Theo kế hoạch, lúa vụ hè thu năm nay bắt đầu gieo sạ từ ngày 20/5 đến ngày 10/6, nhưng đến thời điểm này, nhiều cánh đồng vẫn chưa thể xuống giống vì nước chưa về kịp. Điều đáng lo ngại là nếu không xuất hiện lũ tiểu mãn, nước mặn sẽ xâm nhập sâu, dẫn đến lúa thiếu nước và nhiễm phèn, mặn.

Nông dân xã Xuân Quang 3 (huyện Đồng Xuân) nạo vét mương nội đồng - Ảnh: H.NAM

NƯỚC VỀ MUỘN

Năm nay TP Tuy Hòa có kế hoạch xuống giống lúa vụ hè thu từ ngày 20/5 nhằm tránh mưa bão bất thường vào cuối vụ. Tuy vậy, hiện các cánh đồng của HTX nông nghiệp Bình Kiến 2, Hòa Kiến 1 nhiều thửa ruộng vẫn còn khô trơ gốc rạ chưa cày. Ông Nguyễn Đồng Minh, Chủ nhiệm HTX nông nghiệp Bình Kiến 2 cho biết: “Ngày 21/5, nước từ hệ thống thủy nông Đồng Cam vừa về lòng kênh, tổ thủy nông lắp máy bơm nước vào cánh đồng để nông dân tiến hành cày và sạ. Việc sạ lúa năm nay muộn hơn so với các năm”.

Hiện các cánh đồng đã có nước về, người dân đang tranh thủ làm đất, sạ; nhiều thửa ruộng được HTX hợp đồng với chủ máy cày làm đất để gieo sạ kịp lịch thời vụ. Chị Nguyễn Thị Xuân ở xã Hòa Phú (huyện Tây Hòa) đang sạ lúa dưới cái nắng gay gắt, cho biết: “Vùng này “ăn” nước hệ thống thủy nông Đồng Cam, vụ này nước về muộn hơn các năm. Ruộng nhà tôi xa mương chính, vừa rồi đã cày khô giờ chờ nước về, cày lần hai rồi sạ. Sau mấy ngày mở nước ở đập đầu mối, nay nước mới về tới ruộng nên tôi tranh thủ sạ cho xong”.

Tại huyện miền núi Đồng Xuân, có chủ trương chỉ sản xuất lúa nước trên những diện tích đảm bảo nước tưới suốt vụ; những diện tích không đủ nước, huyện đã chỉ đạo chuyển sang một số cây trồng cạn khác như bắp, các cây họ đậu và hoa màu, ít tiêu hao nước mà mang lại giá trị kinh tế cao. Ông Đặng Văn Trọng, Trưởng Phòng NN-PTNT huyện Đồng Xuân cho biết: “Rút kinh nghiệm từ nhiều vụ hè thu trước và từ thực tế địa phương, vụ hè thu năm nay, phòng đã chỉ đạo các xã có kế hoạch phòng chống hạn từ đầu vụ với nhiều phương án nhằm đảm bảo đủ nước trong suốt thời kỳ sinh trưởng của cây lúa”.

Theo ông Trần Tiến Anh, Giám đốc Công ty TNHH một thành viên Thủy nông Đồng Cam thì đầu vụ, mực nước tại các hồ chứa với tổng dung tích khoảng 300 triệu m3; tuy nhiên, nhiều ngày qua trời nắng nóng, khô hanh khiến nước hồ xuống nhanh. Công ty yêu cầu các địa phương tưới tiết kiệm, điều tiết nguồn nước chặt chẽ, để dành tưới cho suốt vụ. Theo kế hoạch, Công ty TNHH một thành viên Thủy nông Đồng Cam đảm bảo điều tiết nước phục vụ tưới cho hơn 15.000ha/23.500ha lúa hè thu trong toàn tỉnh. Công ty cũng chỉ đạo công tác điều tiết nước ở hồ chứa nước Hồ Đồng Tròn (huyện Tuy An), hồ chứa nước Phú Xuân (huyện Đồng Xuân). Đó là việc chủ động nước tưới và có phương án điều tiết nước cho hợp lý suốt cả vụ.

Xây dựng kênh mương thủy lợi dẫn nước tưới cho lúa ở cánh đồng xã Hòa Vinh (Đông Hòa) - Ảnh: M.ĐĂNG

NGUY CƠ XÂM NHẬP MẶN, NHIỄM PHÈN

Ở HTX Nông nghiệp Hòa Thịnh (huyện Tây Hòa), thường vào đầu vụ hè thu, nắng hạn kéo dài lại không chủ động nguồn nước tưới bổ sung, làm cho các tầng đất chứa vật liệu sinh phèn, dẫn đến hiện tượng xì phèn thông qua các kẽ nứt, vì vậy cây lúa bị ngộ độc phèn. Trước đây có những vụ lúa trong giai đoạn đẻ nhánh phát triển tốt thì bị ngộ độc phèn ngã rạp. Ông Nguyễn Văn Hiến ở xã Hòa Thịnh cho biết: “Những đám ruộng vừa sạ chưa kịp ra lá non thì lớp phèn từ dưới đất phụt lên, có năm nhiễm phèn nặng, nông dân nhìn vụ lúa mất trắng mà chỉ biết than trời”.

Tình trạng nhiễm mặn đang uy hiếp cánh đồng xã An Ninh Tây (huyện Tuy An). Trước đây có những vụ mùa, lúa trong giai đoạn đẻ nhánh phát triển tốt thì bị nước biển xâm thực ngã rạp. Ông Nguyễn Hoàng Phố, Chủ nhiệm HTX kinh doanh dịch vụ tổng hợp An Ninh Tây cho biết: “Để đối phó với tình trạng nhiễm mặn, phèn chúng tôi đang áp dụng mô hình lai tạo giống lúa chịu mặn, chịu phèn. Tuy nhiên vấn đề lai tạo kéo dài thời gian nên sắp đến mới cho ra giống lúa phù hợp với chân đất”.

Ông Biện Minh Tâm, Giám đốc Sở NN-PTNT cho biết: “Ngành nông nghiệp đã có phương án chống hạn cụ thể từng vùng, chuẩn bị các loại máy bơm chống hạn, Công ty Điện lực Phú Yên cần ưu tiên cấp điện cho các trạm bơm hoạt động. Những vùng đất bị nhiễm mặn, người dân nên đắp đập tạm, ngăn nước mặn xâm thực. Đối với các nhà máy thủy điện nằm trên các thượng nguồn của hệ thống thủy nông Đồng Cam, ngành chủ động làm việc với các nhà máy để có kế hoạch điều tiết nước hợp lý để đảm bảo nước tưới cho vụ hè thu”.

LÊ TRÂM