Mùa mưa, về buôn Hố Hầm, xã Hòa Hội (huyện Phú Hòa) mà xe máy không dính một vết bùn. Bởi đường từ Quốc lộ 25 vào buôn đều được bê tông hóa. Hố Hầm là buôn của người đồng bào dân tộc thiểu số Hà Rai duy nhất của xã Hòa Hội. Trong chiến tranh, người làng di tản khắp nơi, sau năm 1975 lần lượt trở về làng cũ, khi ấy khoảng trên dưới 25 hộ. Nay cả buôn có 99 hộ với 438 nhân khẩu. Năm 2005, theo chủ trương của Đảng về phát triển kinh tế, Hố Hầm được tách ra thành hai khu và một nửa số hộ trong buôn được đến định cư nơi ở mới.

Trường mầm non Hòa Hội - Ảnh: H.VÂN

 

Cây trồng chính của người dân trong buôn là cây mía, sắn, đậu, bắp; chăn nuôi bò, heo. Hờ Biếng, phó buôn Hố Hầm cho biết, nhờ sự hỗ trợ từ chương trình 134 của Chính phủ người dân ở đây hầu hết đều có đất sản xuất, nhà kiên cố để ở, nước sinh hoạt đầy đủ. Đến nay thôn chỉ còn 3 hộ nghèo, 5 hộ ở nhà tạm cần được hỗ trợ. Ba năm liên tục được công nhận là buôn văn hóa, riêng năm 2009 buôn có 86/99 hộ được công nhận gia đình văn hóa. Theo Hờ Biếng, nhà nước không chỉ lo cho nhà ở, mà cả giếng nước, điện thắp sáng, đất sản xuất cũng được nhà nước quan tâm. Trường học từ mẫu giáo đến trung học cơ sở đều ở gần thôn nên phần còn lại là lo làm ăn, tiết kiệm để nuôi con ăn học, mua sắm các tiện nghi trong gia đình.

Một nguyên nhân khác làm cho đời sống ở đây ngày càng khá lên là gia đình nào cũng ít con. Ba năm liền, ở buôn Hố Hầm không có cặp vợ chồng nào trong độ tuổi sinh đẻ sinh con thứ ba. Vợ chồng Y Phấn - Hờ Bèo, Y Sự - Hờ Nhẹ chỉ có hai con gái, hay như vợ chồng Y Nghĩa – Hờ Thước; Y Van – Hờ Đồng chỉ có hai con trai nhưng kiên quyết không sinh con thứ ba. Nhờ sinh đẻ có kế hoạch nên các cặp vợ chồng này có thời gian lao động sản xuất để tăng thu nhập cho gia đình. Những cặp vợ chồng ít con như vậy đã sắm được xe máy, ti vi, tủ lạnh, cho con ăn học và trở thành điểm sáng để người dân trong buôn noi theo. Vừa làm phó thôn, lại là ủy viên Ban chấp hành Hội Phụ nữ xã, Hờ Biếng có nhiều kinh nghiệm trong công tác vận động chị em. Chị cho biết phải nắm chắc danh sách từng chị em trong độ tuổi sinh đẻ và số con hiện có, khi vừa sinh con thứ hai được 3 tháng là đến vận động đặt vòng ngay, nắm chu kỳ uống thuốc ngừa thai từng chị em và cần thiết mang thuốc ra tận rẫy nơi chị em đang lao động.

Trình độ dân trí được nâng cao đã tạo động lực vượt qua đói nghèo. Người dân buôn Hố Hầm ý thức được việc muốn thoát nghèo phải biết chữ vì biết chữ sẽ biết trồng cây sao cho nhiều quả, nuôi con bò, con heo sao cho chóng lớn… Vì vậy, cả buôn bây giờ 100% trẻ em trong độ tuổi đều ra lớp. Học hết lớp 9, nhiều em được học tiếp ở Trường Dân tộc nội trú tỉnh, Trường Cao đẳng nghề. Hờ Biếng khoe: “Năm nay có em thi đậu vào Đại học Qui Nhơn, trong làng có chị Kso Chiểu làm đến chức Phó phòng Giáo dục – Đào tạo huyện Sông Hinh. Một câu chuyện nghe thú vị là có 7 nữ, 3 nam thanh niên trong làng do biết chữ nên vào làm việc tại khu công nghiệp tỉnh Bình Dương”. Tháng 9 vừa rồi,  Hờ Biếng và mấy chị trong Ban Chấp hành Hội Phụ nữ xã đã vào thăm nắm bắt tình hình đời sống để về vận động thanh niên cố gắng học tập. Với mức thu nhập bình quân từ 2,5 - 3,5 triệu/tháng, những thanh niên này đã gửi mỗi tháng 1,5 triệu về hỗ trợ gia đình mua bò nuôi và đầu tư sản xuất.

Bây giờ người dân Hố Hầm không còn tin vào các hủ tục lạc hậu, không còn cảnh thiếu ăn giáp hạt. Con gái cũng không còn đi bắt chồng lúc tuổi mười một mười hai…

HUY VÂN