Một góc thủ đô La Paz của Bolivia- Nguồn: Internet

Nông nghiệp chiếm khoảng 15% GDP Bolivia. Diện tích đất được canh tác bằng kỹ thuật hiện đại gia tăng nhanh chóng tại vùng Santa Cruz , nơi cho phép canh tác hai mùa mỗi năm. Đậu nành là loại cây trồng chủ yếu, được bán vào thị trường Cộng đồng Andean. Khai thác khoáng sản và hydrocarbons chiếm 10% GDP và chế tạo dưới 17%. Năm 2004, chính phủ đã đặt trọng tâm lớn cho chương trình phát triển các cơ sở cảng biển tại Puerto Busch trên sông Paraguay . Cách xa nữa về phía bắc Puerto Suarez và Puerto Aguirre, hiện đang được nối với sông Paraguay qua kênh Tamengo, đi xuyên qua Brazil , nơi các tàu chở container cỡ trung bình đi lại. Năm 2004 khoảng một nửa lượng hàng xuất khẩu của Bolivia đi qua sông Paraguay . Khi Puerto Busch hoàn thành, những tàu biển lớn hơn có thể cập cảng tại Bolivia . Việc này sẽ giúp gia tăng mạnh tính cạnh tranh của Bolivia, theo đó họ sẽ không lệ thuộc quá nhiều vào các cảng biển nước ngoài (Peru và Chile) nữa, giảm chi phí xuất nhập khẩu.

Là một trong những nước kém phát triển nhất Nam Mỹ, Bolivia có tới hai phần ba dân số, thường là nông dân, sống trong nghèo khổ. Mật độ dân số thay đổi từ mức chưa tới 1 người/km2 ở các đồng bằng phía đông nam tới khoảng 10 người/km2 ở các cao nguyên trung tâm. Năm 2006, mức tăng dân số nước này khoảng 1,45% mỗi năm; khoảng 80% dân số nói tiếng Tây Ban Nha như tiếng mẹ đẻ, dù các ngôn ngữ Aymara và Quechua cũng thường gặp. Khoảng 90% trẻ em theo học tiểu học nhưng thường chỉ kéo dài một năm hoặc chưa tới một năm. Tỉ lệ biết chữ thấp tại các vùng nông thôn, tương đương với Brazil , nhưng dưới mức trung bình của Nam Mỹ.

Sự phát triển văn hóa tại Bolivia ngày nay được chia thành ba giai đoạn riêng biệt: tiền Columbo, thuộc địa và cộng hòa. Những tàn tích khảo cổ quan trọng, những đồ trang sức vàng bạc, những đền đài đá, những hiện vật gốm sứ và những mảnh vải dệt đã được tìm thấy trong nhiều nền văn hóa quan trọng thời tiền Colombo . Các tàn tích chính gồm Tiwanaku, Samaipata, Incallajta và Iskanawaya. Quốc gia này cũng sở hữu rất nhiều di sản khác tại những địa điểm khó tiếp cận và ít được nghiên cứu khảo cổ thực sự. Người Tây Ban Nha đã mang tới đây nghệ thuật tôn giáo truyền thống của riêng họ, dưới bàn tay những người dân địa phương, các công nhân xây dựng người Mestizo và những người thợ thủ công nó đã trở nên phong phú và phát triển thành một phong cách kiến trúc, hội họa, và điêu khắc khác biệt, được gọi là “Mestizo Baroque”. Bolivia cũng có một truyền thống dân gian phong phú. Âm nhạc dân gian của họ đặc trưng và đa dạng. “Những điệu múa ma quỷ” tại carnival Oruro hàng năm là một trong những sự kiện dân gian nổi tiếng nhất Nam Mỹ, và tại một lễ hội khác ít được biết hơn là Tarabuco. Lễ hội nổi tiếng nhất trong số nhiều lễ hội tại quốc gia này là “carnaval de Oruro”, được UNESCO công nhận là một trong số 19 kiệt tác di sản truyền khẩu và phi vật thể của nhân loại.

La Paz là thủ đô hành chính của Bolivia . Nguyên thủy đây là ngôi làng “Chuquiago” của thổ dân châu Mỹ. Năm 1548 Alonso de Mendoza người Tây Ban Nha đến khai phá, đổi tên thị trấn thành Nuestra Senora de La Paz (nghĩa là Nữ vương Hòa bình) để kỷ niệm ngày tái lập hòa bình sau vụ nổi loạn của Gonzalo Pizarro bốn năm trước. Địa thế quan trọng của La Paz là án ngữ huyết lộ đưa kim loại quý như vàng, bạc... từ mỏ trên núi vùng Potosi xuống vùng duyên hải Lima . Với sự phát triển đô thị, La Paz biến thành trung tâm kinh tế địa phương vùng Altiplano. Năm 1825 để kỷ niệm chiến thắng trận Ayacucho của lực lượng Cộng hòa đánh tan quân của triều đình Tây Ban Nha, tên thành phố lại đổi là La Paz de Ayacucho (Hòa bình Ayacucho). Đây là mốc lịch sử mở đầu cho nước Bolivia độc lập. La Paz lớn dần và chiếm ưu thế làm trung tâm thương mại của nước Bolivia non trẻ. Thành phần dân ngụ cư quyền thế nhất là lớp chủ điền trong khi lớp tá điền thổ dân tiếp tục canh tác đất đai đồn điền ngoại vi. Những dinh thự tráng lệ nay còn thấy ở trung tâm thành phố là chứng tích sót lại của cuộc sống chủ điền giàu sang.

K. NGỌC (Theo wikipedia)