Ngày 25/2/2015, tại Copenhagen - Đan Mạch, Tổ chức Y tế Thế giới khu vực châu Âu (WHO/EURO) ra lời kêu gọi các nhà hoạch định chính sách, nhân viên chăm sóc sức khỏe và các bậc cha mẹ ngay lập tức đẩy mạnh tỉ lệ tiêm chủng phòng, chống bệnh sởi cho người thuộc nhóm tuổi có nguy cơ cao. Theo WHO/EURO, tỉ lệ tiêm chủng cao sẽ góp phần đẩy lùi và dập tắt dịch sởi đang bùng nổ ở các quốc gia khu vực châu Âu hiện tại cũng như trong tương lai.
Theo báo cáo, 7 quốc gia khu vực châu Âu có 22.567 trường hợp bị mắc sởi năm 2014 (trong đó, Kyrgyzstan 7.477 trường hợp, Bosnia và Herzegovina 5.340, Nga 3.247, Gruzia 3.211, Ý 1.674, Đức 1.091, Kazakhstan 537) và dự báo số mắc sẽ nhiều hơn trong năm 2015. Mặc dù số các trường hợp mắc sởi đã giảm 50% kể từ năm 2013-2014, nhưng các ổ dịch lớn vẫn còn xảy ra. Giám đốc WHO/EURO nói: “Trong hơn hai thập niên vừa qua với sự quan tâm phòng, chống sởi chúng ta đã giảm được 96% số trường hợp mắc sởi ở châu Âu. Nhưng bệnh sởi vừa bùng phát làm chúng tôi hết sức sửng sốt. Chúng ta cần phối hợp chặt chẽ hơn ngay lập tức không trì hoãn để nâng cao tỉ lệ tiêm chủng phòng chống sởi”. Theo Giám đốc WHO/EURO, “Không thể chấp nhận được sau 50 năm cố gắng nghiên cứu, sản xuất ứng dụng vaccin sởi an toàn, hiệu quả, thuận lợi mà bệnh sởi vẫn tiếp tục làm tổn hại sức khỏe, tiêu tốn tiền bạc và thời gian”.
Nguyên nhân bệnh sởi tiếp tục bùng phát là do có nhiều người không được miễn dịch do không được tiêm chủng, đặc biệt nhiều bậc cha mẹ từ chối đưa con em mình đi tiêm chủng. Bên cạnh đó còn có những rào cản khác trong việc tạo được miễn dịch. Khách du lịch cũng có thể làm tăng nguy cơ phơi nhiễm với vi rút sởi lây lan bệnh sởi trong cộng đồng dân cư qua những người chưa có miễn dịch đối với bệnh sởi.
Hiện nay ưu tiên số một là phòng dịch sởi bùng phát ở những quốc gia đang bị ảnh hưởng thông qua các biện pháp tạo miễn dịch cho những người có nguy cơ cao mắc bệnh. Để đạt được điều đó cần thực hiện các giải pháp can thiệp như: truyền thông về lợi ích và nguy cơ nếu không được tiêm chủng; tăng cường điều tra để phát hiện các trường hợp nghi ngờ trong cộng đồng; xét nghiệm chẩn đoán nhanh ca bệnh; phát hiện sớm chuỗi lây nhiễm để có biện pháp can thiệp.
Báo cáo của WHO/EURO cho thấy, diễn biến của dịch sởi hết sức phức tạp. Dịch có thể xảy ra ngay cả những nước có nền kinh tế phát triển, dịch vụ y tế tốt nhưng vẫn có những “lỗ hổng” trong việc phòng và chống dịch nói chung. Qua đánh giá của WHO cũng cho thấy, biện pháp quan trọng nhất trong phòng, chống bệnh sởi đó là nâng cao tỉ lệ tiêm chủng cho nhân dân, nhất là các nhóm đối tượng có nguy cơ cao. Để đạt được tỉ lệ tiêm chủng cao trước hết cần nâng cao nhận thức cho nhân dân về lợi ích cũng như nghĩa vụ của các bậc phụ huynh trong việc đưa con em mình đi tiêm chủng.
Những nguyên nhân dẫn đến bùng nổ dịch sởi ở châu Âu mà Tổ chức Y tế Thế giới đưa ra có lẽ áp dụng được ở Việt Nam. Nhất là diễn biến của dịch sởi xảy ra ở nước ta vào đầu năm 2014 và chúng ta đã nhanh chóng triển khai các biện pháp quyết liệt để dập dịch; đã triển khai chiến dịch tiêm chủng sởi - rubella trên phạm vi cả nước đạt tỉ lệ cao. Tuy nhiên, chúng ta không được chủ quan trước dịch sởi, bởi vì dịch sởi diễn biến hết sức phức tạp và nhận thức của một số bậc phụ huynh còn chưa cao. Để nâng cao tỉ lệ người được tiêm chủng sởi cần có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, cộng đồng dân cư và của toàn xã hội.
Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến đưa ra thông điệp trong hội nghị phòng, chống dịch bệnh trước Tết Nguyên đán Ất Mùi: “Đưa con em đi tiêm chủng đầy đủ là trách nhiệm và nghĩa vụ của các bậc cha mẹ”.
BS NGUYỄN VINH QUANG (tổng hợp)
