Viện Khảo cổ học Việt
* Tiến sĩ có thể giới thiệu đôi nét về đặc thù của văn hóa Sa Huỳnh và không gian văn hóa Sa Huỳnh?
Tiến sĩ Nguyễn Đăng Hải, Phó Viện trưởng Viện khảo cổ học - Ảnh: K.CHI
- Văn hóa Sa Huỳnh hay còn gọi là thời đại kim khí ở Việt Nam tập trung tại ba trung tâm lớn ở phía Bắc. Đông Nam bộ, chủ yếu là vùng Đồng Nai có một trung tâm mà bây giờ rất nhiều quan điểm thống nhất gọi là văn hóa Đồng Nai hoặc thời đại kim khí của Đông Nam bộ. Còn ở Nam Trung bộ và Trung Trung bộ, chủ yếu là khu vực Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Khánh Hòa, nổi lên một trung tâm kim khí rất lớn gọi là trung tâm văn hóa Sa Huỳnh. Niên đại của văn hóa Sa Huỳnh (cơ bản gọi là thời đại sắt) nằm trong khoảng từ 1000 năm trước Công nguyên đến đầu Công nguyên. Riêng ở Phú Yên, theo các nhà nghiên cứu đã từng vào đây khảo sát, tuy có phát hiện nhưng chưa nhiều lắm, chỉ vài di tích, di chỉ.
* Kết quả những cuộc khai quật tại các di tích, di chỉ như Eo Bồng, Cồn Đình tại Phú Yên có đóng góp gì cho việc tìm hiểu thêm giá trị của nền văn hóa Sa Huỳnh, thưa tiến sĩ?
- Trước hết, chúng tôi cho rằng đây là vùng phát hiện chưa nhiều, nên cần phải có những nghiên cứu để xem việc phân bố văn hóa Sa Huỳnh trải rộng đến đâu. Bên cạnh đó, những kết quả nghiên cứu ở một số di tích gần đây cho thấy nó thuộc về các giai đoạn tiền Sa Huỳnh.
Một nền văn hóa có nhiều con đường phát triển. Biểu đồ phát triển văn hóa không phải theo chiều thẳng đứng và khi đã ở trên đỉnh, nó có đặc trưng nổi tiếng, ví dụ như Đông Sơn, còn ở khu vực này là Sa Huỳnh. Vậy phải xem thử khi lên đến đỉnh cao thì văn hóa Sa Huỳnh phát triển như thế nào. Việc nghiên cứu di chỉ Khe Ông Dậu cũng là để tìm hiểu thêm về văn hóa Sa Huỳnh trên dải đất miền Trung nói chung và cả nước nói riêng.
 |
|
Khai quật di chỉ Khe Ông Dậu - Ảnh: NGUYỄN DANH HẠNH |
* Mục đích của cuộc khai quật này là gì?
- Cuộc khai quật này nhằm làm sáng rõ hơn kết quả đào thám sát, trả lời những câu hỏi giả định ban đầu như: đây có phải là tiền Sa Huỳnh không, hoặc có thể muộn hơn không?... Qua đào thám sát vào năm 2006 tại di chỉ Khe Ông Dậu, tôi cho rằng gốm ở di chỉ này có thể có cách đây 3.000 năm. Khi có kết quả chính thức, bộ mặt tiền sử của Phú Yên sẽ sáng rõ hơn, vì những di chỉ thuộc thời đại kim khí có niên đại cách đây 3.000 năm thì không nhiều. Theo nghiên cứu, văn hóa Sa Huỳnh càng đi vào Nam càng mờ nhạt, đó là điều tất nhiên vì cái gì cũng có trung tâm rồi từ đó lan tỏa ra. Hy vọng sau đợt khai quật này có thể kết luận các hiện vật ở lớp dưới cùng thuộc thời đại văn hóa tiền Sa Huỳnh, lớp trên thuộc văn hóa Sa Huỳnh.
* Xin cảm ơn tiến sĩ!
HOÀNG LÊ (thực hiện)
