Truyện cực ngắn là một thể loại phổ biến trên thế giới và “đến” Việt Nam từ những năm 90 của thế kỷ trước. Mặc dù một bộ phận độc giả từ chối vì cho rằng khó hiểu, song hiện nay, thể loại này được bạn đọc đón nhận nồng nhiệt.

Truyện cực ngắn của Nhật Chiêu được độc giả trẻ đón nhận nồng nhiệt - Ảnh: K.MY

Truyện cực ngắn (hay còn là truyện chớp, truyện bưu thiếp, truyện nhanh...) là những truyện có dung lượng chỉ khoảng vài trang sách, vài trăm chữ, ngắn đến mức không thể rút gọn. Ðiểm thú vị ở truyện cực ngắn là giải quyết vấn đề tiết kiệm thời gian cho cả người viết và người đọc. Theo nhà nghiên cứu văn học Tạ Quốc Tuấn thì truyện thật ngắn là một câu chuyện nho nhỏ, hoặc một khía cạnh, một tình cảm, một ảo tưởng, một đoạn đối thoại của một người đều có thể làm thành đề tài của truyện cực ngắn. Truyện cực ngắn dồi dào triết lý tính.

Ở Việt Nam, truyện cực ngắn được quan tâm từ đầu những năm 90, đặc biệt là trong và sau cuộc thi Truyện cực ngắn do tạp chí Thế giới mới tổ chức năm 1993-1994. Nếu trên thế giới, Luis Borges (Argentina), Yasunari Kawabata (Nhật Bản), Ernest Hemingway (Mỹ), Lỗ Tấn (Trung Quốc)... được xem là những cây bút tài năng, mang lại sự tuyệt thú cho người đọc từ truyện cực ngắn, thì ở Việt Nam, những tên tuổi như Nhật Chiêu, Y Ban, Nguyễn Thị Hậu, Nhã Thuyên, Hoàng Long… đã để lại ấn tượng khó quên cho độc giả yêu thích thể loại này.

Thông thường độc giả đọc truyện cực ngắn là những người duy cảm. Họ thích sự cô đọng về ngôn từ hơn là sự diễn giải ở các chi tiết, lời thoại. Chính vì thế, không gian của truyện cực ngắn không nằm ở chỗ nó tả mà nằm ở chỗ nó gợi ra. Khi đọc truyện cực ngắn, độc giả luôn bị cuốn hút và ám ảnh bởi những ngôn từ hàm súc.

Năm 2007, nhà văn Hoàng Long, người chuyên săn tìm những truyện chớp, trình làng tập truyện cực ngắn Thế giới trùm chăn. Hơn 40 truyện ngắn đã mở ra một thế giới đa cực. Mỗi truyện như ánh chớp hư huyễn, một khoảnh khắc chợt nhận, một khơi gợi cho hành trình. Mặc dù Thế giới trùm chăn vẫn chưa được độc giả đón nhận nhiệt tình nhưng cũng được xem là tập truyện mở đầu cho thể loại truyện cực ngắn bắt đầu đua nở trên thị trường đọc.

Năm 2010, hai nữ tác giả Nguyễn Thị Minh Thái và Nguyễn Thị Hậu cho ra tập truyện Ngắn và rất ngắn. Cuốn sách đem lại cho người đọc bức chân dung tinh thần của những người phụ nữ trí thức làm văn chương thời hiện đại: đa đoan, tinh tế, nhạy cảm với những buồn vui, khổ đau, hạnh phúc của đời người. Có những truyện rất ngắn, có lúc nó giống như một cái cười mỉm giễu cợt, có lúc như giọt nước mắt cay đắng, lại có lúc như tiếng à thú vị về cái hài hước của sự đời. Có thể nói Ngắn và rất ngắn đã góp công lớn đưa thể loại truyện cực ngắn đến với độc giả.

Mới đây, nhà văn Nhật Chiêu trình làng tập truyện tuyệt ngắn thứ 4 của ông mang tên Lời tiên tri của giọt sương. Tập truyện bao gồm 9 chùm truyện: truyện nhỏ, truyện lạ, truyện đêm, truyện hư, truyện mê, truyện ai, truyện chơi, truyện thời. Những truyện trong Lời tiên tri của giọt sương rất ngắn, thậm chí truyện một câu, truyện vài từ và có truyện chỉ có một từ. Mặc dù “không dễ dàng để hiểu” ngay trong lần đọc đầu tiên, nhưng Lời tiên tri của giọt sương đã “hút hồn” những độc giả thích sự sắc sảo của tư duy và vẻ đẹp của đoản ngôn.

Có thể nói truyện cực ngắn là một thể văn lạ, hấp dẫn đối với độc giả. Nó khiến người đọc phải vận động tư duy, khơi mở về những liên tưởng sau câu chữ. Truyện cực ngắn sẽ còn phổ biến rộng rãi hơn với độc giả Việt Nam bởi sự sáng tạo nghiêm túc và không ngừng của các nhà văn tâm huyết với thể loại này.

KHÁNH HÀ