Con cá trong lờ đỏ hoe con mắt
Con cá ngoài lờ lúc lắc muốn vô
Lờ là gì? Mà con cá trong lờ phải đỏ hoe con mắt? Lờ là gì? Mà con cá ngoài lờ lúc lắc muốn vô? Xin thưa, lờ là một dụng cụ dùng bắt cá đồng, nói chung là cá nước ngọt... Lờ có dáng hình trụ, được gắn toi ở cả hai đầu.
Thả lờ là một đam mê của những người sống vùng nông thôn vào mùa mưa lụt. Người lớn, trẻ con đều thích, cho dù lội nước, dầm mưa rét cóng. Cá bắt được càng nhiều càng thích, quên cả lạnh lẽo, đói khát.
Còn nhớ lúc nhỏ, hễ vào mùa mưa, mưa như đổ, mưa như thác, chúng tôi mang tơi, đội nón, lòng vô cùng phấn khởi, xách lờ ra ruộng ngay. Mỗi đứa khoảng chục cái lờ tiểu. Ngay nơi hai bên mỗi trổ ruộng, chúng tôi đặt lờ. Trổ ruộng là nơi người ta cuốc ngang bờ cho nước chảy. Trổ ruộng là nơi cá thường qua lại. Chúng tôi ép lờ sát vào hai bên trổ, bứt cỏ phủ lên trên để ngụy trang. Ngay giữa lờ, chúng tôi xiên một cây que cắm sâu xuống đất, giữ cho lờ không trôi đi. Chúng tôi mang tơi, đội nón đi đặt khoảng trên một chục lờ, xong mới về nhà. Một tiếng đồng hồ sau, chúng tôi đi thăm lờ bằng cách kéo lờ lên. Nếu có cá thì đổ vào giỏ, nếu không cá, lại đặt xuống như cũ. Đặc biệt lúc trời đang lụt, nước đang lớn, lúc ấy cá chạy mừng nước rất nhiều. Đôi khi giở một lờ có mấy chục con cá đủ loại. Thông thường hễ đi thả lờ vào mùa mưa lụt là bị lạnh cóng, tay chân tím tái, toàn thân run lập cập. Vậy nên khi về nhà phải ngồi gần bếp lửa sưởi ấm. Thế là ngồi áp sát bếp, nướng cá vừa bắt được ăn luôn. Cá nướng cứ ăn với hạt muối là ngon tuyệt. Ăn tại bếp quả là ấm áp và hạnh phúc vô cùng. Tuổi thơ tôi đầy ắp những ngày hạnh phúc như vậy. Suốt cả tuổi thơ, vào mùa mưa lụt, chúng tôi mê mải thả lờ nên có nhiều kinh nghiệm quý báu để bắt được nhiều cá. Ví như chúng tôi bắt đom đóm nhốt vào trong lọ thuốc Pi (Pénicilin) cột toòng ten trong lờ. Chúng tôi thường thả lờ đêm mà. Thấy đom đóm sáng nhấp nháy trong lờ, cá - đặc biệt là cá cẫng - chui vào rất nhiều. Chúng khoái thứ ánh sáng đẹp tuyệt vời ấy, nên cứ đâm đầu vào. Nhấc lờ lên, cá trong lờ nặng trĩu, lòng sung sướng khôn tả. Mỗi khi trời mưa lụt, thùng đất nhà tôi hồi ấy lúc nào cũng nửa thùng cá, nhà ăn không hết.
Riêng về lờ bầu, người lớn mới thả được, bởi vì phải dùng sõng để thả vào chỗ nước sâu. Lờ bầu bắt được con cá nào là đích đáng, to phải cỡ bàn tay trở lên. Đặc biệt là loại cá dầy, cá sảnh là ngon tuyệt. Loại cá này nếu kho 3 lửa trở lên, có thể ăn luôn cả xương, cả vảy. Xương, vảy lúc ấy rất mềm, rất béo.
Ba tôi thích thả lờ bầu, bởi nhà gần bầu Hương. Còn tôi ưa thả lờ đồng vì ruộng sát xung quanh nhà. Mùa mưa lụt, hai cha con ít có trong nhà vì mãi ở ngoài mưa thả lờ.
Thả lờ vào mùa mưa lụt quả là một thú vui, một đam mê hữu ích, có sức hấp dẫn vô cùng…
NGÔ PHAN LƯU
