* Lãnh đạo thế giới hoan nghênh thỏa thuận giữa Iran và P5+1

Sáng 24/11, các hãng tin Reuters và AFP cho biết Iran và 6 cường quốc thế giới đã đạt được thỏa thuận đột phá nhằm kiềm chế tham vọng hạt nhân của Tehran để đổi lấy việc nới lỏng có giới hạn lệnh trừng phạt đối với nước cộng hòa Hồi giáo này.

Một cuộc đàm phán giữa Iran và nhóm P5+1 - Ảnh: AP

Iran và nhóm 6 nước gồm Mỹ, Pháp, Đức, Anh, Trung Quốc và Nga đã được thỏa thuận lịch sử này sau hơn 4 ngày đàm phán tại Geneva (Thụy Sĩ). "Chúng tôi đã đạt được thỏa thuận", Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif khẳng định qua Twitter cá nhân. Cùng ngày, đại diện cấp cao phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại của Liên minh châu Âu (EU) và là trưởng phái đoàn các nước lớn tham gia đối thoại với Iran, bà Catherine Ashton cho biết các cường quốc đã đạt được một thỏa thuận với Iran về chương trình hạt nhân của nước này. Người phát ngôn của bà Ashton, ông Michael Mann dẫn lời bà Ashton trên trang Twitter cá nhân khẳng định: "Chúng tôi đã đạt được thỏa thuận giữa E3+3 và Iran ". Cùng ngày, một nhà ngoại giao phương Tây liên quan tới cuộc đàm phán khẳng định rằng Iran sẽ được tiếp cận nguồn ngoại tệ 4,2 tỉ USD như là một phần trong thỏa thuận kiềm chế chương trình hạt nhân để đổi lại việc nới lỏng có giới hạn lệnh trừng phạt của quốc tế.

Ngay sau khi Iran và P5+1 đạt được thỏa thuận bước đầu này, một loạt các nhà lãnh đạo trên thế giới đã lên tiếng hoan nghênh bước đi đột phá giữa hai bên. Tổng thống Iran Hassan Rowhani đã hoan nghênh thắng lợi của các nhà đàm phán, đồng thời tuyên bố rằng thỏa thuận này sẽ "mở ra các chân trời mới". Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif cũng thừa nhận thỏa thuận lịch sử giữa Iran với nhóm P5+1 là "thành quả quan trọng" cho dù đây mới chỉ là "bước đầu tiên" trên chặng đường tiến tới thỏa thuận cuối cùng. Thứ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araqchi tuyên bố "chương trình làm giàu" hạt nhân của Iran đã được công nhận với việc các cường quốc nhất trí để Tehran làm giàu uranium dưới 5%.

Ngoại trưởng Pháp Laurent Fabius mô tả thỏa thuận vốn đã được chờ đợi đã lâu giữa Iran và 6 cường quốc này là “bước tiến quan trọng”, nhấn mạnh thỏa thuận này đã xác nhận quyền hạt nhân dân sự của Iran. Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov khẳng định "ai cũng có lợi" trong việc đạt được thỏa thuận lịch sử. Tổng thống Mỹ Barack Obama hoan nghênh thỏa thuận hạt nhân vừa đạt được giữa Iran và sáu cường quốc, coi đây là "một bước đi quan trọng đầu tiên hướng tới một giải pháp toàn diện". Tổng thống Obama nhấn mạnh, thỏa thuận này là thỏa thuận “ bước đầu, 6 tháng” bao gồm những "hạn chế đáng kể". Theo Tổng thống Mỹ, thỏa thuận mang tính đột phá này sẽ tạo điều kiện cho các cuộc đàm phán tiếp theo, và đây cũng là thỏa thuận đại diện cho “một con đường mới hướng tới một thế giới an toàn hơn”.

Ngoại trưởng Anh William Hague nhận định, thỏa thuận hạt nhân giữa Iran và P5+1 là "tốt cho cả thế giới”, bao gồm cả các quốc gia Trung Đông. Mô tả thỏa thuận này như là một "thỏa thuận giai đoạn đầu tiên quan trọng và đáng khích lệ",  Ngoại trưởng Anh Hague cho biết thêm, các bên đã rất tích cực trong các cuộc đàm phán vừa qua, tuy nhiên phía trước vẫn còn nhiều việc khó khăn phải làm để thực hiện và xây dựng thỏa thuận vừa đạt được.

Trong khi đó, ngày 24/11, văn phòng của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu thông báo nước này coi thỏa thuận hạt nhân vừa đạt được giữa Iran và Nhóm P5+1 tại Geneva là "tồi tệ" và Tehran đã đạt được "điều họ muốn". Tuyên bố có đoạn viết: "Đó là một thỏa thuận tồi vốn trao cho Iran những gì họ muốn, đó là: dỡ bỏ một phần các biện pháp trừng phạt trong khi vẫn duy trì một phần thiết yếu trong chương trình hạt nhân của Tehran ". Trong khi đó, Bộ trưởng Kinh tế Israel Naftali Bennett ngày 24/11 cho hay nước ông sẽ không bị ràng buộc bởi thỏa thuận nói trên và vẫn có quyền phòng vệ. Phát biểu trên đài phát thanh quân sự, ông Bennett nói: " Israel không tham gia thỏa thuận ở Geneva . Iran đang đe dọa Israel và Israel có quyền phòng vệ".

Trong diễn biến liên quan, theo tờ Thời báo New York, một số chuyên gia, trong đó có một cựu quan chức phụ trách vấn đề Iran tại Nhà Trắng, nói rằng có ít khả năng nhà lãnh đạo tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei sẽ “đóng sập cánh cửa” với lựa chọn phát triển vũ khí hạt nhân. Ông Gary Samore, từng là phụ tá cao cấp về vấn đề không phổ biến thuộc Hội đồng An ninh Quốc gia trong nhiệm kỳ đầu của ông Obama nhận định: “Sau khi thời hạn 6 tháng kết thúc, chúng ta có thể sẽ phải chứng kiến thêm một nửa bước đi nữa, thêm 6 tháng đàm phán nữa, và cứ thế”.

H.NGUYỄN (tổng hợp từ Vietnam+ , VOV)