Lịch sử y học cả đông và tây y từ ngàn xưa đều cố tìm những bài thuốc uống vào để con người được trường sinh bất tử. Tuy nhiên, chẳng có ai tìm ra được bài thuốc đó cả, và khoa học ngày nay đã chứng minh ước muốn đó là viễn tưởng.
Nền y học cổ truyền (YHCT) trong quá trình tìm kiếm ấy, đã phát hiện ra một bài thuốc có tác dụng thần diệu như thuốc tiên để kéo dài tuổi thọ. Bài thuốc này được các danh y Trung Quốc tìm ra cách đây gần 2000 năm và được đặt tên là “Bát tiên trường thọ”.
Tương truyền, vua Vũ Đế thời nhà Hán (Trung Quốc) muốn bất tử nên đã sai các bậc lương y nổi tiếng thời ấy chế ra các thuốc đan sa để uống. Do uống nhiều thuốc quá, chẳng những không thành tiên để hưởng sự bất tử, mà nhà vua còn mắc thêm chứng bệnh bị sốt, khát nước, đi tiểu nhiều lần… làm sức khỏe suy sụp. Trương Trọng Cảnh (tên hiệu là Tràng Sa), là một lương y nổi tiếng của Trung Quốc thời bấy giờ, đã chế ra phương thuốc “Bát vị” sắc cho nhà vua uống mà sức khỏe của vua hồi phục. Về sau qua ứng dụng trên lâm sàng, các ông như Trương Trọng Cảnh, Tiền Ất và các bậc lương y nổi tiếng khác tiếp tục gia giảm, biến hóa thành “Bát tiên trường thọ” và được lưu giữ, ứng dụng cho đến ngày nay.
Để tìm hiểu tác dụng kéo dài tuổi thọ của bài thuốc, trước hết xin được giới thiệu khái quát qua lý luận của nền YHCT về chức năng một số tạng phủ trong cơ thể.
Theo YHCT, trong cơ thể chúng ta, tạng thận có chức năng sinh lý hết sức quan trọng. Thận tàng tinh, chủ về sinh dục, phát dục, chủ về cốt tủy… Nghĩa là cơ thể con người được sinh ra, lớn lên, trưởng thành, hoạt động tình dục để duy trì nòi giống, sống lâu hay mau, cơ thể khỏe mạnh hay bệnh tật đều do tạng thận chi phối. Có thể đánh giá vai trò của tạng thận bằng câu đúc kết sau đây trong quyển “Hải Thượng y tôn tâm lĩnh” của danh y Lê Hữu Trác: “Người ta có sự sống đều nhờ vào tác dụng của âm, dương, thủy, hỏa. Mà thận là gốc rễ chung của âm, dương, thủy, hỏa. Nếu âm dương mất điều hòa, thủy hỏa thiên lệch thì trăm bệnh sinh ra ngay…”.
Đối với cuộc đời của từng con người, do lao động nặng nhọc, do hoạt động tình dục không tiết chế ở nam giới, do kinh nguyệt, thai, sản ở nữ giới, nên phần tinh, huyết bị hao tán quá mức. Hậu quả là phần âm, huyết bị giảm sút. Ông Vương Tiết Trai (Một lương y nổi tiếng của Trung Quốc) cũng nói: “Thủy hư thành bệnh chiếm 80%-90%”.
Đại danh y nước ta Hải Thượng Lãn Ông có nói: “Từ trẻ đến già, tật bệnh sinh ra, không bệnh nào là chẳng do thận âm suy kém”. Ông còn nói: “Con người thị dục thì nhiều mà tiết dục thì ít, cho nên đời người từ trẻ đến già vấn đề bổ âm không thể thiếu một ngày nào”.
Như vậy, các bậc danh y xưa đều khẳng định muốn không bị bệnh tật, muốn kéo dài tuổi thọ thì cần phải thường xuyên bổ phần âm. Mà bổ âm chính là bổ dưỡng cho thận âm, bởi vì thận âm đại diện cho phần âm trong cơ thể.
Cũng theo lý luận YHCT, để bổ thận âm, ngoài việc sử dụng các vị thuốc tác dụng trực tiếp vào tạng thận, còn phải tác động vào các tạng phủ khác trong cơ thể, vì lục phủ, ngũ tạng của con người có quan hệ mật thiết với nhau. Nghĩa là để bổ thận âm, thì cũng phải bổ phế âm (phế kim sinh thận thủy), phải kiện tỳ (vì tỳ vị có chức năng vận hóa chất dinh dưỡng từ thức ăn, uống thành tinh, huyết để nuôi dưỡng cơ thể và tàng trử về thận), phải thanh hỏa ở tạng tâm, tạng can (vì hỏa ở hai tạng này nếu mạnh quá sẽ thiêu đốt phần âm, làm cho âm, huyết càng giảm sút thêm), phải trừ nhiệt ở hạ tiêu vì nhiệt tích ở đó sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến thận thủy.
Vậy bài thuốc “Bát tiên trường thọ” tác dụng đến các tạng phủ của cơ thể như thế nào mà có tác dụng kéo dài tuổi thọ thần diệu như vậy?
Bài thuốc chỉ có 8 vị , nhưng các danh y xưa đã có sự chọn lựa, phối hợp rất tuyệt vời để tăng cường tối đa tác dụng bổ thận âm nhằm kéo dài tuổi thọ cho cơ thể. Sau đây là tên, liều lượng, tác dụng của các vị thuốc trong bài “Bát tiên trường thọ”.
Thục địa 16 gam. Tác dụng trực tiếp vào thận để bổ thận âm, bổ tinh, sinh huyết.
Sơn thù 8 gam. Tác dụng bổ liễm âm, giữ tinh, ích khí, đuổi phong tà, phối hợp để làm tăng tác dụng bổ thận âm của vị thục địa.
Hoài sơn 8 gam. Tác dụng vừa bổ thận vừa kiện tỳ, phối hợp với phục linh giúp cho tỳ vị tăng cường khả năng vận hóa chất dinh dưỡng từ thức ăn, uống để nuôi cơ thể và biến thành tinh, huyết đưa về tàng trữ tại thận.
Phục linh 6 gam vừa phối hợp với hoài sơn để kiện tỳ vị, vừa thanh trừ thấp nhiệt ở hạ tiêu làm cho thận âm khỏi bị hao tán.
Đơn bì 6 gam. Tác dụng thanh trừ nhiệt ở tạng can, tạng tâm để yên cho tạng thận.
Trạch tả 6 gam. Tác dụng lợi tiểu để trừ thấp nhiệt ở hạ tiêu, làm dương khí bốc lên làm thính tai, mắt.
Mạch môn 8 gam. Tác dụng bổ phế âm, tức là gián tiếp để bổ thận âm, vừa có tác dụng thanh nhiệt ở tạng tâm.
Ngũ vị tử 4 gam. Tác dụng bổ thận, dưỡng tâm huyết, sinh tân dịch.
Tuy nhiên, mỗi cơ thể đều có những đặc điểm riêng rất khác nhau. Ví dụ khi bị bệnh tật hoặc khi cao tuổi, có người thì bị tai điếc, người thì mờ mắt, người thì đau lưng, đi tiểu nhiều lần… Vì vậy, tùy triệu chứng của mỗi người mà gia giảm bài “Bát tiên trường thọ” cho thích hợp, thì hiệu quả mang lại càng lớn, sau đây là một số trường hợp gia giảm bài thuốc theo các chứng trạng của mỗi bệnh nhân:
- Nếu người cao tuổi có da trắng, hay sợ lạnh, đại tiện lỏng, đi tiểu nhiều lần, mạch hữu xích trầm nhược do thận âm, dương lưỡng hư) thêm phụ tử chế 2 gam, nhục quế hai gam, phá cố chỉ 6 gam, ích trí nhân 6 gam.
- Nếu người gầy đen, sốt từng cơn, sốt về chiều (do thận âm hư kèm cảm nhiễm ngoại tà) thêm sài hồ 6 gam, bạch nhược 6 gam, sinh địa 10 gam, đương quy 10 gam.
- Người già hay đau lưng, mỏi gối, ù tai gia đổ trọng 12 gam, ngưu tất 10 gam, cốt toái bổ 12 gam.
- Phụ nữ người gầy đen, trong người nóng bức, kinh ít hoặc mất kinh nguyệt, hay bị lở miệng, khô cổ gia quy thân 12 gam, bạch thược 10 gam, nhục quế 2 gam.
- Người già tiểu tiện ít thông, chân tay phù thũng, bụng trướng, thở khó, có nhiều đàm đo thận dương, tỳ dương hư) gia phụ tử chế 3 gam, nhục quế ba gam, sa tiền tử 12 gam, ngưu tất 12 gam, bội phục linh, hoài sơn lên 12-18 gam.
- Người già cơ thể gầy gò, bị táo bón, mạch tả xích trầm nhược (do thận âm hư, tinh huyết ở đại trường khô kiệt) bội thục địa lên 24 gam, gia thêm ngưu tất 12 gam, nhục thung dung 12 gam.
Trên đây chỉ là một số cách gia giảm chính. Nếu nắm vững y lý, gia giảm thích hợp thì tác dụng của bài thuốc sẽ thần diệu vô cùng.
Trong tập “Huyền tẩn phát vi”, Danh y Hải Thượng Lãn Ông có nói: “Phương thuốc đời xưa đặt ra, không gì bằng bài lục vị và bát vị. Thật là thần phương để giữ cho tính mệnh”. Bài thuốc “Bát tiên trường thọ” trên, được gia giảm từ hai bài thuốc lục, bát vị, nếu nói rằng thật là thần phương để kéo dài tuổi thọ thì cũng không ngoa vậy…
Th.s LÊ VĂN THỨC
