Vừa đặt chân đến tỉnh Điện Biên, chúng tôi đã nghe không gian như rừng phách đổ vàng. Những chú ve sầu đâu đó trên các tàng cây cao từng chặp đồng thanh nổi lên điệp khúc nhạc rừng vang vọng giữa đại ngàn. Những vệt nắng màu mật ong lấp lánh qua khe lá thả xuống lối đi từ bìa rừng vào trong Khu di tích Sở chỉ huy chiến dịch Điện Biên Phủ năm xưa. Chúng tôi như được hành hương về với kỳ tích không thể nào quên trong tâm khảm người dân Việt.

Nhà báo Nguyễn Viết Điệu (Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh Điện Biên) đưa chúng tôi đi tham quan và giới thiệu từng nơi trong Khu di tích Sở chỉ huy chiến dịch Điện Biên Phủ. Cách trung tâm TP Điện Biên Phủ hơn 30km, Khu di tích Mường Phăng thuộc huyện Điện Biên (tỉnh Điện Biên) tọa lạc trong khu rừng nguyên sinh. Đây chính là nơi đặt Sở chỉ huy chiến dịch Điện Biên Phủ. Sở chỉ huy quân sự này đóng dọc theo một con suối nhỏ chạy quanh dưới chân núi Pú Đồn, được bố trí thành hệ thống liên hoàn, bao bọc trước sau, có hầm hào, lán trại thuận tiện, vừa phù hợp tốc độ làm việc cho mặt trận, vừa đảm bảo bí mật an toàn tuyệt đối. Sở chỉ huy nằm ở độ cao trên 1.000m so với mặt nước biển, ẩn mình dưới tán rừng cổ thụ, được nhân dân nơi đây gọi bằng cái tên thiêng liêng trìu mến: “Rừng Đại tướng”.

Nơi làm việc của Ban Thông tin tại Sở chỉ huy chiến dịch Điện Biên Phủ trong cánh rừng Mường Phăng - Nguồn: dantri

Điều thú vị là bên cạnh “kênh thuyết minh chính thống” của Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh Điện Biên, chúng tôi còn được nghe “kênh thuyết minh dân gian” từ những em bé dân tộc Thái ở Mường Phăng. Khi chúng tôi vừa bước vào cửa rừng, không biết từ đâu có gần 20 cháu xuất hiện, tuổi từ 9 đến 13, quần áo không được tinh tươm. Các cháu kiếm tiền phụ giúp gia đình bằng việc bán vỏ cây rừng, lá, rễ khô do cha mẹ hay bà con thu hoạch được nơi đại ngàn này để làm thuốc nam. Biết chúng tôi là khách phương xa đến tham quan, bọn trẻ liền tháp tùng bách bộ hàng mấy cây số vào khu di tích. Rồi lần lượt đến mỗi di tích, các cháu tranh nhau say sưa kể những điều mình biết về chiến dịch Điện Biên Phủ, về chốn đại ngàn này. Chúng tôi thân mật hỏi chuyện bọn trẻ, hóa ra các cháu đều dở dang việc học bởi nhiều lý do: cháu thì ở xa trường, cháu thì mồ côi sớm, có cháu cha mẹ mắc bệnh nan y… Đời sống quá khó khăn, các cháu phải mưu sinh thay vì đến trường như bạn bè cùng trang lứa. Vậy mà bọn trẻ thuộc vanh vách từng sự kiện diễn ra nơi cánh rừng cổ thụ Mường Phăng. Nào là, đây là nơi bác Giáp họp các tướng tá trước khi xung trận; này là hệ thống canh phòng bộ chỉ huy chiến dịch; kia là chỗ ăn nghỉ của bác Giáp… Một cậu bé độ 10 tuổi, mặt mũi lem luốc chỉ tay về khoảng rừng trống: “Chỗ kia cách đây mấy năm, máy bay chở bác Giáp và gia đình về thăm Mường Phăng, bà con vui mừng lắm!”. Một bé gái khoảng 12 tuổi, nói: “Lúc ấy em mới sinh, biết gì mà chỉ chỗ bác Giáp đi máy bay về thăm!”. Cậu bé nhìn chúng tôi như khẳng định mình không nói xạo, rồi hướng về phía bé gái: “Cha mẹ em nhiều lần dẫn qua đấy hái lá thuốc đều kể cho nghe mà!”. Tôi chợt ngộ ra rằng, nơi đại ngàn Mường Phăng này, mỗi gốc cây, hòn đá, căn hầm, lối đi nhỏ về đều dẫn vào pho truyện về Điện Biên Phủ, về bác Giáp. Có lẽ từ tinh thần hiếu khách, các cháu thi nhau kể cho chúng tôi nghe hết chuyện này sang chuyện khác, khi thì chính sử, lúc là huyền sử, dã sử, truyền thuyết mà quên việc chào bán những món lá thuốc dân gian trên tay. Trời ngả sang chiều, chúng tôi cũng chuẩn bị rời cánh rừng Mường Phăng về TP Điện Biên Phủ. Nhìn các cháu chưa bán được món lá thuốc nào, một nhà báo cảm động tặng mỗi cháu một ít tiền. Nhưng các cháu nhất loạt từ chối và bảo của cải không tự công sức mình làm ra thì không nên nhận! Chúng tôi vặn hỏi lại: “Ai dạy các cháu thế?”. Bọn trẻ đồng loạt trả lời: “Bác Giáp!”.

NGUYỄN TƯỜNG VĂN