Thời gian gần đây, lợi dụng giấy phép khai thác, chế biến các loại đá mỹ nghệ và vật liệu xây dựng, một số doanh nghiệp đã tổ chức khai thác bừa bãi. Thêm vào đó, người dân cũng công khai đào bới đất rẫy lấy đá bán cho các công trình xây dựng, dân dụng… gây tác động xấu đến môi trường, thất thoát tài nguyên. Trong khi đó, chính quyền địa phương và ngành chức năng vẫn chưa có giải pháp ngăn chặn triệt để.
Bài 1: Đào bới đất nông nghiệp để lấy đá
Nhiều cá nhân, tổ chức đã ngang nhiên khai thác đá trên diện tích đất sản xuất nông nghiệp tại các xã Sơn Hà, Sơn Nguyên và Suối Bạc của huyện Sơn Hòa để bán cho các đầu nậu ngoài tỉnh, tạo thành những hố sâu nham nhở. Trong khi đó, ông Nguyễn Ngọc Tiến, Trưởng phòng TN-MT huyện Sơn Hòa lại khẳng định khu vực này chưa cấp phép cho đơn vị, cá nhân nào khai thác đá.
Lén lút khai thác đá trên đất rẫy - Ảnh: P.NAM
BIẾN DẠNG MẶT BẰNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP
Tình trạng khai thác đá làm vật liệu xây dựng và mỹ nghệ trái phép đang diễn ra khá phổ biến tại các xã Sơn Hà, Sơn Nguyên và Suối Bạc của huyện Sơn Hòa. Trong khi người dân lén lút vận chuyển đá bán cho các đầu nậu, thì một số doanh nghiệp lại dùng xe cơ giới xới tung đất, lật đá bán thô công khai. Tại các mỏ đá thuộc địa bàn xã Sơn Hà, các doanh nghiệp thi nhau đào múc, lật những tảng đá lớn, chất thành đống cao. Kề bên là những hầm hố do hậu quả của việc dùng xe cơ giới đào bới đá.
Dọc đường liên xã Suối Bạc và Sơn Nguyên, những tảng đá lớn xếp thành dãy dài được người dân thu gom chất quanh rẫy. Vào sâu bên trong thôn Ngân Điền, xã Sơn Hà, nhiều diện tích đất rẫy bị xới tung tạo thành hố loang lỗ, từng đống đá bazan lớn màu đen chất ngổn ngang như một công trường. Tại hiện trường, một khu đất gần quốc lộ 25 đoạn qua thôn Ngân Điền, một xe múc biển kiểm soát SK09 đang xúc từng viên đá đưa lên xe tải. Khi thấy chúng tôi ghi hình, tài xế điều khiển xe tải vận chuyển đá bỏ chạy ra quốc lộ để tẩu thoát, còn chiếc xe múc cũng kịp lăn bánh tìm đường lẩn tránh khỏi hiện trường. Ông Cảnh, tài xế xe múc phân bua: “Tôi ở TP Tuy Hòa, mới lên đây múc được 3 xe đá, nhưng không biết chủ là ai và không biết là đang khai thác đá”.
Lần theo con đường mòn sình lầy, heo hút vẫn còn in dấu vết của bánh xe tải và cộ bò, chúng tôi bắt gặp hàng chục người dân hì hục nạy từng tảng đá, đục đẽo thành đá chẻ. Họ dẫn cả gia đình đến đây, dựng lều, nấu ăn tại chỗ và khai thác đá công khai, sau đó dùng cộ bò vận chuyển đi nơi khác tiêu thụ với giá từ 1.500-1.700 đồng/viên. Ông Nguyễn Ngọc Tiến, Trưởng phòng TN-MT huyện Sơn Hòa khẳng định: “Khu vực này chưa cấp phép cho đơn vị, cá nhân nào khai thác đá. Hiện nay, trên địa bàn huyện có hai người tên Minh và Khảnh chuyên mua gom đá chẻ và tiêu thụ trái phép!”.
Theo ông Phạm Đình Phụng, Phó chủ tịch UBND huyện Sơn Hòa, tuy trữ lượng không lớn nhưng lượng đá cuội được phân bổ rộng khắp trên đất nông nghiệp của người dân. Huyện đã đề nghị Sở TN-MT tham mưu UBND tỉnh cho phép các doanh nghiệp đấu thầu tận thu số đá này nhằm giải quyết nhu cầu vật liệu xây dựng, hạn chế tình trạng lén lút khai thác đá trái phép.
ĐÁ XANH CŨNG CHUNG SỐ PHẬN
Trước đây, tình trạng đào bới, tập kết đá xanh đã diễn ra tại các xã Sơn Hà và Sơn Nguyên, sau đó vận chuyển đến xã Suối Bạc để đưa đi nơi khác tiêu thụ. Cụ thể, năm 2009, khi chưa xây dựng hồ Suối Bùn, người dân thu gom, tập kết gần 15m3 đá xanh gần bờ đập, nhưng chưa kịp vận chuyển thì bị ngành chức năng của xã Suối Bạc phát hiện, lập biên bản tịch thu số đá này. Sau một thời gian tạm lắng, từ đầu năm 2012 đến nay, cũng tại khu vực hồ Suối Vực, đoạn từ suối Công An đến Hố Thẳm thuộc đất quốc phòng, giáp ranh giữa xã Suối Bạc và Sơn Nguyên lại tái diễn tình trạng khai thác đá trái phép. Nhiều người dân kéo nhau đến khu vực này đào bới những hòn đá lớn có màu xanh, lén lút vận chuyển về nhà chờ các đầu nậu ở Khánh Hòa và TP Hồ Chí Minh đến mua với giá từ 1.500-2.000 đồng/kg.
Tại UBND xã Suối Bạc, hơn chục hòn đá màu xám xanh nằm chỏng chơ, với nhiều hình dạng. Đó là tang vật của một vụ tập kết đá tại khu vực giáp ranh giữa xã Sơn Hà và Sơn Nguyên để vận chuyển đi nơi khác tiêu thụ, bị lực lượng chức năng xã Suối Bạc bắt giữ. Thoạt nhìn, tưởng chừng những hòn đá như đồ bỏ đi, nhưng thực tế nó lại có giá trị hàng chục triệu đồng. Ông Phan Thế Lựu, Chủ tịch UBND xã Suối Bạc cho biết: “Gần đây nhất là vào ngày 29/9, trong lúc tuần tra kiểm soát, lực lượng chức năng của xã đã bắt quả tang một vụ tập kết, vận chuyển 5m² đá màu xanh. Khi bị phát hiện, các đối tượng điều khiển xe múc bỏ chạy. Chủ ô tô 78K-5464 Đặng Thủ Định (SN 1981, trú khu phố 2, phường Phú Lâm, TP Tuy Hòa) khai nhận, đang vận chuyển đá cho ông Nguyễn Văn Quý (trú buôn 53, xã Suối Bạc, huyện Sơn Hòa), nhưng không hề biết là đá có giá trị kinh tế cao đến như vậy. Sau đó, UBND xã mời ông Quý đến trụ sở làm việc, nhưng đến nay ông Quý vẫn không đến”.
Để ngăn chặn tình trạng khai thác khoáng sản trái phép, nhất là đá xanh, UBND xã Suối Bạc đã thành lập tổ công tác liên ngành, tăng cường tuần tra tại các địa bàn giáp ranh, đồng thời tuyên truyền trong nhân dân không thu gom, tập kết khoáng sản trái phép. Nếu người dân phát hiện đối tượng nào gạ gẫm khai thác, tổ chức thu mua thì báo ngay cho xã để kịp thời ngăn chặn, xử lý.
-------------
BÀI CUỐI: Doanh nghiệp tranh thủ tận thu
P.NAM - N.THẮNG
