Từ lâu, những người yêu nhạc ở Phú Yên đã có chung nhận xét: “Tác phẩm của các nhạc sĩ trong tỉnh phần nhiều chịu ảnh hưởng từ dân ca”. Vì sao những người viết ca khúc ở Phú Yên vẫn cặm cụi thủy chung với dòng nhạc đậm chất dân ca, đặc biệt là dân ca Nam Trung Bộ?

Biểu diễn dân ca trên sân khấu Phú Yên - Ảnh: LÊ MINH

Công bằng mà nói, điều kiện để nắm bắt thị hiếu người nghe, học tập cái mới trong phong cách sáng tác, “công nghệ” đưa tác phẩm đến với công chúng… ở một tỉnh xa như Phú Yên không thể so bì được với một số nơi khác, đặc biệt là các trung tâm lớn như TP Hồ Chí Minh hay thủ đô Hà Nội. Mà một bài hát “thị trường” thì lại rất cần những yếu tố đó. Để sáng tác một ca khúc “thị trường”, người viết chỉ cần đầu tư vào giai điệu, thậm chí “đạo” một vài câu từ nhạc nước ngoài sao cho dễ cảm nhận, tiếp theo đó là lắp ghép ca từ vào bài hát, chủ yếu khai thác chuyện tình yêu đôi lứa với cách thể hiện giản đơn, dễ nghe dễ thuộc. Công việc còn lại là vào phòng thu hiện đại, ca khúc được thể hiện bằng một giọng ca hạng “sao”. Cuối cùng là công nghệ quảng bá, “lăng xê” sao cho đình đám, thế là khép lại vòng đời thành công (dù khá ngắn ngủi) của một ca khúc “thị trường. Còn để viết một ca khúc phát triển từ dân ca hay mang âm hưởng dân ca không phải ai cũng làm được. Trước tiên, người viết phải có một kiến thức nhất định về dân ca vùng miền, sau đó phát triển các thang âm,  cung bậc sao cho phù hợp với nội dung mà bài hát có thể chuyển tải. Không như nhạc Tây, âm nhạc dân tộc Việt Nam phân chia rõ ràng các trạng thái tình cảm qua từng làn điệu. Đó là, điệu như “xuân” thì vui, “ai” thì buồn, “bắc” thì khỏe mạnh hay giận dữ, “nam” thì tình cảm nhẹ nhàng, “quảng” lại mơ mộng yêu đương… Và còn tùy thuộc vào khu vực hình thành nên làn điệu đó mà có tính chất khác nhau. Nếu không nắm bắt được những yếu tố này thì trong quá trình sáng tác, rất dễ lấy “râu ông nọ cắm cằm bà kia”. Cái khó ở đây là làm sao cho tác phẩm mới phát triển phải vừa giữ được chất vừa không trùng lắp với bài bản đã có và nhất là phải được đông đảo người nghe chấp nhận. Viết một ca khúc mang âm hưởng dân ca không đơn giản, thế nhưng hiện nay, những ca khúc đó còn có vị trí khá khiêm tốn so với dòng nhạc thị trường, thể hiện ở số lượng người thưởng thức.

Ở Phú Yên, chưa ai sống được bằng nghề sáng tác ca khúc. Họ viết vì tình yêu quê hương đất nước, họ viết để ca ngợi nơi mà họ sinh ra, lớn lên, gắn bó máu thịt và cao hơn cả là vì niềm đam mê âm nhạc. Một  vài người có điều kiện thuận lợi thì tác phẩm đến được với công chúng để được khen chê yêu ghét. Còn ngược lại thì viết ra rồi… để đấy, không phối khí, không nhạc đệm, không ca sĩ thể hiện và nhất là không có cả cơ hội để giới thiệu tác phẩm!

Tuy còn nhiều khó khăn, nhưng hàng năm các tập nhạc được hỗ trợ về kinh phí xuất bản của các nhạc sĩ Phú Yên vẫn đều đặn ra đời. Trong các tập nhạc ấy, vẫn thấy thấp thoáng những dòng sông, bến nước, con đò, lời ru của mẹ, giọng hò của cha. Họ - những nhạc sĩ Phú Yên - như những con ong chuyên cần ngày đêm hút mật dâng đời, luôn chắt lọc những gì tinh túy của nghệ thuật dân tộc để giữ gìn và phát huy, nghiên cứu tìm tòi để phát triển thành cái mới. Vẫn còn đó những khán giả riêng của loại hình âm nhạc dân tộc, đó là liều thuốc tiếp thêm niềm tin cho giới sáng tác ca khúc trong tỉnh vững tâm đeo đuổi niềm đam mê ấy. Hy vọng đến một lúc nào đó, các tác phẩm họ viết ra đều đến được với người nghe một cách trọn vẹn. Không những vậy, tác phẩm còn vượt ra ngoài phạm vi của một tỉnh, tạo dựng một phong cách, một bản sắc riêng của âm nhạc vùng miền.

TẤN PHÁT