Xây dựng và phát triển kinh tế vườn, quy hoạch vườn mẫu nông thôn mới (NTM), là một trong những cách làm sáng tạo trong thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM tại các địa phương. Phong trào này đang phát triển sâu rộng, tạo sự thay đổi từ nhận thức đến hành động của nhà nông.

Cải tạo vườn tạp thành vườn mẫu

Theo ông Nguyễn Hữu Duy, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Đa Lộc (huyện Đồng Xuân), năm 2020, để xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu NTM, xã đã đăng ký dự án hỗ trợ xây dựng mô hình vườn mẫu NTM tại vườn ông Võ Ngọc Sơn và vườn ông Trương Thái Hòa. Để được công nhận vườn mẫu NTM, các vườn mẫu phải đạt 5 tiêu chí: quy hoạch và thực hiện quy hoạch; ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật; sản phẩm từ vườn; cảnh quan - môi trường và thu nhập.

“Theo bộ tiêu chí về vườn mẫu NTM, vườn trái cây của 2 hộ này còn thiếu một số tiêu chí như bản vẽ quy hoạch vườn; hệ thống bơm tưới nước tự động; hàng rào cây xanh chỉnh trang vườn… Do vậy, mỗi hộ đăng ký tham gia xây dựng vườn mẫu NTM được UBND xã hỗ trợ 20 triệu đồng để cải tạo vườn tạp thành vườn mẫu. Hiện cả hai vườn này đã được công nhận vườn mẫu NTM và là mô hình điểm để các địa phương khác đến tham quan, học tập”, ông Duy cho hay.

Ông Trương Thái Hòa, chủ vườn mẫu NTM ở thôn 3, xã Đa Lộc, chia sẻ: Vườn của gia đình tôi có diện tích gần 2.000m², chủ yếu trồng dừa xiêm và nuôi gà, việc bố trí vườn chưa hợp lý. Từ khi được địa phương hỗ trợ xây dựng vườn mẫu NTM, tôi lắp đặt hệ thống bơm tưới tự động hơn 30 triệu đồng; sắp xếp lại vườn cây, xây chuồng nuôi gà, phát dọn cỏ dại, tạo lối đi trong vườn… Hiện vườn mẫu NTM của gia đình đã được đầu tư hoàn chỉnh, cho thu nhập hơn 150 triệu đồng/năm”.

Qua hơn 10 năm xây dựng NTM, xã Hòa Quang Bắc (huyện Phú Hòa) trở thành địa phương đầu tiên của tỉnh đạt chuẩn xã NTM nâng cao và đang xây dựng kiểu mẫu. Từ chương trình xây dựng NTM, cơ sở hạ tầng của Hòa Quang Bắc được đầu tư đồng bộ, đời sống vật chất, tinh thần của người dân được nâng cao, nhiều hộ tận dụng lợi thế đất đai phát triển kinh tế vườn, vươn lên làm giàu.

Ông Nguyễn Minh Thân, chủ vườn mẫu NTM ở thôn Ngọc Sơn, cho biết: “Khi thấy một số hộ gia đình trồng mít thuận lợi, năm 2018 gia đình tôi chuyển 1,5ha đất trồng keo sang trồng mít. Nhờ UBND xã hỗ trợ và hướng dẫn xây dựng vườn mẫu NTM, tôi đầu tư trồng hơn 120 gốc mít và 1.200 gốc mãng cầu. Để xây dựng thành công vườn mẫu, hướng đến tiêu chí xanh - sạch - đẹp, khu vườn được trồng hàng theo hàng, cây cách cây, lắp đặt hệ thống bơm tưới tự động. Hiện mỗi năm, gia đình tôi có lợi nhuận hơn 200 triệu đồng từ kinh tế vườn”.

Góp phần xây dựng nông thôn mới

Ông Hồ Văn Nhân, Phó Chánh văn phòng Điều phối NTM tỉnh, cho hay: Toàn tỉnh hiện có 19 vườn được công nhận vườn mẫu NTM. Trong quá trình xây dựng NTM, nhiều xã đã đẩy mạnh xây dựng các vườn mẫu, vườn trái cây tập trung; kết hợp chăn nuôi và phát triển vườn; phát triển các mô hình sản xuất mới như trồng nấm, trồng hoa màu…, đa dạng hóa sản phẩm nông nghiệp của địa phương, giúp người dân phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập, thoát nghèo bền vững.

Tại huyện Tây Hòa, giai đoạn 2021-2025, song song với thực hiện 19 tiêu chí xây dựng xã NTM, các địa phương còn thực hiện các tiêu chí nâng cao, trong đó có xây dựng vườn mẫu NTM. Để xây dựng vườn mẫu đạt hiệu quả, ban chỉ đạo xây dựng NTM các xã phổ biến tiêu chí đến người dân, vận động các hộ đủ điều kiện tham gia. Ông Mai Ne, Phó Chủ tịch UBND huyện Tây Hòa, cho biết: “Huyện đã chỉ đạo Phòng NN&PTNT hỗ trợ kết nối đưa các sản phẩm từ vườn mẫu của nông dân tiêu thụ ở các cửa hàng, siêu thị. Ngoài ra, chính quyền địa phương còn hỗ trợ người dân các biện pháp xây dựng nhãn hiệu, bảo vệ nhãn hiệu vùng trồng. Đặc biệt, sau khi xây dựng thành công vườn mẫu NTM, địa phương sẽ tiếp tục định hướng cho các chủ vườn hoàn thiện hồ sơ để tham gia Chương trình OCOP (mỗi xã một sản phẩm) của huyện.

Theo ông Phạm Trung Chánh, Phó Chủ tịch UBND huyện Đồng Xuân, hiện địa phương có 5 vườn mẫu NTM, đem lại nguồn thu nhập cao cho hộ gia đình, tạo diện mạo nông thôn sáng, xanh, sạch, đẹp. Để tiếp tục đẩy mạnh phong trào xây dựng vườn mẫu gắn với xây dựng NTM, cùng với đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân về vai trò của kinh tế vườn, các địa phương đã và đang hỗ trợ, hướng dẫn các hộ xây dựng vườn mẫu sản xuất nông nghiệp theo hướng hữu cơ, hàng hóa có giá trị kinh tế cao, đảm bảo về môi trường, an toàn vệ sinh thực phẩm. 

NGỌC HÂN