưa cao có thể kế thừa các kinh nghiệm, kỹ năng của người đi trước, tại HSIC 2023, Liên chi hội Tim mạch can thiệp TP Hồ Chí Minh tổ chức diễn đàn về biến chứng trong can thiệp tim mạch với 3 phiên, trong đó có phiên đào tạo liên tục - CME - xử trí các tình huống biến chứng phức tạp do các chuyên gia can thiệp Việt Nam giảng dạy, phân tích trực tiếp ca biến chứng. Đối với các thầy thuốc trẻ, đây là cơ hội để học tập. Ngay cả với các bác sĩ can thiệp lâu năm, đây cũng là cơ hội để họ tránh “ổ gà” mà những đồng nghiệp đã gặp phải, hoặc nếu lỡ có gặp thì biết cách xử trí, tăng tính an toàn cho kỹ thuật can thiệp, làm sao có lợi nhất cho bệnh nhân.

Một phiên báo cáo của HSIC 2023. Ảnh: YÊN LAN

Với mục đích phổ biến những kỹ thuật cao, Liên chi hội Tim mạch can thiệp TP Hồ Chí Minh đã tổ chức nhiều lớp CME. Sắp tới, liên chi hội sẽ mở những lớp CME về OCT. Về thay van động mạch chủ qua ống thông, liên chi hội đã tổ chức nhiều lớp CME và sẽ tiếp tục tổ chức. Nếu như trước đây, mỗi năm liên chi hội tổ chức 1 lớp thì nay tổ chức 4 lớp đào tạo, vì số bác sĩ quan tâm ngày càng nhiều.

* Thưa giáo sư, để giúp người dân bảo vệ trái tim, bảo vệ sức khỏe tim mạch, giáo sư có khuyến cáo gì?

- Bảo vệ trái tim là điều mà các thầy thuốc tim mạch đều khuyên. Trước mắt và không tốn kém là bỏ thuốc lá, vì khói thuốc lá cực kỳ độc hại. Việc bỏ thuốc lá không phải sẽ mang lại lợi ích tức thì. Khi bỏ thuốc lá, tác hại của khói thuốc vẫn còn tiếp tục cho tới 8 năm sau! Do đó, không nên hút thuốc lá. Thứ hai là tránh thói quen xấu: Nhậu nhẹt. Đó là hai yếu tố nguy hiểm nhất.

Thứ ba là kiểm soát những yếu tố nguy cơ thúc đẩy quá trình xơ vữa động mạch. Ba yếu tố nguy cơ hàng đầu thường gặp là đái tháo đường, tăng huyết áp và tăng cholesterol máu. Để ngăn ngừa nguy cơ tăng cholesterol máu, hãy hạn chế ăn những thực phẩm có chứa nhiều mỡ; ăn nhiều cá, gà, vịt; còn thịt heo thì khoảng 1 tuần ăn 1 lần; thịt bò thì khoảng 1 tháng ăn 1 lần. Vì hàm lượng mỡ trong thịt bò, thịt heo nhiều, đặc biệt là bò. Để ngăn ngừa nguy cơ tăng huyết áp thì phải giảm thiểu lượng muối, tức là tránh ăn mặn, để cho tổng lượng muối đi vào cơ thể mỗi ngày không cao quá. Ở những tỉnh gần biển, người dân có thói quen ăn rất mặn, thành ra tỉ lệ tăng huyết áp cũng cao.

Đối với bệnh đái tháo đường, cần tránh ăn quá ngọt và giảm tinh bột để dự phòng nguy cơ mắc bệnh này. Đái tháo đường, tăng huyết áp, tăng cholesterol máu đều gia tăng theo tuổi tác. Càng lớn tuổi thì càng dễ mắc những bệnh đó. Thường thì 3 bệnh này hay đi chung với nhau, thành ra nên dự phòng từ lúc còn trẻ, tạo thói quen ăn uống lành mạnh thì về lâu dài mới có lợi. Còn khi đã mắc bệnh rồi mới bắt đầu kiêng cữ thì ích lợi không còn nhiều.

* Xin cảm ơn giáo sư!

YÊN LAN (thực hiện)