Mươi năm trước, không phải ai cũng dễ dàng có chậu mai chưng tết; ở Phú Yên bây giờ… ra cửa gặp mai vàng và mai xuân xứ Nẫu đang “tung tăng” khắp nước. Vì sao một loài hoa quý phái đã trở nên “phổ cập” như vậy?
Một cây mai “chiến” ở Hội Hoa xuân Tuy Hòa - Ảnh: B.ĐÀO
Cách đây chục năm, hồi mới lập gia đình, mỗi lần dạo chợ hoa xuân là vợ chồng tôi… tránh xa khu vực bán mai. Bởi giá chót một gốc mai “coi được” cũng bạc triệu, thôi thì chơi hoa chậu (vạn thọ, cúc, thược dược, quất…) cho vừa túi tiền và hứa với lòng… tết sau. Giờ nhà tôi đã chuyển ra làng hoa Ninh Tịnh (ngoại ô Tuy Hòa), hễ sắp tết là mấy ông hàng xóm gọi: “Ê, qua vườn tao coi có chậu mai nào hay thì bưng về chơi”. Theo dân nhà nghề, mai vàng Phú Yên hiện rất phong phú chủng loại, có loại hoa 5 cánh, 6 cánh, 12 cánh, 16 cánh…; gần đây có loại… 120 cánh, có loại mai màu cà rốt, mai trắng… nhưng phổ biến nhất vẫn là mai vàng hoàng yến.
Ở Phú Yên, đi đâu cũng thấy người ta trồng mai nhưng vùng Tuy Hòa là trung tâm mai thương phẩm lớn “có cỡ” khu vực miền Trung, với sản lượng hàng vạn chậu mỗi năm. Ông hàng xóm Đặng Tiền Phong (47 tuổi), lúc nào trong vườn nhà cũng có trên 200 gốc mai, nói: “Thế mạnh của mai Phú Yên là sum suê cành nhánh, nhiều hoa nhưng giá cả “đại chúng”, không dưỡng mai quá nhiều năm theo kiểu bonsai, thường không quá 10 năm tuổi, suất đầu tư thấp… Nhìn chung từng chậu mai ở đây đưa ra thị trường luôn thấp giá hơn hẳn so với mai Bình Định, nhưng vì “dễ” mua nên bán rất chạy hàng. Bởi nhiều người vẫn thích xuân về trong nhà có chậu mai… hoành tráng nhưng hợp túi tiền!”.
Giới sành mai đúc kết: phong cách chung của mai Phú Yên là “chà, lùm”, sung mãn, nhiều cành; chỉ cần uốn tỉa cân đối, ra nhiều hoa… là có thể đưa ra thị trường. Khoảng 50% mai trồng ở Phú Yên đưa ra mùa tết, nằm ở mức giá từ vài trăm nghìn đến 5 triệu đồng/chậu; chính những yếu tố này là thương hiệu của mai vàng Phú Yên!
Về nguyên do hình thành phong cách mai Phú Yên, ông Lê Văn Thiệt (Mười Thiệt, 62 tuổi), một “cây đa” trồng mai ở Ninh Tịnh, phân tích thêm: “Ví dụ, nếu nhà vườn mua gom mai có thế dáng “sách vở” 1 triệu đồng/gốc về chăm dưỡng, thì một năm sau giá vẫn vậy, may ra phải nhiều năm nữa mới tăng giá trị. Còn với mai “lùm”, cũng giá mua đó, qua một năm chăm bón, cành nhánh phát triển nhanh, nhiều hoa thì có thể lãi được 200.000 đồng/chậu. Bởi vậy, vẫn có không ít người Phú Yên trồng chơi và kinh doanh mai thế dáng nghệ thuật nhưng phần đông nhà vườn ở đây chuộng loại mai “lùm” vì dễ trồng, dễ bán, thu lãi nhanh. Mai ở đây cũng thuộc loại “dễ tính”, thích nghi nhanh nên từ Bắc chí Nam nước ta bây giờ đang chơi rất nhiều mai xuất xứ Phú Yên…”. Dù vậy, trồng mai ở Phú Yên vẫn có ăn gấp nhiều lần làm lúa.
Ông Mười Thiệt đang “khám sức khỏe” cho trang trại mai của gia đình - Ảnh: B.ĐÀO
Chính số lượng lớn, giá cả “đại chúng” đã tạo nên sự sôi động khác thường của thị trường mai Phú Yên. Trước mỗi mùa tết; từng đoàn xe tải “ăn” mai xuôi Nam ngược Bắc luôn đỗ kín dọc những con đường các làng hoa ở Tuy Hòa. Cách Tết Quý Tỵ cả tháng, ông Mười Thiệt nhẩm tính: đã có hàng trăm xe tải về “ăn” mai, mỗi xe chở bình quân 100 chậu, như vậy là đã có khoảng 50.000 chậu mai Phú Yên… “xuất ngoại”. Thế nhưng thị trường mai cũng đang có hướng bão hòa, bởi khác với hoa ngắn ngày “chơi tết xong… lên xe rác”, riêng chậu mai mua về chơi tết xong có thể tự chăm (hoặc gởi nhờ nhà vườn) để tết năm sau... khỏi cần mua nữa.
Một điều thú vị, hầu hết dân làm mai ở Tuy Hòa mà tôi quen đều… làm thơ. Ví như nhà “mai - thơ” Hoàng Ngọc Anh (55 tuổi, sở hữu trên 600 gốc mai), “lão thơ” Nguyễn Văn Ngọc (73 tuổi, chủ trang trại khoảng 3.000 gốc mai)… Khi tôi đến hỏi chuyện mai thì được mấy ông này… gởi thơ xuân. Ông Hoàng Ngọc Anh thì luôn chủ trương “trồng tận gốc, bán tận ngọn”; ngoài việc bán sỉ tại vườn, mỗi mùa tết ông đều “đánh” một chuyến mai ngoại tỉnh. Ví như năm rồi, tiết trời lạnh kéo dài, mai trổ hoa yếu ớt, ông “đánh” một xe mai đi Buôn Ma Thuột… lỗ chỏng gọng! Thế nhưng năm nay ông vẫn “máu” khi tuyên bố: sẽ đi Vũng Tàu vì “ở trỏng nắng ấm, mai có giá…”.
BÍCH ĐÀO
