Theo Liên minh HTX tỉnh, hiện toàn tỉnh có 38 HTX phi nông nghiệp. Trong đó có 9 HTX công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, 16 HTX vận tải, 13 HTX thương mại dịch vụ. Các HTX phi nông nghiệp chỉ chiếm 20% trong tổng số HTX đang hoạt động trên toàn tỉnh.

Hơn 5 năm qua, lĩnh vực phi nông nghiệp của thành phần kinh tế tập thể hoạt động rất khó khăn. Điển hình là sự “xóa sổ” HTX ở ngành Xây dựng. Năm 2018, cả tỉnh có 1 HTX xây dựng, nhưng qua năm 2021 HTX này không còn hoạt động. Cái khó chung của các HTX phi nông nghiệp là vốn đầu tư ban đầu lớn, yêu cầu của ngành quản lý về chuẩn hóa trang thiết bị cao... khiến các HTX khó theo kịp.

Theo ông Lưu Đình Trung, Giám đốc HTX Vận tải Sông Cầu (TX Sông Cầu), để đảm bảo yêu cầu hoạt động của ngành vận tải, thành viên HTX phải đầu tư mua sắm trang thiết bị gồm hộp đen, camera giám sát hành trình… Riêng HTX cũng phải đầu tư máy tính và các thiết bị công nghệ số đảm bảo kết nối liên thông với cổng thông tin Bộ GTVT cũng như là các đầu xe. Toàn bộ quá trình này, HTX và thành viên HTX đều phải tự bỏ kinh phí.

Chương trình hỗ trợ HTX trên địa bàn tỉnh vừa được phê duyệt nhưng những hạng mục quan trọng như xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường, đầu tư kết cấu hạ tầng… hầu hết phù hợp với các HTX nông nghiệp. Đặc biệt, các HTX tham gia Đề án lựa chọn, hoàn thiện, nhân rộng mô hình HTX kiểu mới hiệu quả theo Quyết định 167/QĐ-TTg ngày 3/2/2021 của Thủ tướng Chính phủ, dễ thụ hưởng chương trình này cũng đều là HTX nông nghiệp.

Đóng góp lớn nhất của các HTX phi nông nghiệp là tạo việc làm cho lao động nông thôn. Theo báo cáo năm 2023, các HTX này tạo việc làm cho 1.359 lao động, chiếm gần 47% tổng số lao động làm việc thường xuyên trong các đơn vị kinh tế tập thể. Có lẽ vì vậy, các HTX phi nông nghiệp cũng được tạo điều kiện vay vốn từ Quỹ Quốc gia giải quyết việc làm, gọi tắt vốn 120.

Liên minh HTX Việt Nam ủy nhiệm cho liên minh HTX các tỉnh quản lý, làm thủ tục cho vay và ủy thác giải ngân qua Ngân hàng Chính sách xã hội chi nhánh tỉnh. Tuy vậy, quỹ ghi nhận duy nhất lĩnh vực công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp được thụ hưởng hỗ trợ này.

“Các HTX phi nông nghiệp hoạt động kinh doanh dịch vụ tạo lợi nhuận cho HTX, thành viên HTX là chủ yếu. Trong khi các HTX nông nghiệp hỗ trợ sản xuất, phát triển kinh tế hộ trong vùng dân cư. Chính sách của Nhà nước hướng tới hỗ trợ cộng đồng yếu thế nên HTX nông nghiệp trở thành một trong nhiều đơn vị được thụ hưởng. Tháng 7/2024, khi Luật HTX năm 2023 có hiệu lực, hy vọng sẽ có những thay đổi trong chính sách hỗ trợ cho cả HTX phi nông nghiệp”, ông Lê Thanh Lam, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh bày tỏ.

BẠCH VÂN